Skala podatkowa – czym jest?

Bez wątpienia podatki to kwestia, którą interesuje się większość dorosłych Polaków, szczególnie w kwietniu, gdy z końcem tego miesiąca mija termin składania rocznego rozliczenia PIT. Wiele osób nie czeka jednak do ostatecznego terminu i składa zeznanie podatkowe już w marcu – z raportu firmy KPMG można się dowiedzieć, że czyni tak nawet 51% podatników. Łatwo zauważyć również, że coraz bardziej oswajamy się z zawiłościami podatkowymi – już 48% dorosłych Polaków samodzielnie wypełnia PIT, z czego połowa z nich rozlicza się z małżonkiem. Do tego już 69% podatników składa roczne zeznanie przez Internet, z czego połowa korzysta z usługi „Twój e-PIT” (38% zaakceptowało bez poprawek zeznanie przygotowane przez Krajową Administrację Skarbową). 66% podatników uzyskało w 2018 roku przychody z tytułu umowy o pracę i rozliczało się na formularzu PIT-37, a 8% – z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej i korzystało z PIT-36. Wszystkie te osoby rozliczały się z użyciem skali podatkowej. Z innej formy opodatkowania (np. podatku liniowego, ryczałtu) skorzystało zaledwie 11% podatników (źródło: https://assets.kpmg/content/dam/kpmg/pl/pdf/2019/04/pl-Raport-KPMG-Roczne-zeznania-podatkowe-Polakow-PIT-2018.pdf).

Dla kogo skala podatkowa?

Skale podatkowe to rozwiązanie spotykane w wielu krajach na świecie. W niektórych przypadkach stosuje się kilka progów podatkowych, w innych – jeden. To zależy od konstrukcji danego systemu podatkowego. Skala podatkowa to tak naprawdę opodatkowanie podatkiem dochodowym na zasadach ogólnych. Według skali podatkowej rozliczają się wszystkie osoby fizyczne, które czerpią dochód z pracy na etacie (umowa o pracę) oraz z pracy na podstawie umowy cywilnoprawnej (np. umowy o dzieło, umowy-zlecenia).

Należy podkreślić, że również osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą mogą wybrać opodatkowanie według skali podatkowej. Taką formę opodatkowania można zadeklarować już przy zakładaniu działalności gospodarczej, wypełniając wniosek CEIDG-1. Potem można ją zmienić, składając aktualizację wniosku CEIDG-1.

Skala podatkowa w 2019 r.

Należy podkreślić, że skala podatkowa w 2019 r. nie różni się niczym od tej, która obowiązywała w 2018 roku. Nadal będą obowiązywały dwie stawki podatkowe. Od wysokości rocznych przychodów zależy, która stawka będzie obowiązywała danego podatnika i w rezultacie jak wysoki podatek zostanie zapłacony. Art. 27 ust. 1 Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. 1991 Nr 80 poz. 350) określa dwie stawki podatkowe:

• 18% przy podstawie opodatkowania do kwoty 85 528 zł;
• 32% nadwyżki ponad kwotę 85 528 zł + 15 395,04 zł.

Jak zmniejsza się podatek?

Oczywiście nie oznacza to, że podatnik rzeczywiście zapłaci fiskusowi 18% czy 32% plus 15 395,04 zł. Przede wszystkim każdy podatnik, który rozlicza się na podstawie skali podatkowej, może skorzystać z kwoty wolnej od podatku. W 2019 roku jej wysokość to 8000 zł dla najmniej zarabiających. Wraz ze wzrostem dochodu wysokość kwoty wolnej od podatku jest obniżana (tabela 1)

Do tego wysokość podatku można zmniejszyć, korzystając z różnych ulg. Najpopularniejsza to ulga na dzieci – korzysta z niej 66% podatników. Na drugim miejscu pod względem popularności plasuje się ulga rehabilitacyjna – korzysta z niej 16% podatników. W sumie z jakiejś ulgi korzysta 45% podatników. Do tego można się rozliczyć wspólnie z małżonkiem – wówczas każdy z małżonków korzysta z kwoty wolnej od podatku. Natomiast przedsiębiorca może jeszcze obniżyć zobowiązanie za pomocą kosztów uzyskania przychodu, przedstawiając różnego rodzaju faktury kosztowe.

Skala podatkowa – zalety i wady

O ile w przypadku osób fizycznych, które są zatrudnione na umowę o pracę lub zarabiają na podstawie umowy cywilnoprawnej nie jest możliwa rezygnacja z rozliczania się według skali podatkowej, o tyle osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą ma więcej form opodatkowania do wyboru. To sprawia, że warto się zastanowić, jakie są zalety i wady rozliczania na podstawie skali podatkowej.

Przede wszystkim skala podatkowa umożliwia skorzystanie z wielu różnych ulg. Do tego można się rozliczyć z małżonkiem lub nawet z dzieckiem, gdy podatnik jest samotną osobą je wychowującą. Ponadto podatnik może odliczyć koszty uzyskania przychodu. To wszystko pozwala zoptymalizować zobowiązanie podatkowe. Warto także pamiętać, że w przypadku dochodu do 8000 zł w ogóle nie trzeba płacić podatku. Oczywiście są także minusy rozliczania na podstawie skali podatkowej. Największa z nich to konieczność płacenia wyższego podatku (32% plus 15 395,04 zł) w przypadku wyższych zarobków (powyżej 85 528 zł), a dla przedsiębiorców – również konieczność prowadzenia pełnej księgowości.

Większość podatników płaci w Polsce podatki według skali podatkowej. Problem polega na tym, że wyższy próg tej skali, odnoszący się do zarobków powyżej 85 528 zł, nie zmienił się w ogóle od 2009 roku, gdy tymczasem zarobki Polaków wzrosły średnio o 40% . To oznacza, że obecnie więcej podatników musi płacić tak naprawdę wyższe podatki. To jeden z większych problemów skali podatkowej w Polsce.