Budżet Polski 2026: rekordowe wydatki, nowe podatki i ogromny deficyt

Rząd zaprezentował projekt budżetu państwa na 2026 rok. Dokument robi wrażenie skalą – zakłada historycznie wysokie wydatki na bezpieczeństwo, zdrowie, edukację i programy społeczne, ale jednocześnie generuje deficyt w wysokości aż 271,7 mld zł. Dla obywateli oznacza to przede wszystkim wyższe podatki i akcyzę, które mają zasilić państwową kasę. 

Rekordowe liczby i ambitne prognozy gospodarcze 

Według planu wydatki państwa w 2026 roku sięgną 918,9 mld zł, podczas gdy dochody mają wynieść 647,2 mld zł. Różnica między nimi, czyli deficyt budżetowy, ustanowi niechlubny rekord. Rząd przekonuje jednak, że gospodarka pozostanie stabilna – wzrost PKB ma wynieść 3,5 proc., inflacja 3 proc., a bezrobocie spaść do poziomu 5 proc. To oznaczałoby jedną z najniższych stóp bezrobocia w historii. 

Skąd pieniądze? Więcej podatków i nowa akcyza 

Największą część dochodów państwa będą tradycyjnie stanowiły podatki: 

• VAT – 341,5 mld zł, 

• akcyza – 103,3 mld zł, 

• CIT – 80,4 mld zł, 

• PIT – 32 mld zł. 

Nowością mają być Osobiste Konta Inwestycyjne (OKI), które zastąpią obecne rozwiązania dotyczące podatku od zysków kapitałowych. W życie wejdą również zmiany w systemie faktur elektronicznych oraz wyższe limity zwolnień podatkowych dla przedsiębiorców. 

Najbardziej odczuwalne dla konsumentów będą jednak podwyżki akcyzy. Od stycznia 2026 roku alkohol zdrożeje o 15 proc., papierosy i cygara o 20 proc., a tytoń do palenia nawet o 30 proc. Najmocniej uderzy jednak wzrost cen e-papierosów – podatek na płyny ma być wyższy aż o 50 proc. Opodatkowane zostaną także urządzenia do waporyzacji oraz zestawy części do nich. 

Największe wydatki: wojsko, zdrowie i drogi 

W projekcie budżetu dominują inwestycje w obronność i zdrowie publiczne. Na modernizację armii przewidziano ponad 200 mld zł, czyli 4,81 proc. PKB – to najwyższy poziom w historii. Jeszcze większą pulę, bo 247,8 mld zł, przeznaczono na system ochrony zdrowia, w tym infrastrukturę szpitalną i kadry medyczne. 

W planie znalazły się również duże nakłady na drogi i koleje – 53,9 mld zł, oraz wsparcie dla gospodarki morskiej. Edukacja i nauka otrzymają dodatkowy miliard złotych w porównaniu z poprzednim rokiem. 

Programy społeczne – kontynuacja miliardowych wydatków 

Budżet 2026 gwarantuje dalsze finansowanie programów rodzinnych i emerytalnych. Na świadczenie „Rodzina 800+” trafi ok. 61,7 mld zł, na trzynaste i czternaste emerytury 31,8 mld zł, a program „Aktywny Rodzic” otrzyma 6 mld zł. Rząd planuje również zwiększenie nakładów na program in-vitro do 600 mln zł oraz potrojenie finansowania telefonu zaufania do 30 mln zł. 

Seniorzy mogą liczyć na waloryzację rent i emerytur wartą 22 mld zł, a także na wprowadzenie renty wdowiej. Wzrośnie także zasiłek pogrzebowy – do 7 tys. zł. 

Mieszkania i ekologia na liście priorytetów 

Na mieszkalnictwo przeznaczono 8,7 mld zł, w tym 6,7 mld zł bezpośrednio z budżetu państwa. Z kolei Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej ma otrzymać 6 mld zł na program „Czyste Powietrze”. Rząd zapewnia, że wszystkie wydatki wpisują się w regułę stabilizacyjną i mają wspierać zarówno rozwój, jak i poprawę jakości życia obywateli. 

Eksperci ostrzegają przed spiralą zadłużenia 

Część ekonomistów nie podziela rządowego optymizmu. Piotr Soroczyński z Krajowej Izby Gospodarczej porównał sytuację do spaceru nad urwiskiem – przez pewien czas można iść bezpiecznie, aż przychodzi moment nagłego spadku. Jego zdaniem dalszy wzrost długu i deficytu może poważnie zachwiać gospodarką, zwłaszcza jeśli koszty obsługi zadłużenia wzrosną. 

Z kolei Konfederacja Lewiatan zwraca uwagę, że oficjalne dane nie pokazują pełnego obrazu, ponieważ część wydatków – zwłaszcza na obronność – realizowana jest przez fundusze poza budżetem centralnym. Organizacja ostrzega też, że rosnące obciążenia ZUS dla przedsiębiorców ograniczą inwestycje i mogą osłabić rynek pracy. 

Dług publiczny pod kontrolą? 

Według rządowych wyliczeń relacja długu publicznego do PKB w 2026 roku wyniesie 53,8 proc., a więc poniżej konstytucyjnego limitu 55 proc. Zdaniem resortu finansów obsługa deficytu będzie możliwa dzięki emisji obligacji i środkom unijnym. Eksperci studzą jednak optymizm – ostrzegają, że Polska coraz mocniej uzależnia się od zewnętrznych źródeł finansowania, co w dłuższej perspektywie zwiększa ryzyko gospodarcze. 

Bilans: ambitny plan z wielkimi znakami zapytania 

Budżet na 2026 rok łączy rekordowe wydatki z równie rekordowym deficytem. Rząd liczy na to, że wzrost gospodarczy, wpływy podatkowe i wsparcie z Unii Europejskiej pozwolą utrzymać stabilność finansów. Eksperci przypominają jednak, że skala zadłużenia jest coraz większa i w przyszłości może obciążyć kolejne pokolenia. 

Projekt ustawy budżetowej trafi teraz do Sejmu, gdzie rozpocznie się debata. Już dziś jednak wiadomo, że jego zapisy budzą mieszane emocje – od nadziei na rozwój i inwestycje po obawy o rosnące koszty życia i przyszłość polskich finansów.