Stan sektora MŚP 2025: więcej firm powstaje niż upada. Polska przedsiębiorczość w liczbach

Małe i średnie przedsiębiorstwa to dziś nie tylko podstawa polskiej gospodarki, ale też siła napędowa innowacji i zatrudnienia. Najnowszy raport PARP za 2025 rok pokazuje, że mimo niesprzyjającego otoczenia geopolitycznego i gospodarczego, sektor MŚP nie tylko się broni, ale też rozwija i adaptuje do nowych realiów.

MŚP fundamentem polskiej gospodarki

Małe i średnie przedsiębiorstwa odpowiadają za niemal połowę polskiego PKB (46,6%) i zatrudniają łącznie 6,9 mln osób. Wśród nich największe znaczenie mają mikroprzedsiębiorstwa – stanowią aż 97,2% wszystkich firm, generują 27,9% PKB i tworzą 42,2% miejsc pracy w sektorze MŚP. Ich liczba i przychody systematycznie rosną, a ich przewagą konkurencyjną pozostaje elastyczność, szybka adaptacja i zdolność do testowania nowych modeli biznesowych. W niestabilnych warunkach gospodarczych to właśnie mikrofirmy okazują się najbardziej odporne na wstrząsy, stając się kluczowym elementem rozwoju i stabilizacji polskiej gospodarki.

Nowe firmy powstają, stare znikają rzadziej

Mimo trudnych warunków gospodarczych i globalnej niepewności, Polacy wciąż chętnie zakładają własne firmy. W 2024 roku w Polsce zarejestrowano 378 tys. nowych przedsiębiorstw, przy jednoczesnym spadku liczby likwidacji do 220 tys. To oznacza, że przewaga nowo powstałych firm nad tymi, które zakończyły działalność, utrzymuje się – i to mimo lekkiego spadku względem poprzedniego roku. Eksperci wskazują, że to dowód na wysoką aktywność gospodarczą oraz gotowość Polaków do podejmowania ryzyka. W praktyce świadczy to o tym, że sektor MŚP wciąż ma ogromny potencjał wzrostu, szczególnie jeśli będzie systematycznie wspierany finansowo i infrastrukturalnie.

Przeżywalność firm w Polsce – kto radzi sobie najlepiej?

Choć liczba zakładanych firm rośnie, nie wszystkie przetrwają próbę czasu. W 2023 roku tylko 59% nowo powstałych firm działało nadal po roku – to spadek o 8 punktów procentowych w porównaniu do poprzedniego badania. Największe ryzyko upadłości występuje właśnie w pierwszym roku działalności. W kolejnych latach wskaźnik przeżycia firm wyraźnie rośnie.

Analiza branż pokazuje, że najlepiej radzą sobie przedsiębiorstwa z sektora zdrowia, kultury oraz komunikacji. Aż 98,8% firm założonych w 2019 roku w branży opieki zdrowotnej i pomocy społecznej nadal działało w 2024 roku. Niemal identyczny poziom przeżywalności (98,7%) odnotowały firmy zajmujące się kulturą, rozrywką, rekreacją oraz informacją i komunikacją. Wskazuje to na większą stabilność i odporność tych sektorów, a także na potencjalnie wyższe bariery wejścia, które eliminują przypadkowe inicjatywy.

Różnice w aktywności przedsiębiorczej są też widoczne geograficznie. W 2023 roku najwięcej nowych firm na 1000 mieszkańców powstało w województwach: mazowieckim (11,6), pomorskim (9,1), małopolskim (8,6) i dolnośląskim (8,5). Najniższą aktywność odnotowano w regionach wschodnich i północno-wschodnich: opolskim, świętokrzyskim, warmińsko-mazurskim i podkarpackim.

Polska przedsiębiorczość a wyzwania klimatyczne

Choć sektor MŚP w Polsce dynamicznie się rozwija, to w obszarze ekoinnowacyjności nadal pozostajemy w tyle za średnią unijną. Zgodnie z Europejskim Indeksem Ekoinnowacyjności Polska osiągnęła w 2024 roku wynik 69,7 punktu, przy średniej unijnej na poziomie 127,5. To klasyfikuje nas w grupie krajów „nadrabiających zaległości”.

Mimo tego, raport PARP wskazuje na pozytywne trendy. Coraz więcej firm wdraża rozwiązania z zakresu gospodarki cyrkularnej – w 2024 roku było to już 37% firm (w porównaniu do 25% w 2017 i 32% w 2021 roku). Jeszcze szybciej rośnie świadomość energetyczna – 64% przedsiębiorstw deklaruje działania w zakresie oszczędzania energii, co oznacza wzrost o 7 punktów procentowych w ciągu trzech lat. Zbliżamy się tym samym do średniej unijnej (66%).

Widać wyraźnie, że polskie firmy zaczynają dostrzegać korzyści płynące z zielonej transformacji, jednak dalszy rozwój wymaga wsparcia systemowego – zarówno edukacyjnego, jak i finansowego.

Zielona transformacja MŚP – czego oczekują firmy?

Coraz więcej małych i średnich firm podejmuje działania prośrodowiskowe, ale tempo transformacji w dużej mierze zależy od dostępności wsparcia publicznego. Z raportu wynika, że 40% polskich MŚP oczekuje grantów lub dotacji jako głównej formy pomocy w dostosowaniu się do ekologicznych wymogów. To bardzo podobny odsetek jak w przypadku całej Unii Europejskiej (37%).

Wnioski są jasne: firmy są świadome potrzeby zmian i chcą je wdrażać, ale oczekują realnego wsparcia ze strony instytucji publicznych. Najczęściej wskazywane potrzeby to finansowanie inwestycji w odnawialne źródła energii, poprawę efektywności energetycznej oraz wdrażanie gospodarki o obiegu zamkniętym. Ważne dla tempa zielonej transformacji będzie więc nie tylko zwiększenie dostępności środków, ale też uproszczenie procedur i lepsze informowanie o możliwościach pozyskania wsparcia.

Wnioski z raportu – jak wzmacniać MŚP w niestabilnych czasach?

Raport PARP nie tylko dostarcza twardych danych o kondycji sektora MŚP, ale też wyraźnie pokazuje kierunki, w jakich powinna zmierzać polityka wspierająca przedsiębiorczość. W obliczu globalnych wyzwań – od niepewności geopolitycznej po transformację energetyczną – istotne znaczenie mają innowacyjność, elastyczność i odwaga we wdrażaniu nowych rozwiązań. To właśnie te cechy, jak podkreśla prezes PARP Katarzyna Duber-Stachurska, są wpisane w DNA polskich przedsiębiorców.

Aby wykorzystać potencjał MŚP w pełni, niezbędne jest dalsze wsparcie systemowe – zarówno ze strony administracji krajowej, jak i funduszy unijnych. Chodzi nie tylko o finansowanie, ale też o tworzenie przyjaznego otoczenia prawnego i biznesowego, które umożliwi firmom rozwój na rynkach krajowych i zagranicznych.

Pełna treść raportu jest dostępna na stronie: https://www.parp.gov.pl/storage/publications/pdf/ROSS_2025.pdf, a zawarte w nim analizy i rekomendacje mogą być cenną wskazówką zarówno dla decydentów, jak i dla samych przedsiębiorców szukających inspiracji i punktów odniesienia w otoczeniu biznesowym.