Kontrole po wakacjach składkowych: ZUS sprawdza, kto naprawdę miał do nich prawo

Zakład Ubezpieczeń Społecznych rozpoczął szeroko zakrojone kontrole przedsiębiorców, którzy w ostatnich miesiącach skorzystali z tzw. wakacji składkowych. 

Urzędnicy analizują, czy ulga została przyznana zgodnie z przepisami i czy przedsiębiorcy faktycznie spełnili wszystkie wymagane warunki. Jak podkreśla ZUS, celem działań nie jest karanie, ale potwierdzenie, że środki publiczne zostały rozdysponowane prawidłowo. 

Z wakacji składkowych można korzystać od grudnia 2024 roku. To rozwiązanie, które pozwala przedsiębiorcy raz w roku nie opłacać składek na ubezpieczenia społeczne za wybrany miesiąc. Zwolnienie obejmuje składki wyliczane od minimalnej podstawy wymiaru, z wyłączeniem składki zdrowotnej – ta nadal pozostaje obowiązkowa. Zainteresowanie programem okazało się ogromne: do połowy października ZUS otrzymał ponad 2,25 miliona wniosków, z czego ponad 95 procent rozpatrzono pozytywnie. Łączna wartość umorzeń przekroczyła 2,8 miliarda złotych. 

Co dokładnie sprawdza ZUS i jakie mogą być konsekwencje nieprawidłowości? 

Kontrolerzy ZUS weryfikują przede wszystkim, czy przedsiębiorcy nie przekroczyli dopuszczalnego limitu przychodów, który uprawnia do ulgi. Chodzi o próg w wysokości 2 milionów euro w ciągu dwóch ostatnich lat podatkowych. Analizie podlega też zakres ubezpieczeń, jakimi objęty jest przedsiębiorca – to pozwala ocenić, czy faktycznie mógł skorzystać z preferencji. Jeśli w trakcie kontroli pojawią się wątpliwości lub zostaną wykryte błędy, ZUS wszczyna postępowanie wyjaśniające. 

W przypadku potwierdzenia nieprawidłowości przedsiębiorca może stracić przyznaną ulgę i będzie musiał opłacić zaległe składki wraz z odsetkami. Urzędnicy podkreślają jednak, że każda sprawa rozpatrywana jest indywidualnie, a przedsiębiorca ma prawo do składania wyjaśnień. Jeśli kwota do zapłaty okaże się zbyt wysoka, możliwe jest rozłożenie jej na raty. Doradcy ds. ulg i umorzeń są dostępni w każdej placówce ZUS i pomagają dobrać najkorzystniejsze rozwiązanie. 

Nowe zasady i uproszczenia dla przedsiębiorców 

Od końca września uproszczono formularz RWS, który służy do składania wniosku o wakacje składkowe. Przedsiębiorcy nie muszą już podawać szczegółowych danych dotyczących otrzymanej pomocy de minimis – wystarczy podać jej łączną kwotę. Ma to skrócić czas wypełniania dokumentów i ograniczyć błędy. 

ZUS zapowiada też, że od połowy 2025 roku część weryfikacji odbywać się będzie automatycznie. Dzięki współpracy z Krajową Administracją Skarbową dane dotyczące przychodów będą sprawdzane na bieżąco, bez konieczności składania dodatkowych dokumentów. 

Kto może jeszcze skorzystać z ulgi? 

Osoby prowadzące działalność gospodarczą, które nie wykorzystały jeszcze wakacji składkowych w 2025 roku, nadal mają taką możliwość. Wniosek RWS można złożyć do końca listopada by dotyczyło grudnia. Dokument składa się wyłącznie elektronicznie, przez Platformę Usług Elektronicznych ZUS. 

Program cieszy się dużą popularnością, ale jednocześnie wzbudza czujność urzędników. Jak podkreślają przedstawiciele ZUS, każda złotówka przekazana w ramach pomocy publicznej musi być rozliczona zgodnie z prawem. Dlatego przedsiębiorcy, którzy korzystali z wakacji składkowych, powinni zachować dokumentację potwierdzającą ich prawo do ulgi – może się okazać niezbędna w trakcie kontroli.