Nowe przepisy dla fundacji rodzinnych od 2026. Co zyskają, a co stracą przedsiębiorcy?

Fundacje rodzinne w ostatnich latach zyskały ogromną popularność jako narzędzie sukcesji i zabezpieczenia majątku. Zainteresowanie nimi przerosło oczekiwania rządu – do końca kwietnia 2025 roku zgłoszono już blisko 4 tysiące wniosków o ich rejestrację. Jednak obok uczciwego wykorzystania tej instytucji, pojawiły się również przypadki agresywnej optymalizacji podatkowej. W odpowiedzi Ministerstwo Finansów zapowiedziało nowe regulacje, które wejdą w życie od 1 stycznia 2026 roku.

Fundacje rodzinne w liczbach – szybki wzrost i pierwsze nadużycia

Fundacja rodzinna to stosunkowo nowa instytucja w polskim prawie, wprowadzona w 2023 roku, której głównym celem było ułatwienie sukcesji międzypokoleniowej oraz ochrona majątku rodzinnego przed rozdrobnieniem. Jej konstrukcja miała wspierać przedsiębiorców w stabilnym przekazywaniu biznesu kolejnym pokoleniom, zapewniając jednocześnie bezpieczeństwo finansowe członkom rodziny i kontynuację działalności firm rodzinnych. Dzięki temu narzędziu właściciele mogli gromadzić majątek w fundacji, a beneficjenci (najbliżsi członkowie rodziny) mieli korzystać ze świadczeń finansowych w sposób uporządkowany i podatkowo preferencyjny.

Szybko jednak okazało się, że część przedsiębiorców zaczęła traktować fundację rodzinną nie tyle jako narzędzie sukcesji, ile przede wszystkim jako wehikuł podatkowy. W praktyce dochodziło do sytuacji, w których udziały czy akcje wnoszone do fundacji były następnie sprzedawane bez konieczności odprowadzenia podatku. Zjawisko to przybrało na tyle dużą skalę, że resort finansów uznał je za istotne zagrożenie dla systemu podatkowego. 

Według oficjalnych danych do końca kwietnia 2025 roku zarejestrowano już ponad 2,5 tysiąca fundacji, a kolejne tysiące czekają na wpis do rejestru. To właśnie ta popularność, połączona z rosnącą liczbą nadużyć, stała się impulsem do przygotowania zmian, które mają z jednej strony uszczelnić przepisy, a z drugiej – zachować zasadniczą funkcję fundacji rodzinnej, czyli wspieranie międzypokoleniowej sukcesji.

Planowane zmiany od 1 stycznia 2026

Ministerstwo Finansów zapowiada, że od 1 stycznia 2026 roku zaczną obowiązywać nowe przepisy dotyczące fundacji rodzinnych. Ich celem jest z jednej strony ograniczenie nadużyć podatkowych, a z drugiej – utrzymanie atrakcyjności tej formy prawnej dla przedsiębiorców planujących sukcesję. Zmiany obejmą kilka obszarów, które mają uniemożliwić wykorzystywanie fundacji jako krótkoterminowych wehikułów optymalizacyjnych.

Lock-up aktywów na 3 lata

Najważniejszą propozycją jest wprowadzenie tzw. lock-upu, czyli obowiązkowego 3-letniego okresu trwałości dla aktywów wnoszonych do fundacji. Oznacza to, że udziały, akcje czy inne składniki majątku przekazane do fundacji nie będą mogły być sprzedane w tym okresie, jeśli beneficjent ma skorzystać z preferencji podatkowych. Rozwiązanie ma przeciwdziałać praktyce szybkiego przenoszenia aktywów tylko po to, aby od razu je sprzedać bez podatku.

Fundacje rodzinne a CFC

Drugą istotną zmianą jest objęcie fundacji rodzinnych regulacjami dotyczącymi zagranicznych jednostek kontrolowanych (CFC). Dzięki temu trudniejsze będzie tworzenie struktur w rajach podatkowych, które dotychczas pozwalały unikać opodatkowania w Polsce. Ministerstwo chce w ten sposób zamknąć lukę prawną, która budziła wątpliwości od samego początku funkcjonowania fundacji.

Transparentne spółki zagraniczne – koniec niejasności

Resort planuje także doprecyzować przepisy dotyczące uczestnictwa fundacji rodzinnych w zagranicznych spółkach transparentnych podatkowo. Do tej pory brak jednoznacznych regulacji powodował problemy interpretacyjne i spory z fiskusem. Nowe przepisy mają zapewnić większą pewność prawa i jasne zasady opodatkowania takich struktur.

Najem krótkoterminowy poza zwolnieniem

Fundacje rodzinne nadal będą mogły korzystać ze zwolnień podatkowych w przypadku najmu długoterminowego, ale przychody z najmu krótkoterminowego zostaną wyłączone z tej preferencji. Ministerstwo tłumaczy, że działalność tego typu ma charakter komercyjny i nie powinna korzystać z ulg przewidzianych dla instytucji wspierających sukcesję i ochronę majątku rodzinnego.

Co nie ulegnie zmianie?

Resort finansów zapewnia, że nowe przepisy nie będą działały wstecz. Zmiany obejmą jedynie przychody generowane od 1 stycznia 2026 roku, co daje przedsiębiorcom czas na dostosowanie się do nowych zasad. Nie zostanie również wprowadzona dodatkowa danina solidarnościowa ani inne obciążenia podatkowe przy wypłatach świadczeń dla beneficjentów fundacji. Podstawowa funkcja fundacji rodzinnych, czyli wspieranie sukcesji i ochrony majątku, pozostaje nienaruszona.

Podsumowanie

Fundacje rodzinne w krótkim czasie zdobyły ogromną popularność wśród polskich przedsiębiorców, ale ich nadużywanie wymusiło interwencję ustawodawcy. Nowelizacja od 2026 roku ma uszczelnić system, ograniczyć ryzykowne schematy podatkowe i jednocześnie zachować atrakcyjność tej instytucji dla firm rodzinnych. Ostateczny kształt regulacji poznamy po konsultacjach, jednak kierunek zmian wydaje się przesądzony – mniej agresywnej optymalizacji, więcej stabilności i przejrzystości.