Nowe uprawnienia Rzecznika MŚP. Co zyska Twoja firma dzięki ustawie?

Już od 2026 roku przedsiębiorcy – w tym także rolnicy, adwokaci i agenci ubezpieczeniowi – mogą liczyć na szersze wsparcie instytucjonalne. Rzecznik MŚP nie tylko zyska nowe kompetencje, ale również nową nazwę: Rzecznik Praw Przedsiębiorców. Co to oznacza dla firm?

Rzecznik MŚP z nowymi kompetencjami – co zakłada nowelizacja?

W przestrzeni publicznej pojawił się projekt nowelizacji ustawy z 6 marca 2018 r. o Rzeczniku Małych i Średnich Przedsiębiorców, który może znacząco zmienić zasady ochrony praw firm działających w Polsce. Zakłada on nie tylko rozszerzenie kompetencji Rzecznika, ale również zmianę nazwy urzędu na Rzecznika Praw Przedsiębiorców. Choć pozornie może to brzmieć jak kosmetyczna korekta, w praktyce nowe przepisy mają usprawnić proces tworzenia prawa gospodarczego, zwiększyć wpływ przedsiębiorców na decyzje administracyjne i zapewnić im szerszą ochronę – także w sporach z instytucjami państwowymi. Projekt trafił już do konsultacji międzyresortowych, a jego wejście w życie planowane jest na początek 2026 roku. Dla właścicieli mikro, małych i średnich firm to dobry moment, by sprawdzić, jak zmieni się ich sytuacja.

Nowa nazwa, szerszy zakres ochrony

Zmiana nazwy urzędu z Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców na Rzecznika Praw Przedsiębiorców to nie tylko symboliczny gest – to sygnał, że urząd będzie obejmować ochroną znacznie szersze grono podmiotów. Zgodnie z zapowiedziami Agnieszki Majewskiej, obecnej Rzecznik MŚP, wsparcie zyskają także osoby prowadzące działalność rolniczą, przedstawiciele wolnych zawodów (jak adwokaci, notariusze czy agenci ubezpieczeniowi) oraz wszystkie inne formy działalności, które do tej pory nie zawsze mogły liczyć na instytucjonalne wsparcie. Równocześnie nie zmienią się podstawowe zasady działania urzędu, a dotychczasowe funkcje i prawa przedsiębiorców zostaną utrzymane.

Przedsiębiorcy zyskają realny wpływ na prawo

Jedną z najważniejszych zmian przewidzianych w nowelizacji jest rozszerzenie uprawnień Rzecznika do udziału w procesie legislacyjnym. Po wejściu w życie nowych przepisów Rzecznik będzie mógł nie tylko opiniować akty prawne,  jak miało to miejsce dotychczas, ale także samodzielnie przedkładać projekty aktów normatywnych Radzie Ministrów oraz poszczególnym ministerstwom. Co więcej, wszystkie resorty będą zobowiązane do przesyłania Rzecznikowi do zaopiniowania projektów przepisów mających wpływ na prowadzenie działalności gospodarczej. Obecnie taka współpraca międzyresortowa nie jest obowiązkowa i zależy wyłącznie od dobrej woli urzędów, co znacząco ogranicza możliwość szybkiego reagowania na bariery utrudniające przedsiębiorcom funkcjonowanie. Nowe prawo ma to usystematyzować.

Mediacje zamiast sądu – tańsze i szybsze rozwiązania dla firm

Kolejną istotną nowością jest możliwość inicjowania i prowadzenia mediacji pomiędzy przedsiębiorcą a organem administracji publicznej. Dzięki temu Rzecznik zyska narzędzie, które pozwoli firmom rozwiązywać spory bez konieczności kierowania sprawy do sądu. To szczególnie ważne dla mikro i małych przedsiębiorstw, dla których długotrwałe postępowania sądowe wiążą się nie tylko z wysokimi kosztami, ale też z czasową dezorganizacją działalności. Mediacje prowadzone pod auspicjami Rzecznika mogą stać się skuteczną alternatywą, zapewniającą szybsze i bardziej elastyczne rozwiązywanie problemów, np. w przypadku sporów z urzędami skarbowymi, ZUS-em czy jednostkami samorządu terytorialnego.

Czym obecnie zajmuje się Rzecznik MŚP?

Zanim ustawa wejdzie w życie, warto przypomnieć, czym dziś zajmuje się Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców. Urząd ten został powołany ustawą z 6 marca 2018 r., a jego głównym celem jest ochrona praw przedsiębiorców w relacjach z administracją publiczną. Rzecznik może opiniować projekty aktów prawnych, wspierać przedsiębiorców w organizowaniu mediacji z urzędami, a także współpracować z organizacjami społecznymi, pozarządowymi i branżowymi działającymi na rzecz biznesu. Istotną częścią działalności biura jest także edukacja – prowadzenie działań informacyjnych dotyczących zasad prowadzenia działalności w Polsce, w tym interpretacji przepisów prawa gospodarczego. Rzecznik nie ma jednak kompetencji do interwencji w sporach między samymi przedsiębiorcami, zajmuje się wyłącznie relacjami firma–urząd.

Kto stoi za zmianami i kiedy wejdą one w życie?

Inicjatorką nowelizacji jest Agnieszka Majewska, która od czerwca 2024 r. pełni funkcję Rzecznika MŚP. Jak podkreśla, projekt ustawy powstał w oparciu o doświadczenia z ostatnich sześciu lat pracy biura i ma na celu usprawnienie funkcjonowania urzędu oraz rozszerzenie zakresu ochrony dla szerszego grona przedsiębiorców. Projekt został przygotowany przez zespół Rzecznika i przekazany do Ministerstwa Rozwoju i Technologii, gdzie zyskał poparcie ministra Krzysztofa Paszyka. Obecnie trwa etap konsultacji międzyresortowych, który zakończy się 28 lipca 2025 r. Jeśli proces legislacyjny przebiegnie zgodnie z planem, nowe przepisy wejdą w życie na początku 2026 roku.