Nowe zasady rozliczania stażu pracy – ogromna zmiana dla milionów Polaków

Od 2026 roku polski rynek pracy przejdzie ogromną metamorfozę. Sejm przyjął ustawę, która zrówna umowy zlecenia i samozatrudnienie z etatem pod względem stażu pracy. Oznacza to, że osoby pracujące na tzw. śmieciówkach lub prowadzące własną firmę zyskają prawa, które do tej pory przysługiwały wyłącznie etatowcom. Zmiana obejmie m.in. dłuższy urlop, wyższe dodatki stażowe, dłuższe okresy wypowiedzenia oraz dostęp do świadczeń zależnych od długości zatrudnienia. Nowe przepisy czekają już tylko na podpis Prezydenta. 

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej tłumaczy, że celem reformy jest wyrównanie szans między pracownikami. Przez lata w Polsce funkcjonował podział na „lepszych” zatrudnionych na etacie i „gorszych” zleceniobiorców. Teraz ta różnica zniknie – każda legalna forma pracy zostanie potraktowana tak samo w kontekście uprawnień pracowniczych. 

Co dokładnie zostanie zaliczone do stażu pracy? 

Nowelizacja obejmuje szeroki katalog form zatrudnienia i aktywności zawodowej. Po wejściu przepisów w życie, do stażu pracy zostaną wliczone między innymi: 

• okres prowadzenia działalności gospodarczej (samozatrudnienie, B2B), 

• umowy zlecenia, agencyjne i inne cywilnoprawne umowy o świadczenie usług, 

• współpraca z przedsiębiorcą w ramach kontraktu, 

• praca w rolniczej spółdzielni produkcyjnej, 

• okres prowadzenia gospodarstwa rolnego, 

• czas zawieszenia działalności w celu opieki nad dzieckiem, 

• praca zarobkowa za granicą w formach innych niż etat. 

To pierwszy raz w historii, gdy państwo wprost uznało, że każda forma legalnej pracy powinna przekładać się na uprawnienia wynikające z Kodeksu pracy. Dla wielu osób to oznacza odzyskanie nawet kilkunastu lat stażu, które do tej pory nie miały żadnego znaczenia przy wyliczaniu praw pracowniczych. 

Realne korzyści dla zatrudnionych – od dłuższego urlopu po odprawy 

Wliczenie umów cywilnoprawnych i samozatrudnienia do stażu pracy nie jest jedynie zmianą symboliczną. Przyniesie szereg wymiernych skutków finansowych i organizacyjnych. Po pierwsze, osoby pracujące na zleceniu lub prowadzące firmę szybciej zyskają prawo do dłuższego urlopu. Aby otrzymać 26 dni wolnego, trzeba mieć 10-letni staż pracy. Dzięki reformie doświadczenie zdobyte poza etatem wreszcie zostanie uznane. 

Kolejna ważna zmiana to dłuższy okres wypowiedzenia. Staż pracy decyduje o tym, jak długo pracownik jest chroniony po rozwiązaniu umowy. Trzymiesięczny okres wypowiedzenia obejmie także tych, którzy wcześniej współpracowali z firmą na umowie zleceniu czy kontrakcie B2B. 

Nowelizacja wpłynie również na wysokość dodatków stażowych, nagród jubileuszowych oraz odpraw. W instytucjach publicznych, gdzie wysokość tych świadczeń ściśle zależy od długości zatrudnienia, pracownicy zyskają szybciej dostęp do wyższych stawek i nagród. W praktyce przełoży się to na większe wynagrodzenia i lepsze warunki rozstania z pracodawcą. 

Jak udokumentować wcześniejsze okresy pracy? 

Rząd zapowiedział, że nowe przepisy będą działać wstecz. Oznacza to, że można będzie doliczyć do stażu również wcześniejsze lata pracy na zleceniu czy samozatrudnieniu. Podstawowym dowodem ma być zaświadczenie z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. W ZUS znajdują się dane o opłaconych składkach z tytułu umów cywilnoprawnych oraz działalności gospodarczej, dlatego większość osób nie będzie miała problemu z potwierdzeniem swojego doświadczenia. 

W przypadku braków w dokumentacji, np. umów zleceń zawieranych ze studentami, możliwe będzie udokumentowanie stażu innymi dowodami. Mogą to być umowy, rachunki, faktury lub potwierdzenia przelewów wynagrodzeń. Pracownicy będą mieli 24 miesiące od wejścia ustawy w życie, by przekazać takie dokumenty swojemu pracodawcy. Warto więc już teraz uporządkować domowe archiwa i zachować potwierdzenia dawnych zleceń. 

Kiedy nowe przepisy zaczną obowiązywać? 

Ustawa wejdzie w życie w dwóch etapach. Od 1 stycznia 2026 roku zmiany obejmą sektor publiczny, czyli urzędy, szkoły i instytucje państwowe. Pracodawcy z sektora prywatnego będą mieli pół roku więcej na dostosowanie systemów kadrowych i księgowych. W ich przypadku nowe regulacje zaczną obowiązywać pierwszego dnia miesiąca po upływie sześciu miesięcy od ogłoszenia ustawy w Dzienniku Ustaw. 

Proces legislacyjny znajduje się na finiszu – po przyjęciu przez Sejm ustawa trafiła do Kancelarii Prezydenta. Biorąc pod uwagę szerokie poparcie społeczne i polityczne, podpis jest jedynie formalnością. 

Co się nie zmienia? 

Reforma nie obejmie wszystkich form zatrudnienia. Umowy o dzieło nadal nie będą wliczane do stażu pracy, ponieważ nie stanowią one tytułu do ubezpieczeń społecznych. Nowe przepisy nie wpłyną również na wysokość emerytur – nie zmieniają zasad naliczania stażu ubezpieczeniowego ani nie zwiększają składek emerytalnych. 

Warto też pamiętać, że jeśli ktoś pracował równocześnie na etacie i umowie zleceniu, do stażu zostanie wliczony tylko jeden z tych okresów. Ustawodawca wprowadził to rozwiązanie, by uniknąć podwójnego naliczania czasu pracy. 

Historyczny krok ku sprawiedliwości na rynku pracy 

Nowelizacja Kodeksu pracy to bez wątpienia jedno z najważniejszych wydarzeń dla polskich pracowników od dekad. Po latach marginalizacji osób zatrudnionych poza etatem państwo wreszcie uznaje ich wysiłek i doświadczenie. To zmiana, która nie tylko poprawi sytuację finansową milionów Polaków, ale również przywróci poczucie równego traktowania. 

Od 2026 roku praca na zleceniu czy samozatrudnieniu przestanie być „niewidzialna” dla prawa. Każdy rok legalnej działalności zawodowej zyska realną wartość – taką samą, jak w przypadku etatu. To prawdziwy przełom, który odmieni oblicze polskiego rynku pracy i wzmocni pozycję pracowników wobec pracodawców.