Polska z dużym spadkiem w rankingu konkurencyjności podatkowej – co to oznacza?

Najnowszy raport amerykańskiego think tanku Tax Foundation nie pozostawia złudzeń – Polska ma jeden z najmniej konkurencyjnych systemów podatkowych wśród państw OECD.  

W edycji International Tax Competitiveness Index 2025 nasz kraj spadł aż o cztery pozycje i uplasował się na 35. miejscu spośród 38 badanych gospodarek. Największy niepokój budzi kategoria podatków dochodowych od osób fizycznych, gdzie odnotowano spadek aż o 24 miejsca. Eksperci wskazują, że to efekt nadmiernej złożoności przepisów, częstych nowelizacji i braku stabilności, które od lat podkopują zaufanie inwestorów i przedsiębiorców. 

Główne wnioski z najnowszego zestawienia 

W najnowszym raporcie Tax Foundation dotyczącym konkurencyjności systemów podatkowych krajów OECD, Polska znalazła się na 35. miejscu na 38 badanych państw. To spadek aż o cztery pozycje względem roku poprzedniego. Szczególnie alarmujący jest wynik w kategorii podatków dochodowych od osób fizycznych (PIT) – według danych Polski spadek sięgnął 24 lokat, co oznacza, że nasz kraj plasuje się w gronie państw o jednym z najmniej przyjaznych systemów podatkowych dla pracowników i przedsiębiorców. 

Ranking opiera się na pięciu głównych obszarach: podatki od osób fizycznych, podatki od osób prawnych, podatki konsumpcyjne, podatki majątkowe oraz opodatkowanie działalności międzynarodowej. W ocenie autorów raportu systemy podatkowe, które cechują się prostą strukturą, umiarkowanymi stawkami oraz stabilnością, osiągają lepsze pozycje. W przypadku Polski eksperci wskazują na strukturę skomplikowaną, liczne wyjątki i częste zmiany przepisów jako podstawowe przyczyny regresu. 

Jak wygląda Polska na tle innych krajów i co konkretnie szwankuje 

W zestawieniu liderami pozostają państwa takie jak Estonia i Łotwa oraz Nowa Zelandia, które dzięki przejrzystym i stabilnym systemom podatkowym zyskują uznanie w międzynarodowych rankingach. Tymczasem Polska, obok takich krajów jak Włochy czy Meksyk, znajduje się w dolnej części stawki. Wśród największych mankamentów wskazuje się: wysokie obciążenia pracy, częste nowelizacje przepisów podatkowych, skomplikowane i mało czytelne ulgi oraz wyjątki.  

W szczególności negatywna ocena dotyczy podatków konsumpcyjnych (VAT) – choć nominalna stawka jest relatywnie wysoka, baza opodatkowania pozostaje wąska ze względu na liczne zwolnienia i obniżone stawki. 

Przyczyny słabej pozycji Polski i możliwe konsekwencje 

Autorzy raportu zwracają uwagę, że strukturalne słabości polskiego systemu podatkowego to poważny czynnik ograniczający konkurencyjność gospodarki. W przypadku podatku od towarów i usług wskazano, że udział podstawy opodatkowania w konsumpcji wynosi zaledwie ok. 46 %, co należy do najniższych wyników wśród krajów OECD. W praktyce oznacza to, że niemal połowa konsumpcji w Polsce nie podlega VAT-owi ze względu na liczne zwolnienia.  

Dodatkowo barierą pozostaje wysoki limit obrotu przedsiębiorców zwolnionych z VAT, co zdaniem ekspertów sprzyja segmentacji rynku i ogranicza przejście firm w pełny system rozliczeń. W obszarze majątkowym, Polska także wypada słabo – wielopoziomowe podatki od nieruchomości, spadków oraz czynności cywilnoprawnych są wskazywane jako czynniki osłabiające obrót gospodarczy i stabilność inwestycyjną.  

Choć w kategorii podatków dochodowych od osób prawnych Polska osiągała w poprzednich latach relatywnie lepsze wyniki (m.in. 12. miejsce w jednej z kategorii) – nawet tutaj eksperci wykazują, że ograniczenia w rozliczaniu strat podatkowych czy długie okresy amortyzacji wciąż podrażają atrakcyjność inwestycyjną. 

Podsumowanie i przełożenie na codzienne realia 

Wynik Polski w rankingu konkurencyjności podatkowej to sygnał ostrzegawczy – zarówno dla przedsiębiorców, jak i dla polityków fiskalnych. Spadek o cztery miejsca oraz dramatyczne pogorszenie w kategorii podatków od osób fizycznych pokazują, że system podatkowy traci na wydajności i przewidywalności.  

Dla pracowników oznacza to wyższe obciążenia pracy i mniej przejrzyste warunki rozliczeń. Dla przedsiębiorców – zwiększone ryzyko związane z inwestycjami, słabsze warunki amortyzacji czy ograniczenia w rozliczaniu strat mogą wpływać na decyzje o ekspansji i lokalizacji działalności.  

Z kolei dla całej gospodarki niski wynik rankingowy może skutkować mniejszym napływem kapitału, wolniejszym tempem rozwoju oraz mniejszą konkurencyjnością w regionie. W perspektywie długoterminowej, jeśli Polska zdecyduje się na przejrzyste reformy w obszarze podatków i stworzy stabilniejsze otoczenie fiskalne, może to przyczynić się nie tylko do poprawy pozycji w rankingach, ale – co ważniejsze – do realnych korzyści gospodarczych dla firm i obywateli.