System kaucyjny a rynek detaliczny: handlowcy domagają się korekt przepisów

Od października w Polsce startuje system kaucyjny, ale zamiast porządku narasta chaos. Polska Izba Handlu ostrzega, że obecne przepisy mogą pogrążyć małe sklepy, a opłaty manipulacyjne nie pokrywają kosztów zbiórek. Rossmann wycofuje napoje, farmaceuci protestują, a handlowcy apelują do rządu o pilne zmiany.

System kaucyjny w Polsce startuje już w październiku

Od 1 października w Polsce rusza system kaucyjny, który ma zwiększyć poziom recyklingu i ograniczyć ilość odpadów trafiających na składowiska. Zgodnie z założeniami nowe przepisy obejmą butelki plastikowe do 3 litrów, puszki aluminiowe do 1 litra oraz butelki szklane wielokrotnego użytku do 1,5 litra. Klienci przy zakupie produktów będą płacić kaucję, którą odzyskają po zwrocie opakowania. Chociaż cel jest proekologiczny, coraz głośniej mówi się o problemach związanych z wdrożeniem systemu. Handlowcy alarmują, że obecne regulacje nie uwzględniają realiów rynku, a koszty wdrożenia mogą uderzyć przede wszystkim w małe sklepy, które już dziś zmagają się z presją cenową i konkurencją dyskontów.

Małe sklepy mogą stracić nawet 30% przychodów 

Polska Izba Handlu ostrzega, że system kaucyjny w obecnym kształcie może doprowadzić do poważnych problemów finansowych wśród małych sklepów. Blisko 50 tys. placówek o powierzchni do 200 m² nie będzie zobowiązanych do przyjmowania zużytych opakowań, jednak według PIH taka decyzja może odbić się na ich wynikach sprzedażowych. Klienci mogą zacząć wybierać większe sklepy, w których możliwy będzie zwrot kaucji, co – jak wynika z doświadczeń innych krajów – może oznaczać spadek przychodów nawet o 30%. Branża przypomina, że w ciągu ostatnich 10 lat liczba małych sklepów w Polsce zmniejszyła się o 25 tys., a system kaucyjny może dodatkowo przyspieszyć ten trend.

Opłaty manipulacyjne poniżej kosztów – sklepy liczą straty

Polska Izba Handlu podkreśla, że obecne stawki oferowane przez operatorów systemu kaucyjnego są zbyt niskie i nie pokrywają realnych kosztów zbiórki. Proponowane opłaty wynoszą od 0,1 do 0,12 zł za butelkę PET odbieraną automatycznie i zaledwie 0,03–0,10 zł w przypadku ręcznego przyjmowania opakowań. Tymczasem według wyliczeń branży, minimalna stawka powinna wynosić 0,17–0,19 zł, aby sklepy nie generowały strat. Obecny model może oznaczać dla wielu placówek dodatkowe obciążenia rzędu nawet 2–2,5 tys. zł miesięcznie, czyli do 30 tys. zł rocznie. Do tego dochodzą koszty zakupu maszyn do odbioru butelek oraz tworzenia nowych etatów, co jeszcze bardziej pogarsza rentowność małych sklepów.

5 postulatów Polskiej Izby Handlu

Polska Izba Handlu przedstawiła pięć głównych postulatów, które zdaniem organizacji są niezbędne, aby system kaucyjny funkcjonował w sposób sprawiedliwy i nie obciążał nadmiernie przedsiębiorców. Handlowcy domagają się m.in. wpisania do zezwoleń obowiązku pokrywania pełnych kosztów zbiórki przez podmioty reprezentujące, ustalenia minimalnej stawki opłaty manipulacyjnej oraz publikacji interpretacji pozwalającej sklepom odmówić podpisania umowy z operatorem, który nie gwarantuje pokrycia kosztów. Kolejne postulaty dotyczą cofnięcia zezwoleń operatorów stosujących niezgodne z prawem umowy oraz analizy gotowości systemu do startu 1 października, z możliwością przesunięcia terminu wdrożenia na 1 stycznia 2026 roku.

Rossmann i apteki reagują na system kaucyjny

Wdrażanie systemu kaucyjnego wywołuje sprzeciw także wśród dużych sieci i branży farmaceutycznej. Rossmann ogłosił, że od 1 października wycofa ze sprzedaży napoje w butelkach zwrotnych, uzasadniając decyzję brakiem miejsca na przechowywanie opakowań oraz nieprzystosowaniem drogerii do nowych wymogów. Podobne obawy zgłaszają apteki, które zwracają uwagę na zagrożenia dla pacjentów związane z koniecznością odbioru zużytych butelek i puszek. Choć resort klimatu na razie podtrzymuje obowiązek udziału aptek w systemie, zapowiada możliwość ponownego przeanalizowania zasad w przyszłości.

Podsumowanie

Nowy system kaucyjny budzi coraz więcej kontrowersji. Handlowcy, drogerie i apteki apelują o zmiany w przepisach, wskazując na realne zagrożenia finansowe i organizacyjne, a branża oczekuje od rządu jasnych regulacji i wsparcia.