Formy opodatkowania – jaką formę opodatkowania działalności gospodarczej wybrać?

Cztery formy opodatkowania działalności gospodarczej

Zakładając jednoosobową działalność gospodarczą, przedsiębiorca ma prawo wybrać formę opodatkowania PIT. Dopuszczalne są następujące formy opodatkowania:

• zasady ogólne,
• podatek liniowy,
• ryczałt od przychodów ewidencjonowanych,
• karta podatkowa.

Wybór formy opodatkowania powinien być uzależniony od kilku czynników, w tym przede wszystkim rodzaju prowadzonej działalności i ponoszonych kosztów. Warto przy tym pamiętać, że w stosowaniu poszczególnych form opodatkowania ustawodawca przewidział pewne ograniczenia.

Zasady ogólne – najpopularniejsza forma opodatkowania

Zasady ogólne to najchętniej wybierana przez przedsiębiorców forma opodatkowania. W przypadku zasad ogólnych opodatkowaniu podlega dochód (różnica między przychodem a kosztami). Podatek dochodowy oblicza się według skali zaprezentowanej na poniższej grafice.

Kwota zmniejszająca podatek zależy od podstawy obliczenia podatku. Przykładowo dla kwoty nieprzekraczającej 8000 zł wysokość kwoty zmniejszającej podatek wynosi 1440 zł. Dodatkowo przedsiębiorcy mają prawo uwzględnić ulgi i koszty uzyskania przychodu (do takich zalicza się m.in. wydatki ponoszone na zakup materiałów biurowych czy raty leasingowe).

Wybór skali podatkowej jako formy opodatkowania wiąże się z koniecznością prowadzenia ewidencji w podatkowej księdze przychodów i rozchodów (PKPiR). Przedsiębiorcy są zobowiązani także do prowadzenia m.in. ewidencji wyposażenia, środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.

Wybierając zasady ogólne, przedsiębiorca ma obowiązek wyliczać i odprowadzać na rachunek bankowy urzędu skarbowego zaliczki na podatek dochodowy. Może to robić miesięcznie lub kwartalnie, przy czym z tej formy mogą skorzystać wyłącznie tzw. mali podatnicy (ich przychody ze sprzedaży wraz z VAT nie mogą przekroczyć 1,2 mln euro) i podatnicy, którzy dopiero rozpoczynają prowadzenie działalności gospodarczej.

Opodatkowanie działalności gospodarczej – podatek liniowy

Dla podatku liniowego charakterystyczna jest stała stawka podatku (19 proc.), która nie jest uzależniona od wysokości dochodu osiąganego z prowadzonej działalności gospodarczej. Z tego względu ta forma opodatkowania jest szczególnie korzystna dla osób osiągających wysokie dochody (powyżej 100 000 zł).

Analogicznie jak w przypadku skali podatkowej opodatkowaniu podlega dochód. Jednocześnie wybór formy opodatkowania w postaci podatku liniowego oznacza brak możliwości korzystania z większości odliczeń, które występują przy skali podatkowej. Przedsiębiorca ma jednak prawo obniżyć podstawę opodatkowania o poniesione straty i uregulowane składki na ubezpieczenia społeczne.

Przedsiębiorcy, którzy zdecydują się na opodatkowanie działalności gospodarczej podatkiem liniowym, również są zobowiązani do prowadzenia ewidencji, np. przychodów i kosztów. Obowiązuje ich także wpłacanie zaliczek na podatek dochodowy (miesięcznie lub kwartalnie). Kwartalne uiszczanie zaliczek przysługuje jedynie wspomnianym już małym podatnikom i osobom rozpoczynającym prowadzenie działalności gospodarczej.

Formy opodatkowania – ryczałt od przychodów ewidencjonowanych

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych to forma opodatkowania, z której korzystają drobni przedsiębiorcy. Wybór ryczałtu jest możliwy tylko wówczas, gdy przedsiębiorca:

• w roku poprzedzającym rok podatkowy uzyskał przychody z działalności prowadzonej samodzielnie w wysokości nieprzekraczającej 250 000 euro lub
• uzyskał przychody wyłącznie z działalności prowadzonej w formie spółki, a suma przychodów wspólników spółki z tej działalności nie przekroczyła kwoty 250 000 euro,
• rozpoczyna działalność gospodarczą i nie korzysta z opodatkowania w formie karty podatkowej – bez względu na wysokość przychodów.

Nie każdy przedsiębiorca może wybrać formę opodatkowania działalności gospodarczej w postaci ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. Art. 8 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne zawiera katalog wyłączeń. Przykładowo opodatkowanie działalności gospodarczej ryczałtem nie mogą zastosować  właściciele aptek.

Forma opodatkowania jaką jest ryczałt od przychodów ewidencjonowanych nie przewiduje pomniejszania przychodu o koszty jego uzyskania. Przedsiębiorca może od przychodu odliczyć m.in. składki na ubezpieczenia społeczne. Rekompensują to niskie stawki podatku, które prezentuje powyższa grafika.

Wybór formy opodatkowania – karta podatkowa

Forma opodatkowania w postaci karty podatkowej oznacza dla przedsiębiorcy, że będzie on opłacał stałą kwotę podatku, niezależnie od wartości uzyskanych przychodów. Z karty podatkowej nie mogą skorzystać wszystkie osoby prowadzące działalność gospodarczą – jest ona przeznaczona głównie dla rzemieślników, np. osób zajmujących się wyrobem pieczątek czy oferujących usługi ślusarskie. Szczegółowy wykaz przedsiębiorców, którzy mogą rozliczać dochód kartą podatkową, został zamieszczony w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym.

Dla karty podatkowej charakterystyczne są stawki określone kwotowo w drodze decyzji. Wysokość stawek jest uzależniona od kilku czynników, np.:

• rodzaju i zakresu prowadzonej działalności,
• liczby zatrudnionych pracowników,
• liczby mieszkańców miejscowości, w której przedsiębiorca prowadzi działalność gospodarczą.

Przykładowo w 2019 r. stawka dla przedsiębiorców świadczących usługi ślusarskie w miejscowości do 5000 osób wynosi od 377 do 1051 zł.

Dla formy opodatkowania działalności gospodarczej w postaci karty podatkowej charakterystyczny jest też brak konieczności prowadzenia ksiąg i składania zeznań podatkowych. Jednocześnie przedsiębiorca ma obowiązek wydawać klientom faktury lub rachunki potwierdzające przeprowadzenie transakcji.