Klauzula poufności – kiedy jest stosowana i na czym polega?

Klauzula poufności w umowie o pracę a czyny nieuczciwej konkurencji

Duże przedsiębiorstwa zatrudniające wielu pracowników muszą zmierzyć się z wyzwaniem, jakim jest przechowywanie oraz ochrona danych osobowych, oraz wrażliwych informacji. Nowoczesne start-upy oraz firmy tworzące i doskonalące własny „know-how” również borykają się z rozmaitymi problemami i starają się zapobiec wyciekowi poufnych danych czy nowych technologii.

Z uwagi na konieczność ochrony interesów przedsiębiorstw oraz zabezpieczenia tajemnic służbowych w polskich przepisach pojawiły się zapisy dotyczące czynów nieuczciwej konkurencji. Według ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. czynem takim jest „ujawnienie, wykorzystanie lub pozyskanie cudzych informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa”.

Dotyczy to informacji technicznych, technologicznych, organizacyjnych firmy lub innych informacji posiadających wartość gospodarczą, które nie są powszechnie znane lub łatwo dostępne, a co do których uprawniony podjął, przy zachowaniu należytej staranności, działania w celu utrzymania ich w poufności. Czynem nieuczciwej konkurencji jest w szczególności korzystanie z informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa w sposób nieuprawniony – przywłaszczanie, kopiowanie dokumentów, przedmiotów, materiałów, substancji lub plików elektronicznych. Umowa o zachowaniu poufności zawierana między pracownikiem a pracodawcą może zapobiec wielu problemom tego typu – za naruszenie jej zapisów grożą sankcje, które powstrzymują pracowników, obecnych lub byłych, przed ujawnianiem tajemnic przedsiębiorstwa.

Umowa o zachowaniu poufności – co powinna zawierać?

Umowa o zachowaniu poufności z pracownikiem powinna przede wszystkim precyzyjnie określać, jakie dane stanowią tajemnicę firmy, a także w jakich sytuacjach oraz komu pracownik może je ujawniać. Dotyczy to między innymi innych pełnomocników pracownika i prawników. Innym, ważnym zapisem stosowanym w umowach tego typu jest określenie czasu trwania poufności oraz odpowiedzialności pracownika za naruszenie klauzuli. Dokumenty nie mogą natomiast zawierać klauzul niedozwolonych.

Klauzula poufności – wyłączenia

We wrześniu 2018 roku weszła w życie nowelizacja ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Zgodnie z nowymi przepisami ujawnienie, wykorzystanie lub pozyskanie poufnych informacji nie stanowi czynu nieuczciwej konkurencji, jeśli nastąpiło w celu ochrony uzasadnionego interesu chronionego prawem, w ramach korzystania ze swobody wypowiedzi lub w celu ujawnienia nieprawidłowości, uchybienia, działania z naruszeniem prawa dla ochrony interesu publicznego. Ustawa określa także, że pozyskanie informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa nie stanowi czynu nieuczciwej konkurencji, gdy ujawnienie poufnych informacji wobec przedstawicieli pracowników w związku z pełnieniem przez nich funkcji na podstawie przepisów prawa było niezbędne dla prawidłowego wykonywania tych funkcji.

Klauzula poufności w umowie o pracę – sankcje za naruszenie

Za naruszenie klauzuli poufności grozi grzywna, kara ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do dwóch lat. Oprócz tego na osobie ujawniającej tajemnicę przedsiębiorstwa ciąży odpowiedzialność cywilna. Przedsiębiorca, którego interes został naruszony lub zagrożony, może żądać:

1. zaniechania niedozwolonych działań;
2. usunięcia skutków niedozwolonych działań;
3. złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie;
4. naprawienia wyrządzonej szkody;
5. wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści;
6. zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel społeczny związany ze wspieraniem kultury polskiej lub ochroną dziedzictwa narodowego – jeżeli czyn nieuczciwej konkurencji był zawiniony.

Czas obowiązywania klauzuli poufności

Nowelizacja ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji zmieniła przepisy związane z czasem obowiązywania klauzuli poufności. Zmiany są zainicjowane przez przepisy prawa unijnego, a dokładnie Dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady z 8 czerwca 2016 r. w sprawie ochrony niejawnego know-how i niejawnych informacji handlowych (tajemnic przedsiębiorstwa) przed ich bezprawnym pozyskiwaniem, wykorzystaniem i ujawnianiem. Do tej pory, jeśli strony nie uregulowały tego w inny sposób, klauzula poufności mogła obowiązywać maksymalnie przez 3 lata od ustania stosunku prawnego, czyli ustania zatrudnienia. Obecnie obowiązek zachowania poufności jest bezterminowy. Nowelizacja nie objęła natomiast umów, w których określono czas obowiązywania klauzuli. Należy również mieć na uwadze, że zapisy umowne przestają obowiązywać, gdy tajemnica traci wartość gospodarczą.