Ulga na start – kto może z niej skorzystać?

Ulga na start to wsparcie dla przedsiębiorców rozpoczynających działalność. Warto jednak wiedzieć, kto konkretnie może ją uzyskać i jak załatwić wszelkie formalności.
Spis treści

1. 1. Czym jest ulga na start ZUS?
   2. Dla kogo jest ulga na start?
   3. Kto nie może skorzystać z ulgi?
   4. Ulga na start – jakie składki są objęte ulgą?

Czym jest ulga na start ZUS?

Ulga na start to forma wsparcia dla osób podejmujących działalność gospodarczą po raz pierwszy lub po dłuższej przerwie. Dzięki niej przedsiębiorcy przez pierwsze 6 miesięcy prowadzenia działalności gospodarczej są zwolnieni z opłacania składek na ubezpieczenia społeczne, czyli emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe oraz składek na Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy. Muszą jednak opłacać składkę na ubezpieczenie zdrowotne, której wysokość zależy od wybranej formy opodatkowania. Ma na celu ułatwienie nowym przedsiębiorcom działalności, kiedy ich przychody często nie przekraczają miesięcznego minimalnego wynagrodzenia.

Dla kogo jest ulga na start?

Z ulgi mogą korzystać wyłącznie przedsiębiorcy spełniający określone warunki. Dotyczy to osób fizycznych prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą lub będących wspólnikami spółek cywilnych. Ważnym warunkiem jest brak innych tytułów do ubezpieczeń, takich jak umowa o pracę, a także fakt, że przedsiębiorca nie może świadczyć usług na rzecz byłego pracodawcy, jeśli zakres wykonywanej działalności gospodarczej pokrywa się z obowiązkami realizowanymi w ramach stosunku pracy w bieżącym lub poprzednim roku kalendarzowym.

Aby skorzystać z ulgi na start, przedsiębiorca musi spełnić następujące warunki:

1. Działalność gospodarcza po raz pierwszy – przedsiębiorca podejmuje działalność po raz pierwszy w swoim życiu. Ulga jest dostępna dla osób, które dotychczas nie prowadziły działalności gospodarczej ani nie korzystały z innych form wsparcia, takich jak preferencyjne składki ZUS.
2. Działalność gospodarcza ponownie po dłuższej przerwie – przedsiębiorca, który zakłada działalność gospodarczą ponownie, ale pod warunkiem, że od zakończenia lub zawieszenia poprzedniej działalności upłynęło co najmniej 60 miesięcy kalendarzowych (5 lat). To oznacza, że osoby, które wcześniej prowadziły działalność i zamknęły ją przed ponad 5 laty, mogą ponownie skorzystać z tej ulgi, pod warunkiem, że spełnią pozostałe kryteria.
3. Nieświadczenie pracy na rzecz byłego pracodawcy – ulga na start nie przysługuje, jeśli przedsiębiorca w ramach nowo założonej działalności gospodarczej wykonuje czynności, które wchodzą w zakres obecnie wykonywanej działalności, na rzecz swojego byłego pracodawcy. Warunek ten obowiązuje, jeśli w bieżącym lub poprzednim roku kalendarzowym przedsiębiorca świadczył podobne usługi lub pracował dla tego samego pracodawcy na podstawie umowy o pracę.

Kto nie może skorzystać z ulgi?

Ulga na start nie przysługuje przedsiębiorcom, którzy:

• podejmują działalność gospodarczą wcześniej niż po upływie 60 miesięcy od dnia zawieszenia lub zakończenia poprzedniej działalności. Jeśli przedsiębiorca prowadził już działalność w ostatnich 5 latach, nie może skorzystać z tej ulgi ponownie.
• świadczą usługi na rzecz byłego pracodawcy, o których mowa powyżej. Przepisy te mają na celu zapobieganie sytuacjom, w których osoba zakłada własną działalność gospodarczą wyłącznie po to, aby kontynuować współpracę z dotychczasowym pracodawcą w ramach samozatrudnienia, unikając w ten sposób opłacania pełnych składek ZUS.
• ulga na start nie przysługuje również przedsiębiorcom, którzy podlegają ubezpieczeniu społecznym rolników lub innym systemom zabezpieczenia społecznego.

Kto nie może skorzystać z ulgi?

W okresie 6 miesięcy od dnia rozpoczęcia działalności gospodarczej przedsiębiorcy są zwolnieni z obowiązku opłacania następujących składek na ubezpieczenia społeczne:

• Składki emerytalne – które w normalnych warunkach byłyby opłacane w celu gromadzenia środków na przyszłą emeryturę,
• Składki rentowe – mające na celu zabezpieczenie na wypadek trwałej niezdolności do pracy,
• Składki chorobowe – z których finansowane są zasiłki chorobowe i inne świadczenia związane z niezdolnością do pracy,
• Składki wypadkowe – które zapewniają odszkodowania w razie wypadków przy pracy lub chorób zawodowych,
• Fundusz Pracy oraz Fundusz Solidarnościowy – składki, które wspierają systemy socjalne oraz pomoc osobom bezrobotnym.

Rezygnacja z ulgi na start

Korzystanie z ulgi na start jest uprawnieniem, a nie obowiązkiem. Przedsiębiorca w każdej chwili może zrezygnować z tego przywileju i zacząć opłacać pełne składki na ubezpieczenia społeczne. Decyzja ta może być korzystna, jeśli przedsiębiorca chce gromadzić składki na przyszłą emeryturę, korzystać z zasiłków chorobowych czy macierzyńskich, które w okresie korzystania z ulgi na start nie przysługują.

Kiedy przedsiębiorca podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym?

Każdy przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym od dnia podjęcia działalności gospodarczej do dnia jej zakończenia lub zawieszenia. Oznacza to, że poza okresem korzystania z ulgi na start, przedsiębiorcy mają obowiązek opłacać wszystkie składki ZUS zgodnie z obowiązującymi przepisami. Zwolnienie z opłacania składek na ubezpieczenia społeczne jest możliwe tylko w okresie ulgi i dotyczy jedynie osób, które spełniają określone warunki.

Składki dla zatrudnionych pracowników

Zwolnienie z obowiązkowych ubezpieczeń społecznych w ramach ulgi na start dotyczy wyłącznie przedsiębiorcy prowadzącego działalność gospodarczą. Jeśli przedsiębiorca zatrudnia pracowników, to musi za nich odprowadzać pełne składki na ubezpieczenia społeczne od pierwszego dnia ich zatrudnienia. Pracownicy nie są objęci ulgą na start, a ich składki muszą być odprowadzane zgodnie z przepisami o ubezpieczeniach społecznych.

Konsekwencje korzystania z ulgi na start

Choć ulga na start przynosi istotne oszczędności, zwolnienie z obowiązkowych składek na ubezpieczenia społeczne ma również pewne negatywne konsekwencje dla przedsiębiorcy. W okresie korzystania z ulgi na start przedsiębiorca:

• nie odkłada składek na przyszłą emeryturę, co może wpłynąć na jej wysokość w przyszłości,
• nie ma prawa do zasiłku chorobowego, zasiłku macierzyńskiego ani innych świadczeń wynikających z ubezpieczenia chorobowego,
• nie otrzyma świadczeń wypadkowych, jeśli ulegnie wypadkowi przy pracy lub dozna choroby zawodowej.

Wszystkie te świadczenia przysługują tylko wtedy, gdy przedsiębiorca opłaca składki na ubezpieczenia społeczne, co oznacza, że w okresie ulgi przedsiębiorca nie jest objęty pełną ochroną socjalną. Dlatego decyzja o korzystaniu z ulgi na start powinna być dobrze przemyślana, szczególnie w kontekście zabezpieczenia na przyszłość.

Ulga na start – jakie składki są objęte ulgą?

Ulga na start pozwala przedsiębiorcy na zwolnienie z opłacania składek na ubezpieczenie społeczne przez okres 6 miesięcy, który „startuje” z dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej. Ważne jest jednak, aby prawidłowo zrozumieć, jak liczyć ten okres.

Pełne miesiące kalendarzowe

Zgodnie z przepisami, ulga na start obejmuje dokładnie 6 pełnych miesięcy kalendarzowych. Oznacza to, że czas korzystania z ulgi zaczyna się liczyć od pierwszego dnia miesiąca następującego po dniu rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej, o ile przedsiębiorca nie rozpoczął działalności pierwszego dnia miesiąca.

Przykładowo:

• jeśli działalność gospodarcza zostanie zarejestrowana i faktycznie rozpoczęta pierwszego dnia miesiąca (np. 1 stycznia), wówczas ten miesiąc wlicza się do okresu ulgi. Oznacza to, że ulga obowiązuje od stycznia do czerwca, czyli przez pełne 6 miesięcy.
• jeśli natomiast przedsiębiorca rozpocznie działalność drugiego dnia miesiąca lub później (np. 2 stycznia), wtedy ulga zaczyna obowiązywać od kolejnego miesiąca, czyli od lutego. Ostatecznie przedsiębiorca będzie mógł korzystać z ulgi aż do końca lipca, co w praktyce daje możliwość korzystania z ulgi nawet przez 7 miesięcy, ponieważ styczeń nie jest liczony jako pełny miesiąc kalendarzowy.

Przykłady liczenia okresu ulgi na start:

1. Pan Adam rozpoczął działalność gospodarczą 1 lutego 2024 roku. W związku z tym, jego 6-miesięczny okres ulgi obejmuje luty, marzec, kwiecień, maj, czerwiec i lipiec. Po upływie tych miesięcy, od sierpnia, Pan Adam będzie musiał zacząć opłacać pełne składki na ubezpieczenia społeczne.
2. Pani Anna rozpoczęła działalność 15 lutego 2024 roku. Ponieważ działalność nie została rozpoczęta pierwszego dnia miesiąca, luty nie jest wliczany do okresu ulgi. W takim przypadku ulga będzie obowiązywać od marca do sierpnia, co w sumie daje jej również 6 miesięcy zwolnienia, ale czas korzystania z ulgi wydłuża się o jeden miesiąc (do końca sierpnia).

Jakie znaczenie ma data rozpoczęcia działalności gospodarczej?

Istotnym elementem w ustalaniu początku okresu korzystania z ulgi na start jest data faktycznego rozpoczęcia działalności gospodarczej, a nie sama data zgłoszenia firmy w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEiDG). Dzień rozpoczęcia działalności gospodarczej to dzień, w którym przedsiębiorca faktycznie podjął pierwsze działania związane z prowadzeniem firmy, np. zawarł umowę wynajmu lokalu, dokonał pierwszej sprzedaży lub zakupił towary na potrzeby działalności.

Data ta jest istotna, ponieważ determinuje, kiedy przedsiębiorca musi zgłosić się do ubezpieczenia zdrowotnego i od którego momentu będzie mógł korzystać z ulgi na start. Dla ZUS liczy się dzień faktycznego podjęcia działalności, a nie formalny wpis w CEiDG, dlatego tak ważne jest, aby przedsiębiorca precyzyjnie określił, kiedy jego działalność zaczyna faktycznie działać.

Zawieszenie działalności a okres ulgi na start

Kolejnym istotnym zagadnieniem jest wpływ zawieszenia działalności gospodarczej na okres korzystania z ulgi na start. Jeśli przedsiębiorca zdecyduje się zawiesić działalność w trakcie korzystania z ulgi, zawieszenie nie przerywa biegu 6-miesięcznego okresu. Oznacza to, że czas ulgi biegnie dalej, nawet jeśli działalność jest zawieszona. Jeśli przedsiębiorca wznowi działalność po zakończeniu okresu ulgi, będzie musiał od razu zacząć opłacać pełne składki na ubezpieczenia społeczne.

Przykład:

• Pani Iwona rozpoczęła działalność 1 marca 2024 roku i zdecydowała się skorzystać z ulgi na start. W czerwcu postanowiła zawiesić działalność na dwa miesiące. Mimo zawieszenia, 6-miesięczny okres ulgi upłynie 31 sierpnia 2024 roku. Po wznowieniu działalności we wrześniu, Pani Iwona będzie musiała zacząć opłacać pełne składki ZUS, ponieważ okres ulgi na start nie zostaje przedłużony w przypadku zawieszenia działalności.

Ulga ZUS na start – czy można być zwolnionym z opłacania składki zdrowotnej?

Chociaż ulga na start zwalnia przedsiębiorców z opłacania składek na ubezpieczenia społeczne przez pierwsze 6 miesięcy działalności, nie oznacza to pełnego zwolnienia z wszystkich obowiązkowych składek. W okresie korzystania z ulgi przedsiębiorcy wciąż muszą opłacać składkę na ubezpieczenie zdrowotne, co jest jednym z podstawowych obowiązków każdego prowadzącego działalność gospodarczą. Składka zdrowotna jest istotnym elementem systemu ochrony zdrowia w Polsce i zapewnia przedsiębiorcy oraz jego rodzinie dostęp do publicznej opieki zdrowotnej.

Wyjątki od obowiązku opłacania składki zdrowotnej

Choć standardowo przedsiębiorca korzystający z ulgi na start musi opłacać składkę zdrowotną, istnieje kilka szczególnych sytuacji, w których ustawodawca przewidział możliwość zwolnienia z tego obowiązku. Zwolnienia te dotyczą specyficznych grup przedsiębiorców, które spełniają określone kryteria dochodowe lub socjalne.

1. Emeryci i renciści – przedsiębiorcy, którzy pobierają emeryturę lub rentę, mogą zostać zwolnieni z obowiązku opłacania składki zdrowotnej, jeśli ich świadczenie nie przekracza miesięcznie minimalnego wynagrodzenia. Dodatkowo, ich przychody z działalności gospodarczej nie mogą przekraczać 50% kwoty najniższej emerytury. W przypadku spełnienia tych kryteriów, przedsiębiorca będący emerytem lub rencistą może skorzystać ze zwolnienia z opłacania składki zdrowotnej.
2. Osoby niepełnosprawne – przedsiębiorcy posiadający orzeczenie o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności również mogą być zwolnieni z obowiązku opłacania składki zdrowotnej, pod warunkiem że ich przychody z działalności gospodarczej nie przekraczają miesięcznie 50% kwoty najniższej emerytury. Zwolnienie to ma na celu wsparcie osób niepełnosprawnych, które podejmują działalność gospodarczą mimo swoich ograniczeń zdrowotnych.
3. Osoby pobierające zasiłek macierzyński – przedsiębiorcy, którzy korzystają z zasiłku macierzyńskiego, również mogą być zwolnieni z opłacania składki zdrowotnej, pod warunkiem, że wysokość tego zasiłku nie przekracza miesięcznie kwoty świadczenia rodzicielskiego. Zwolnienie to dotyczy przedsiębiorczych matek, które łączą prowadzenie firmy z opieką nad dzieckiem.
4. Przedsiębiorcy będący pracownikami – kolejnym przypadkiem, w którym przedsiębiorca może być zwolniony z opłacania składki zdrowotnej, jest sytuacja, gdy osoba prowadząca działalność jednocześnie jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę i opłaca składki od minimalnego wynagrodzenia. Jeśli przychody z działalności gospodarczej nie przekraczają 50% minimalnego wynagrodzenia, a przedsiębiorca rozlicza się z podatku w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, może być zwolniony z opłacania składki zdrowotnej z tytułu prowadzenia firmy.