Wymiar czasu pracy – podstawa prawna
Umowa o pracę powinna zawierać warunki pracy oraz płacy, wśród których wymienia się miejsce i rodzaj wykonywanych obowiązków, wynagrodzenie, datę rozpoczęcia zatrudnienia, a także wymiar etatu. Najważniejsze informacje na ten temat można znaleźć w ustawie z dnia 26 czerwca 1974 roku Kodeks pracy (Dz. U. 1974 Nr 24 poz. 141).
Należy zwrócić szczególną uwagę na art. 129 §1., w którym została określona dzienna norma czasu pracy. Według niej pracownik może wykonywać swoje obowiązki maksymalnie przez 8 godzin w ciągu doby. Jeśli w tygodniu występuje 5 dni roboczych, wówczas tygodniowa liczba godzin pracy wynosi przeciętnie 40 godzin. Wyliczenia te dotyczą okresu rozliczeniowego obejmującego 4 miesiące. Jednak zdarza się, że może zostać on przedłużony maksymalnie do 12 miesięcy.
Taką sytuację należy uzasadnić przyczynami obiektywnymi, związanymi z organizacją pracy lub warunkami technicznymi. Warunkiem koniecznym jest również zachowanie ochrony bezpieczeństwa i zdrowia osób zatrudnionych. W przypadku prac w ruchu ciągłym dopuszcza się przedłużenie czasu wykonywania obowiązków przez pracowników przeciętnie nawet do 43 godzin w okresie rozliczeniowym wynoszącym 4 tygodnie. Dodatkowo uwzględnia się możliwość pracy jednego dnia w tygodniu przez maksymalnie 12 godzin. W takiej sytuacji osobie zatrudnionej przysługuje dodatek w wysokości 100% wynagrodzenia do wypłaty.
Rozkład czasu pracy
Jednym z dokumentów, które mają na celu pomóc w organizacji funkcjonowania przedsiębiorstw, jest rozkład czasu pracy. Odpowiada on za wyznaczenie przedziału godzinowego, w jakim określone grupy pracowników są zobowiązane do wykonywania swoich obowiązków. Jeżeli w firmie został wprowadzony system jednozmianowy, wówczas wystarczy wskazać stałe godziny pracy dla wszystkich zatrudnionych, na przykład 8–16, od poniedziałku do piątku. Jednak w przypadku systemu zmianowego należy wyznaczyć czas pracy dla poszczególnych zmian na co najmniej 1 miesiąc. Pracownicy mają prawo uzyskać informacje na ten temat nie później niż tydzień przed wejściem w życie nowego rozkładu. Dokument może mieć formę elektroniczną lub papierową.
Liczba godzin pracy – jak obliczyć?
Szczegółowe informacje na temat obliczania wymiaru czasu pracy znajdują się w art. 138 §3. Kodeksu pracy. Jeżeli w danej firmie obowiązuje standardowa norma godzin, wówczas należy wykonać trzy proste działania, które umożliwią obliczenie czasu pracy w danym miesiącu.
Po pierwsze pracodawca musi sprawdzić, ile w danym miesiącu występuje pełnych tygodni pracy, czyli 7 kolejnych dni. Następnie mnoży tę liczbę przez 40 godzin.
Drugim krokiem jest pomnożenie 8 godzin przez ilość dni roboczych (od poniedziałku do piątku) niewchodzących w pełne tygodnie.
Po zsumowaniu wyników otrzymanych w pierwszym i drugim działaniu przedsiębiorca dowie się, ile wynosi wymiar czasu pracy w danym miesiącu. Pod uwagę nie należy brać niedziel, świąt oraz dni wolnych, do których pracownik ma prawo. Dlatego też jeżeli w danym okresie rozliczeniowym występuje święto przypadające na dzień roboczy, wówczas od wymiaru czasu pracy odlicza się 8 godzin.
Ile wynosi wymiar czasu pracy w październiku 2022 roku?
Krok pierwszy: 3 pełne tygodnie pracy x 40 godzin = 120 godzin. Krok drugi: 6 dni roboczych wychodzących poza pełne tygodnie x 8 godzin = 48 godzin Krok trzeci: zsumowanie wyników, czyli 120 godzin + 48 godziny = 164 godziny. W tym miesiącu nie występuje żadne święto ustawowo wolne, a co za tym idzie, nie odejmuje się żadnej “dniówki” od otrzymanego wyniku.
Na koniec warto zaznaczyć, że w przypadku przedłużonego wymiaru czasu pracy do wyżej otrzymanego wyniku należy dodać godziny nadliczbowe. Jest to w danym tygodniu nie więcej niż 4 godziny. Nie można także zapomnieć, że pracując przez co najmniej 6 godzin dziennie, pracownik ma prawo do odebrania przerwy trwającej co najmniej 15 minut.
Jak obliczyć czas pracy dla pracownika niepełnoetatowego?
Wymiar czasu pracy w październiku w standardowym systemie wynosi 184 godzin. Jeśli przedsiębiorca chce wyznaczyć liczbę godzin do przepracowania dla pracownika na niepełnym etacie, wówczas należy obliczyć ją wprost proporcjonalnie do wyżej podanego wyniku. Przykład: 1/4 etatu x 184 godzin pracy = 46 godzin. Ilość dni roboczych przypadająca na dany miesiąc pozostaje niezmienna, ale pracownik niepełnoetatowy nie musi być obecny w pracy w każdym z nich. Ma obowiązek przepracować określoną liczbę godzin.
Czas pracy a dni ustawowo wolne
Kiedy w danym okresie rozliczeniowym pojawia się dzień ustawowo wolny od pracy, wówczas nieobecność pracownika traktuje się jako usprawiedliwioną. W efekcie od wymiaru czasu pracy należy odjąć liczbę godzin, którą powinien on przepracować według obowiązującego rozkładu. Wykaz tych świąt można znaleźć w ustawie z dnia 18 stycznia 1951 roku o dniach wolnych od pracy (Dz.U. 1951 Nr 4 poz. 28). Oprócz niedziel zostają w niej wymienione również:
- 1 stycznia – Nowy Rok,
- 6 stycznia – Święto Trzech Króli,
- pierwszy dzień Wielkiej Nocy,
- drugi dzień Wielkiej Nocy,
- 1 maja – Święto Państwowe,
- 3 maja – Święto Narodowe Trzeciego Maja,
- pierwszy dzień Zielonych Świątek,
- dzień Bożego Ciała,
- 15 sierpnia – Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny,
- 1 listopada – Wszystkich Świętych,
- 11 listopada – Narodowe Święto Niepodległości,
- 25 grudnia – pierwszy dzień Bożego Narodzenia,
- 26 grudnia – drugi dzień Bożego Narodzenia.
