Nowelizacja VAT 2025. Fiskus wprowadzi nowe narzędzia kontroli podatników

Ministerstwo Finansów przygotowało szeroką nowelizację ustawy o VAT, obejmującą aż 25 zmian. Projekt ma trafić do rządu jeszcze w 2025 roku. Celem jest zarówno uszczelnienie systemu podatkowego, jak i dostosowanie polskich przepisów do orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE.

Solidarna odpowiedzialność nabywcy – rozszerzony zakres

Jednym z najistotniejszych punktów nowelizacji jest zmiana art. 105a ustawy o VAT, dotyczącego solidarnej odpowiedzialności. Resort finansów chce, by nabywca odpowiadał za zaległości sprzedawcy również wtedy, gdy faktura:

• została wystawiona przez podmiot nieistniejący,
• dokumentuje czynność, która nie miała miejsca,
• zawiera kwoty niezgodne z rzeczywistością.

Odpowiedzialność solidarna obejmie także usługi budowlane o wartości nieprzekraczającej 15 tys. zł oraz wybrane usługi niematerialne. Według MF zmiana ma przeciwdziałać wykrywanym nieprawidłowościom i ograniczyć ryzyko wyłudzeń podatkowych.

Odmowa rejestracji VAT – większe uprawnienia urzędów

Nowelizacja przewiduje również ułatwienia dla naczelników urzędów skarbowych w zakresie odmowy rejestracji podatników VAT. Dotyczyć to będzie przede wszystkim firm zagranicznych, które nie ustanowiły przedstawiciela podatkowego, choć mają taki obowiązek.

Ponadto urząd będzie mógł odmówić rejestracji podmiotowi, który wcześniej został wykreślony z rejestru za brak składania deklaracji, dopóki nie uzupełni zaległości. W praktyce oznacza to zaostrzenie kontroli nad podmiotami próbującymi ponownie wejść na rynek.

Biała lista VAT – sprawdzisz kontrahenta w przeszłości

Kolejna zmiana dotyczy białej listy podatników VAT. Obecnie przedsiębiorcy mogą zweryfikować kontrahenta tylko według stanu na dzień sprawdzania. Po nowelizacji pojawi się możliwość sprawdzenia, czy dany podmiot był czynnym podatnikiem VAT w przeszłości – na dowolny, wskazany dzień.

To rozwiązanie ma zwiększyć bezpieczeństwo obrotu gospodarczego i ułatwić weryfikację transakcji zawieranych w poprzednich okresach rozliczeniowych.

Małżonkowie a VAT – wdrożenie wyroku TSUE

Resort planuje także dostosowanie przepisów do orzecznictwa TSUE z 24 marca 2022 r. (C-697/20). Zgodnie z nim małżonkowie prowadzący odrębne działalności gospodarcze w ramach jednego gospodarstwa rolnego mogą być traktowani jako odrębni podatnicy VAT.

Choć w kwietniu 2025 r. Trybunał wydał kolejne orzeczenie (C-213/24), które wskazywało na możliwość wspólnego rozliczania małżonków, rząd planuje wdrożenie jedynie wcześniejszych tez. Oznacza to, że w praktyce małżonkowie w gospodarstwach rolnych nadal będą rozliczani osobno.

Pozorność czynności – nowe zasady odmowy odliczenia

Nowelizacja wprowadzi również zmiany dotyczące odliczania VAT w przypadku pozorności transakcji. Zgodnie z wyrokiem TSUE z 25 maja 2023 r. (C-114/22), fiskus nie może odmówić prawa do odliczenia jedynie na podstawie kodeksu cywilnego. Musi wykazać, że dana transakcja była pozorna w świetle prawa unijnego, a jeśli faktycznie miała miejsce – że stanowiła element oszustwa lub nadużycia prawa. To istotna zmiana dla przedsiębiorców, którzy dotąd często mierzyli się z arbitralnymi decyzjami organów podatkowych.

Skład VAT – ułatwienia dla firm w handlu międzynarodowym

Resort zapowiedział także wprowadzenie instytucji tzw. składu VAT. Rozwiązanie to funkcjonuje już w kilku państwach UE i pozwala firmom na odroczenie obowiązku podatkowego.

Towary dostarczone do składu VAT będą mogły korzystać ze stawki 0%, a podatek zostanie naliczony dopiero w momencie ich wyprowadzenia ze składu. Dla firm zajmujących się handlem międzynarodowym oznacza to uproszczenie rozliczeń i poprawę płynności finansowej.

Założenia nowelizacji zostały wpisane do wykazu prac legislacyjnych rządu (nr UD314). Zgodnie z planem projekt ma zostać przyjęty jeszcze w 2025 roku, a część przepisów zacznie obowiązywać od 2026 roku – równolegle z wejściem w życie Krajowego Systemu e-Faktur.