Podwyżka podatku uderzy w słodkie napoje

Ministerstwo Finansów zapowiada znaczącą podwyżkę tzw. podatku cukrowego. Jak tłumaczą przedstawiciele resortu, celem zmian jest ograniczenie spożycia cukru i poprawa zdrowia społeczeństwa. W praktyce jednak konsumenci muszą liczyć się z wyraźnym wzrostem cen napojów gazowanych, słodzonych oraz energetycznych.  

Nowe przepisy mają wejść w życie 1 stycznia 2026 roku, a stawki daniny wzrosną nawet o 100%. Resort finansów podkreśla, że obecna forma opłaty, obowiązująca od 2020 roku, nie przyniosła trwałych efektów. Sprzedaż napojów gazowanych faktycznie spadła o blisko 20% w pierwszym roku po wprowadzeniu podatku, ale już po dwóch latach wróciła do wcześniejszego poziomu. Urzędnicy przyznają, że obecne stawki są zbyt niskie, by skutecznie zniechęcały konsumentów do sięgania po słodkie produkty. 

Dziś opłata cukrowa stanowi niewielki ułamek końcowej ceny. Przykładowo puszka 330 ml popularnej coli kosztuje około 4,20 zł, z czego podatek wynosi zaledwie 30 groszy. W przypadku napoju energetycznego – 23 grosze. Z tego powodu resort chce, by nowa danina była bardziej „odczuwalna” i faktycznie wpływała na decyzje zakupowe. 

Zgodnie z projektem nowelizacji, część stała opłaty ma wzrosnąć z 0,50 zł do 0,70 zł za litr, a zmienna – za każdy gram cukru powyżej 5 g/100 ml – z 0,05 zł do 0,10 zł. Znaczący wzrost dotyczy również dodatku za kofeinę lub taurynę – z obecnych 10 groszy do aż 1 zł. Maksymalna kwota podatku od litra napoju wzrośnie z 1,20 zł do 1,80 zł. Najmocniej podwyżkę odczują więc osoby kupujące energetyki i napoje typu cola. 

Argumenty rządu i obawy konsumentów 

Ministerstwo przekonuje, że tzw. podatki behawioralne przynoszą efekt tylko wtedy, gdy są zauważalne w portfelach obywateli. W uzasadnieniu projektu czytamy, że zbyt niskie stawki nie wpływają na zachowania konsumentów, a jednocześnie generują duże koszty administracyjne. Nowa forma opłaty ma więc nie tylko wspierać zdrowie publiczne, ale też zwiększyć wpływy do budżetu państwa. 

Nie da się ukryć, że rząd potrzebuje dodatkowych środków – zarówno na walkę z deficytem, jak i na realizację obietnic socjalnych. Podniesienie VAT, PIT czy CIT mogłoby spotkać się z negatywną reakcją społeczeństwa, natomiast wzrost danin od produktów uznawanych za szkodliwe dla zdrowia łatwiej uzasadnić troską o obywateli. 

Eksperci nie mają wątpliwości, że problem nadmiernego spożycia cukru w Polsce jest poważny. Jak podaje prof. Paweł Bogdański cytowany przez Forsal.pl, przeciętny Polak spożywa rocznie ponad 45 kilogramów cukru – to około 125 gramów dziennie, czyli zawartość jednej cukiernicy. Co gorsza, połowa tej ilości pochodzi z napojów słodzonych i energetycznych. 

Specjaliści alarmują, że cukier działa na mózg w podobny sposób jak alkohol czy zakupy – pobudza układ nagrody i może prowadzić do uzależnienia. Dodatkowo, badania izraelskich naukowców dowodzą, że nadmiar cukru osłabia odporność i zaburza mikrobiom jelitowy. Na szczęście te skutki można odwrócić poprzez zmianę diety. 

Projekt ustawy o podwyżce podatku cukrowego został przygotowany przez zespół kierowany przez Jarosława Nenemana, podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów. Dokument w najbliższych tygodniach trafi pod obrady Rady Ministrów, a następnie do Sejmu. Jeśli uzyska większość głosów i podpis prezydenta, nowe stawki zaczną obowiązywać od 2026 roku. 

Podniesienie podatku cukrowego może więc w krótkim czasie zmienić strukturę rynku napojów w Polsce. Z jednej strony rząd liczy na poprawę zdrowia publicznego i dodatkowe wpływy budżetowe, z drugiej – konsumenci i producenci ostrzegają przed wzrostem cen i możliwym spadkiem sprzedaży. Jedno jest pewne: słodkie napoje już wkrótce mogą stać się prawdziwym luksusem.