Czynny żal – co to? Kiedy należy go złożyć?

Czynny żal to narzędzie, które może uchronić podatnika przed konsekwencjami wynikającymi z nieprawidłowości podatkowych. Choć nie jest to opcja, z której korzysta się codziennie, warto wiedzieć, w jakich sytuacjach można z niego skorzystać oraz jakie warunki muszą być spełnione, by przyniósł zamierzony efekt. W artykule omówimy, kiedy warto rozważyć złożenie czynnego żalu, jak wygląda procedura jego zgłoszenia oraz jakie korzyści może przynieść podatnikowi.

Spis treści:

1. Czynny żal – co to jest?
2. Czynny żal urząd skarbowy – kiedy i komu należy go złożyć?
3. Czynny żal PCC – warunki skuteczności
4. Akt czynnego żalu – co powinien zawierać?

Czynny żal – co to jest?

Czynny żal to instytucja, która umożliwia przedsiębiorcy odwołanie się od decyzji Urzędu Skarbowego o nałożeniu kary za zaniedbanie obowiązku podatkowego. Dotyczy to zarówno złożenia deklaracji podatkowej po wyznaczonym terminie, jak i błędnie wypełnionego formularza. W zależności od społecznej szkodliwości czynu może być to sklasyfikowane jako przestępstwo lub wykroczenie skarbowe. Jeżeli organ podatkowy zdecyduje o nałożeniu grzywny, wówczas maksymalna liczba stawek dziennych wynosi 720, a najniższa 10. Kiedy szkodliwość czynu wykazuje znamiona popełnienia przestępstwa skarbowego, wówczas w drodze postępowania sądowego może zostać wymierzona kara pozbawienia lub ograniczenia wolności.

Jednak jak zostało wspomniane na początku, podatnik ma możliwość uniknięcia kary, składając czynny żal. Informacje na ten temat można znaleźć w ustawie z dnia 10 września 1999 roku Kodeks karny skarbowy (Dz. U. 1999 Nr 83 poz. 930). Art. 16 mówi o tym, że podatnik nie podlega karze w przypadku złożenia zawiadomienia do urzędu skarbowego o popełnionym przestępstwie lub wykroczeniu skarbowym oraz ujawnieniu istotnych okoliczności. Czynny żal do US powinien być złożony w formie pisemnej lub przekazany ustnie do zaprotokołowania. Kiedy i kto może skorzystać z tego prawa?

Czynny żal urząd skarbowy – kiedy i komu należy go złożyć?

Czynny żal należy złożyć organowi powołanemu do ścigania, czyli w tym przypadku naczelnika urzędu skarbowego. Jak zostało wspomniane, można to zrobić , wysyłając odpowiednie pismo lub przekazując informacje ustnie do protokołu. Kodeks karny skarbowy nie określa konkretnego terminu, w jakim musi wpłynąć czynny żal do Urzędu Skarbowego. Jednak aby został on uznany za ważny, należy to zrobić przed wyraźnym udokumentowaniem wiadomości o popełnieniu czynu zabronionego przez organ powołany do ścigania. Ponadto czynny żal będzie bezskuteczny, jeżeli sprawca złoży go po rozpoczęciu czynności służbowych, a w szczególności: przeszukania, czynności sprawdzających lub kontroli zmierzającej do ujawnienia czynu zabronionego, chyba że w jej wyniku nie ujawniono podstaw do wszczęcia postępowania.

Zgodnie z zapisami w Kodeksie karnym skarbowym czynny żal do Urzędu Skarbowego nie musi zostać złożony, jeżeli podatnik zauważył wcześniej nieprawidłowości w deklaracji oraz dokonał jej korekty. Z kolei jeżeli naruszenie przepisów podatkowych dotyczy spóźnienia lub nierozliczenia się z Urzędem Skarbowym, wówczas należy dopilnować złożenia zawiadomienia w odpowiednim terminie

Czynny żal PCC – warunki skuteczności

Okazuje się, że czynny żal do Urzędu Skarbowego nie przysługuje wszystkim przedsiębiorcom. Po pierwsze może go złożyć jedynie sprawca, czyli osoba popełniająca czyn zabroniony. Jednak nie każde przestępstwo lub wykroczenie podlega możliwości zaniechania kary. W Kodeksie karnym skarbowym art.16 §6 został umieszczony wykaz sytuacji, w których nie można skorzystać z czynnego żalu. Mowa tu o:

1. kierowaniu wykonaniem ujawnionego przestępstwa lub wykroczenia skarbowego,
2. wykorzystaniu uzależnienia innej osoby od siebie i polecenie jej wykonania ujawnionego czynu zabronionego,
3. zorganizowaniu grupy lub związku mającego na celu popełnienie przestępstwa skarbowego, chyba że czynny żal został złożony wraz z wszystkimi członkami grupy lub związku,
4. nakłanianiu innej osoby do przestępstwa lub wykroczenia skarbowego, aby skierować przeciwko niej postępowanie o czyn zabroniony.

Jeżeli sprawca dopuścił się jednej z powyższych czynności, nie może złożyć zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia skarbowego.

Kiedy sprawca zdecyduje się na czynny żal PCC, wówczas zobowiązuje się do przedstawienia wszystkich okoliczności, w jakich doszło do popełnienia wykroczenia lub przestępstwa, oraz osób biorących w nim udział. Ponadto obowiązkiem podatnika w takiej sytuacji jest uregulowanie należności pomniejszonej w wyniku popełnionego czynu zabronionego. Jednak jeśli naruszenie podatkowe dotyczy innego przedmiotu podlegającego obowiązkowi, należy je złożyć lub w przypadku niemożności złożenia uiścić ich równowartość pieniężną.

Akt czynnego żalu – co powinien zawierać?

Kodeks karny skarbowy nie określa konkretnego wzoru, jak powinien wyglądać akt czynnego żalu. Jednak niektóre Urzędy Skarbowy udostępniają na swoich stronach internetowych przykładowe formularze. Na tej podstawie można wyróżnić informacje, które powinny znaleźć się w takim zawiadomieniu. Wśród nich znajdują się przede wszystkim: miejscowość i data, dane osobowe podatnika, adresat dokumentu, charakter naruszenia obowiązku podatkowego, wszystkie istotne okoliczności czynu zabronionego oraz osoby, które przyczyniły się do jego popełnienia, informacja o naprawieniu czynu zabronionego, a także podpis wnioskodawcy.