Błędny przelew – jak odzyskać pieniądze?

Ilu Polaków korzysta z rachunków bankowych?

Z badania przeprowadzonego przez NBP wynika, że ok. 83 proc. Polaków posiada co najmniej jedno konto bankowe[1]. Na przestrzeni lat liczba osób korzystających z rachunków bankowych wzrosła. Wraz z liczbą kont systematycznie rośnie liczba zlecanych przelewów. Jeszcze do niedawna banki nie mogły pomóc klientom, którzy popełnili błąd i przekazali środki na nieprawidłowy numer konta. W świetle nowych przepisów jest inaczej.

Po wydaniu dyspozycji przelewu zauważyłeś, że zrobiłeś błąd? W takiej sytuacji pozostaje Ci zwrócić się do banku i złożyć reklamację.

Błędny przelew i zwrot pieniędzy – jak było?

Do 2011 r. każda osoba wykonująca przelew bankowy musiała podawać pełne dane osobowe odbiorcy. Gdy stwierdzono rozbieżność między danymi beneficjenta a numerem rachunku, przelew nie był realizowany, ale odsyłany do nadawcy. Mimo że takie rozwiązanie wymagało od każdego klienta dużej skrupulatności i sprawdzania podawanych danych, miało też zaletę. Jeżeli bank zrealizował błędny przelew, klient mógł dochodzić zwrotu środków bezpośrednio od niego. Taka konstrukcja przepisów ułatwiała dochodzenie błędnie przelanych pieniędzy.

W 2011 r. doszło do sporej zmiany w zakresie realizacji przelewów. Wprowadzenie do polskiego porządku prawnego unijnej dyrektywy PSD1 spowodowało, że dane osobowe odbiorcy przestały mieć znaczenie. Do dnia dzisiejszego banki realizują zlecenia wyłącznie na podstawie unikatowego identyfikatora (najczęściej jest to numer rachunku bankowego). Inaczej mówiąc, przelew na dane innej osoby niż właściciel konta i tak zostanie zrealizowany, pod warunkiem oczywiście, że numer konta będzie prawidłowy.

Brak wymogu sprawdzania danych przez pracowników banków doprowadził jednak do sytuacji, w których klient po wykonaniu błędnego przelewu, nie mógł liczyć na pomoc banku. Pracowników banku obowiązywała tajemnica bankowa – nie mogli wskazać klientowi danych osoby, która przypadkowo otrzymała środki. W praktyce klientowi pozostawało dochodzenie należności na drodze sądowej, ale nie mógł tego zrobić, gdyż nie wiedział, kim jest odbiorca przelewu.

Po wprowadzeniu zmian w przepisach banki nie miały też obowiązku pomagać klientom w odzyskiwaniu środków pochodzących z omyłkowo zrealizowanych przelewów. Dziś sytuacja wygląda inaczej.

Co zmieniła nowelizacja ustawy o usługach płatniczych?

Jak odzyskać pieniądze po wysłaniu błędnego przelewu? Okazuje się, że po nowelizacji ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 o usługach płatniczych jest to znacznie łatwiejsze. Co prawda, dostawca (bank) w dalszym ciągu nie ponosi odpowiedzialności za przekazane środki, ale ma obowiązek pomóc swojemu klientowi. Jak to wygląda w praktyce?

Zorientowałeś się, że wykonałeś przelew na błędny rachunek bankowy? Jeżeli zastanawiasz się, jak odzyskać środki:

• musisz na piśmie złożyć reklamację w swoim banku,
• bank, z którego usług korzystasz, ma 3 dni na poinformowanie odbiorcy o fakcie, że na jego koncie omyłkowo zostały zaksięgowane środki,
• odbiorca ma 30 dni na zwrot środków na specjalne, techniczne konto prowadzone przez bank.

Jeżeli odbiorca przeleje środki, bank przekaże je bezpłatnie swojemu klientowi. Ma na to 1 dzień roboczy.

W nowelizacji ustawy o usługach płatniczych znalazł się też zapis, zgodnie z którym bank jest zwolniony z zachowania tajemnicy dotyczącej danych osobowych klienta, który omyłkowo otrzymał przelew. Jeżeli zatem niewłaściwy beneficjent nie zwróci środków, bank ujawni jego dane. To zaś pozwoli klientowi na dochodzenie swoich praw przed sądem – będzie mógł wystąpić z powództwem o bezpodstawne wzbogacenie.

Pozyskanych danych nie można wykorzystać w innym celu niż te, do którego zostały one przekazane, czyli odzyskania środków. W przeciwnym razie trzeba spodziewać się grzywny w wysokości nawet 30 000 zł.

Kiedy możliwe jest anulowanie przelewu?

Chociaż nowelizacja ustawy o usługach płatniczych daje klientom banków nowe narzędzia, za pomocą których mogą oni dochodzić nieprawidłowo przelanych środków, to jednak procedura jest czasochłonna. Właśnie z tego względu warto wiedzieć, że w niektórych bankach istnieje możliwość wstrzymania przelewu.

Anulowanie zlecenia przelewu jest możliwe m.in. w bankach PKO BP i Santander Banku. To jednak, czy realizację przelewu będzie można wstrzymać, zależy od godziny jego wykonania. Jeżeli realizacja przelewu w sesji Elixir jeszcze nie nastąpiła, jest szansa, że bank będzie mógł pomóc natychmiast, a pieniądze trafią z powrotem na konto nadawcy.

Błędny przelew na moje konto – co robić?

Na portalach zajmujących się tematyką finansową nie brakuje takich pytań: „Dostałem przelew przez pomyłkę – co dalej” czy „Zauważyłem błędny przelew na moje konto – co mam zrobić?”. Jeżeli tym razem to nie Ty się pomyliłeś, ale otrzymałeś przelew, którego się nie spodziewałeś, pozostaje go zwrócić. W tym celu możesz skontaktować się ze swoim bankiem lub poczekać na kontakt z jego strony. Możesz też po prostu przelać środki z powrotem na konto nadawcy.

Po nowelizacji przepisów – w przypadku reklamacji – bank ma 3 dni na skontaktowanie się z błędnie wskazanym odbiorcą przelewu. Od pracowników banku otrzymasz też numer rachunku bankowego, na który będziesz musiał przelać otrzymaną kwotę. Będziesz miał na to 30 dni. Jeżeli nie zwrócisz środków, bank ujawni Twoje dane osobowe i adresowe nadawcy przelewu, aby ten mógł wystąpić do sądu.

Jeżeli zauważyłeś na swoim koncie błędny przelew, nie czekaj – zwróć środki jak najszybciej. W przeciwnym razie musisz liczyć się z tym, że sprawa zostanie skierowana do sądu, a Ty – oprócz konieczności zwrotu kwoty tytułem bezpodstawnego wzbogacenia – będziesz musiał pokryć również koszty sądowe.

[1] NBP, Postawy Polaków wobec obrotu bezgotówkowego, https://www.nbp.pl/badania/seminaria/8v2017.pdf (dostęp 23.05.2019).