Dodatek nocny – o ile wzrośnie wynagrodzenie pracownika za godziny nocne?

Czym jest praca w porze nocnej?

Przepisy kodeksu pracy za pracę nocną uznają pracę w godzinach nocnych, tj. pomiędzy 21 wieczorem a 7 rano.

Regulaminy i układy zbiorowe mogą ustalać pracę nocną w tych granicach. Jeżeli w zakładzie pracy nie ma regulaminu lub układu zbiorowego, wtedy ustalane jest to przez pracodawcę. Ma on obowiązek przekazania pracownikowi tej informacji w formie pisemnej, w ciągu siedmiu dni od zawarcia umowy o pracę.

Za pracownika pracującego w nocy uznaje się osobę, której czas pracy w każdej dobie obejmuje minimum 3 godziny w porze nocnej lub gdy na porę nocną przypada co najmniej ¼ czasu pracy w okresie rozliczeniowym. Czas pracy nocnej nie może przekroczyć 8 godzin, jeżeli wykonuje się prace szczególnie niebezpieczne lub zadania związane z dużym wysiłkiem fizycznym, lub umysłowym. Zasada ta nie dotyczy pracowników, którzy zarządzają zakładem pracy w imieniu pracodawcy, a także przypadków, gdy prowadzona jest akcja ratunkowa osób, mienia lub środowiska czy usunięcia awarii. Pracownik może złożyć do pracodawcy wniosek, by ten zgłosił do okręgowego inspektora pracy fakt zatrudnienia pracowników w porze nocnej. Jeżeli w zakładzie nie ma wyznaczonych 8 godzin trwania pory nocnej, wówczas wszystkie godziny od 21 do 7 uznawane są za godziny nocne. Pracodawca sam może dokonać wyboru 8 kolejnych godzin, które będą ustalały porę nocną. W hotelu może to być od 22 do 8, w restauracji od 23 do 7, a w innym zakładzie pracy od 21 do 5 rano.

Zakaz pracy w porze nocnej

Nie każdy pracownik może pracować w porze nocnej. Istnieją grupy osób, które obowiązuje bezwzględny zakaz pracy nocnej. W niektórych przypadkach pracodawca może skierować pracownika do pracy w nocy wyłącznie za jego zgodą lub po wydaniu zgody przez lekarza. Nocka w pracy wykluczona jest dla kobiet w ciąży, pracowników młodocianych i niepełnosprawnych. Osoba niepełnosprawna musi sama wyrazić zgodę na pracę w nocy i posiadać zgodę lekarza. Kobieta w ciąży i pracownik młodociany, nawet po wyrażeniu zgody, nie mogą pracować w nocy. Bez zgody pracownika nie można skierować do pracy nocnej osoby, która opiekuje się dzieckiem do lat czterech. Za złamanie zakazu odpowiada pracodawca – może mu grozić grzywna od 1 do 30 tys. zł.

Dodatek za pracę w nocy

Za pracę w godzinach pomiędzy 21 wieczorem a 7 rano pracownikowi przysługuje dodatek za godziny nocne. Jego wysokość to co najmniej 20% stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę. Nalicza się go za każdą, przepracowaną w nocy godzinę. Pracodawca ma prawo ustalić inną stawkę, pod warunkiem, że będzie ona wyższa od minimalnej. Wynagrodzenie za godziny nocne przysługuje nie tylko wtedy, gdy wykonuję się taką pracę stale, czy jednorazowo. Nawet jedna godzina przepracowana w porze nocnej zobowiązuje pracodawcę do naliczenia dodatku.

Bez względu na otrzymywane wynagrodzenie, dodatek nocny jest równy dla wszystkich pracowników, ponieważ nalicza się go od wynagrodzenia minimalnego, ustalanego na początku każdego roku. Jeżeli pracownik wykonuje prace nocne poza zakładem pracy w sposób stały, dodatek może zostać zastąpiony ryczałtem. Musi on odpowiadać przewidzianemu wymiarowi pracy w nocy. Jeżeli praca w godzinach nocnych jest pracą nadliczbową dla pracownika, wtedy przysługuje mu także dodatek w wysokości 100% wynagrodzenia za każdą godzinę nadliczbową. Jest on niezależny od dodatku za pracę w godzinach nocnych. Dodatek za pracę w godzinach nocnych nie jest brany pod uwagę przy naliczaniu pensji minimalnej.

Sposób obliczenia dodatku za godzinę pracy w porze nocnej

Ile wynosi dodatek nocny? Od 1 stycznia 2019 roku wynagrodzenie minimalne wynosi 2250 zł. W porównaniu z ubiegłym rokiem, wzrosło ono o 150 zł. Dlatego dodatek za pracę w porze nocnej również uległ podwyższeniu. Sposób obliczenia go reguluje rozporządzenie kodeksu pracy. Minimalne wynagrodzenie za pracę dzieli się przez liczbę godzin pracy do przepracowania w danym miesiącu. Otrzymaną stawkę mnoży się następnie przez liczbę godzin przepracowanych przez pracownika w porze nocnej w danym miesiącu. Przykład wyliczenia stawki za godzinę nocną w czerwcu 2019 roku, gdzie godzin do przepracowania w miesiącu jest 152:

2250 zł /152 h = 14,80 zł × 20%

Daje to stawkę: 2,96 zł

Z powodu różnej ilości godzin do przepracowania w poszczególnych miesiącach, występują różnice w jego wysokości. W styczniu dodatek nocny wynosił 2,56 zł, lutym 2,81, marcu 2,68, kwietniu 2,68, maju 2,68. W czerwcu będzie to 2,96, lipcu 2,45, sierpniu 2,68, we wrześniu 2,68, w październiku 2,45, listopadzie 2,96, a w grudniu 2,81.

Dodatek za pracę w porze nocnej przysługuje każdej osobie, która pracuje w ustalonych w danym zakładzie godzinach nocnych, za każdą przepracowaną godzinę, niezależnie od dodatku za nadgodziny. Pracownik powinien wiedzieć, jak wyliczyć jego wysokość i czy pracodawca ma prawo skierować go do pracy w nocy.