Dźwignia finansowa – co to jest? Jak z niej korzystać?

Dlaczego warto znać i rozumieć dźwignię finansową? Ponieważ umiejętne zarządzanie kapitałem obcym może prowadzić do dynamicznego rozwoju przedsiębiorstwa, a także do optymalizacji struktury kapitałowej firmy. Dowiedz się, na czym polega dźwignia finansowa i jakie ryzyka oraz korzyści niesie.

Spis treści

• Czym jest dźwignia finansowa?
• Rodzaje dźwigni
• Jak obliczyć stopień dźwigni finansowej?
• Jak ocenić, czy dźwignia finansowa jest korzystna dla firmy?
• Zalety dźwigni finansowej
• Wady dźwigni finansowej
• Dźwignia finansowa w strategii rozwoju przedsiębiorstwa

Czym jest dźwignia finansowa?

Dźwignia finansowa polega na wykorzystaniu kapitału obcego – czyli zaciągniętych pożyczek lub kredytów – do finansowania działalności inwestycyjnej firmy. W praktyce umożliwia ona firmom realizację większych projektów i zwiększenie wartości rynkowej przy ograniczonym wkładzie własnym. Głównym celem stosowania dźwigni finansowej jest podwyższenie wskaźnika rentowności kapitału własnego (ROE), co jest możliwe dzięki wykorzystaniu zewnętrznych źródeł finansowania. Dźwignia finansowa działa na podobnych zasadach co fizyczna dźwignia – pozwala osiągnąć większe efekty przy mniejszym nakładzie pracy, jednak wiąże się także z większym ryzykiem. Warto w tym celu sprawdzić m.in. rachunek zysków i strat, także analizę finansową przedsiębiorstwa.

Prowadzisz firmę? Sprzedajesz produkty i usługi? Wprowadź do niej terminale płatnicze. Dzięki programom takim jak Polska Bezgotówkowa możesz otrzymać wsparcie na terminal płatniczy do swojej firmy.

Zysk operacyjny a zysk brutto

W analizie dźwigni finansowej dużą rolę odgrywają dwa rodzaje zysków – operacyjny i brutto. Zysk operacyjny odzwierciedla efektywność podstawowej działalności firmy, nie uwzględniając obciążeń związanych z finansowaniem zewnętrznym. Jest to wynik, który firma osiągnęłaby, gdyby działała wyłącznie w oparciu o kapitał własny. Z kolei zysk brutto to wartość, która pozostaje po odjęciu od zysku operacyjnego kosztów obsługi zadłużenia, głównie odsetek od zaciągniętych kredytów i pożyczek.

Różnica między tymi dwoma rodzajami pozwala zrozumieć działanie dźwigni finansowej. Im większa jest, tym silniejszy efekt dźwigni występuje w przedsiębiorstwie. W praktyce oznacza to, że firma w znacznym stopniu korzysta z kapitału obcego do finansowania swojej działalności. W sytuacji, gdy zysk operacyjny rośnie, przy stałych kosztach finansowych, efekt dźwigni finansowej powoduje, że zysk brutto wzrasta nieproporcjonalnie szybciej. Ta zasada działa także w przeciwnym kierunku – spadek zysku operacyjnego może prowadzić do jeszcze większego spadku zysku brutto, co zwiększa ryzyko finansowe przedsiębiorstwa.

Rodzaje dźwigni

Wyróżniamy kilka rodzajów dźwigni, w tym dźwigni operacyjnej, finansowej, łącznej oraz inwestycyjnej. Przyjrzyjmy się, czym się one charakteryzuję.

Dźwignia operacyjna

Odnosi się do relacji między kosztami stałymi a zmiennymi w przedsiębiorstwie. Firmy z wysokimi kosztami stałymi w porównaniu do kosztów zmiennych mają większą dźwignię operacyjną. Oznacza to, że każda dodatkowa jednostka sprzedaży przyczynia się do znacznego wzrostu zysku operacyjnego, ponieważ koszty stałe pozostają niezmienne.

Dźwignia finansowa

Dotyczy wykorzystania długu do finansowania działalności przedsiębiorstwa. Im większy udział długu w strukturze finansowania firmy, tym większa dźwignia finansowa. Pozwala to firmie na zwiększenie zwrotu z kapitału własnego, ale jednocześnie zwiększa ryzyko finansowe związane z koniecznością spłaty zobowiązań.

Dźwignia łączna

Jest kombinacją dźwigni operacyjnej i finansowej. Pokazuje, jak zmiany w sprzedaży wpływają na zysk netto przedsiębiorstwa. Firmy z wysoką dźwignią łączną są bardziej wrażliwe na zmiany w poziomie sprzedaży, co może prowadzić zarówno do znacznych zysków, jak i do dużych strat.

Dźwignia inwestycyjna

Dźwignia inwestycyjna odnosi się do wykorzystania instrumentów finansowych, takich jak kredyty na marżę, opcje, kontrakty futures czy pożyczki pod zastaw papierów wartościowych. Inwestorzy używają dźwigni inwestycyjnej, aby zwiększyć potencjalne zyski z inwestycji, co pozwala im realizować większe projekty inwestycyjne niż te, które mogliby sfinansować wyłącznie z własnych środków.

Jak obliczyć stopień dźwigni finansowej?

Poziom dźwigni finansowej można obliczyć za pomocą następującego wzoru: Df = Zo/Zb, gdzie:

• Df – poziom dźwigni finansowej,
• Zo – zysk operacyjny (przed uwzględnieniem odsetek od kredytów),
• Zb – zysk brutto (po uwzględnieniu odsetek od kredytów).

Wynik równy 1 oznacza, że firma nie korzysta z dźwigni finansowej, czyli nie ma zobowiązań generujących koszty odsetkowe. Wynik większy od 1 wskazuje na wykorzystanie dźwigni finansowej, przy czym im wyższy wynik, tym większe wykorzystanie kapitału obcego w finansowaniu działalności firmy. Na przykład, wynik 1,5 oznacza, że zmiana zysku operacyjnego o 1% spowoduje zmianę zysku brutto o 1,5%. Należy jednak pamiętać, że wysoki stopień dźwigni finansowej, choć może przynieść większe zyski w okresach prosperity, zwiększa również ryzyko finansowe w czasach kryzysu.

Jak ocenić, czy dźwignia finansowa jest korzystna dla firmy?

Dźwignia finansowa to narzędzie, które może zarówno zwiększyć rentowność firmy, jak i ryzyko finansowe. Przed podjęciem decyzji o skorzystaniu z niej, warto wykonać:

• Analizę wskaźników finansowych – przed zaciągnięciem zobowiązań, niezbędne jest zrozumienie, jak wpływa to na rentowność kapitału własnego. Aby ocenić, czy dźwignia finansowa przyniesie korzyści, trzeba przeanalizować wskaźniki, takie jak stosunek zysku operacyjnego do zadłużenia oraz rentowność z kapitału obcego. Istotne jest także monitorowanie, jak oddziaływanie dźwigni finansowej wpłynie na bieżącą działalność.
• Porównanie kosztów kapitału obcego i zysków z inwestycji – aby ocenić opłacalność zadłużenia, należy porównać kosztu kapitału własnego z oprocentowaniem pożyczek i kredytów. Jeśli inwestycja przyniesie wyższe zwroty niż koszty długu, to efekt dźwigni finansowej będzie pozytywny. W przeciwnym razie może dojść do spadku rentowności.
• Kalkulację progu rentowności z uwzględnieniem dźwigni finansowej – niezbędne jest również dokładne określenie progu rentowności, przy którym dźwignia zaczyna działać na korzyść przedsiębiorstwa.

Wnikliwe analizy dźwigni finansowej pomagają ustalić, czy firma jest w stanie generować wystarczające przychody, aby pokryć koszty zadłużenia i jednocześnie zwiększać zyski. Dlatego warto sprawdzić wszystkie dane i wykonać obliczenia przed wykorzystaniem dźwigni finansowej.

Zalety dźwigni finansowej

Jedną z głównych zalet dźwigni finansowej jest możliwość osiągnięcia wyższych zysków przy wykorzystaniu kapitału obcego. Dzięki pożyczonym środkom przedsiębiorstwa mogą realizować większe inwestycje, które w przeciwnym razie byłyby poza ich zasięgiem. Jeśli inwestycje te są udane, zyski mogą znacznie przewyższyć koszty związane z obsługą długu, co prowadzi do wzrostu rentowności kapitału własnego.

Regularna spłata zobowiązań wpływa pozytywnie na historię kredytową firmy. Przedsiębiorstwa, które terminowo regulują swoje długi, budują wiarygodność w oczach banków i innych instytucji finansowych. Dzięki temu mogą liczyć na lepsze warunki kredytowe w przyszłości, takie jak niższe oprocentowanie czy łatwiejszy dostęp do dodatkowego finansowania.

Dźwignia finansowa umożliwia szybszą realizację projektów inwestycyjnych. Dzięki wykorzystaniu kapitału obcego firmy mogą szybciej wdrażać nowe technologie, rozwijać produkty lub ekspandować na nowe rynki. Przyspieszenie realizacji celów biznesowych pozwala przedsiębiorstwom na dynamiczny rozwój i zdobywanie przewagi konkurencyjnej.

Wady dźwigni finansowej

Jednym z głównych zagrożeń związanych z dźwignią finansową jest ryzyko niewypłacalności. Jeśli firma nie jest w stanie spłacić pożyczonych środków, może stanąć przed poważnymi problemami finansowymi. Niewypłacalność może prowadzić do konieczności restrukturyzacji długu, a w skrajnych przypadkach – do upadłości.

Stosowanie dźwigni finansowej wiąże się z większą zmiennością stopy zwrotu z kapitału własnego. Wahania w zwrocie mogą prowadzić do strat, zwłaszcza jeśli zyski operacyjne spadają poniżej kosztów obsługi długu. Zwiększona zmienność stopy zwrotu może wprowadzać dodatkową niepewność i utrudniać planowanie finansowe.

Dźwignia finansowa w strategii rozwoju przedsiębiorstwa

Dźwignia finansowa może wspierać dynamiczny rozwój firmy, umożliwiając realizację dużych projektów inwestycyjnych, fuzji czy ekspansji na nowe rynki.

Mechanizm dźwigni finansowej może znacząco przyspieszyć rozwój firmy poprzez finansowanie ekspansji na nowe rynki. Właściwe wykorzystanie kapitału obcego pozwala firmom na szybkie zwiększenie skali działalności bez angażowania nadmiernych środków własnych, co może przynieść korzyści w postaci wyższej rentowności kapitału własnego.

Dzięki wykorzystaniu dźwigni finansowej przedsiębiorstwa mogą przeprowadzać fuzje i przejęcia bez angażowania całego kapitału własnego. Dobrze zaplanowane fuzje mogą przynieść korzyści poprzez zwiększenie synergii i skalowalności biznesu.

Co więcej, dźwignia finansowa pozwala firmom sfinansować szybciej inwestycje w rozwój technologiczny, co może znacząco poprawić ich pozycję rynkową. Jednak ważne jest, aby firmy kontrolowały płynność finansową, by uniknąć ryzyka nadmiernego zadłużenia.