Co to jest rachunek zysków i strat (RZIS)?

Aby dokładnie przeanalizować swoje wyniki finansowe, musisz znać zależność między kosztami a przychodami. Taki obraz daje rachunek zysków i strat. Dowiedz się więcej na jego temat w naszym artykule.

1. Definicja rachunku zysków i strat
2. Składniki rachunku zysków i strat
3. Jakie znaczenie ma rachunek zysków i strat?
4. Jak sporządzić rachunek zysków i strat?
5. Kto ma obowiązek sporządzania rachunku zysków i strat?

Definicja rachunku zysków i strat

Rachunek zysków i strat, znany również jako rachunek wyników, jest fundamentalnym sprawozdaniem finansowym, które odzwierciedla wyniki finansowe przedsiębiorstwa w danym okresie – zazwyczaj roku lub kwartale. Sprawozdanie to przedstawia w szczegółowy sposób, jakie przychody zostały wygenerowane i jakie koszty zostały poniesione w celu ich osiągnięcia, co prowadzi do wykazania finalnego zysku lub straty netto firmy.

Rachunek zysków i strat pozwala na ocenę efektywności finansowej firmy. Analizując poszczególne jego elementy, można uzyskać jasny obraz tego, jak firma zarządza swoimi zasobami, generuje przychody i kontroluje koszty. Na przykład:

• Przychody operacyjne pokazują zdolność firmy do generowania dochodu z głównej działalności,
• Koszty operacyjne odzwierciedlają bezpośrednie i pośrednie koszty związane z produkcją i sprzedażą,
• Przychody i koszty finansowe informują o kosztach finansowania oraz zyskach z inwestycji,
• Pozostałe przychody i koszty operacyjne mogą ujawniać wpływy z dodatkowych aktywności niezwiązanych bezpośrednio z główną działalnością firmy.

Tym samym rachunek zysków i strat nie jest tylko obowiązkowym elementem sprawozdań. Jest to bowiem także narzędzie, które służy analizie. Ponadto ułatwia zarządzanie finansami, aby były one bardziej celowe i skuteczne.

Składniki rachunku zysków i strat

Rachunek zysków i strat składa się z dwóch podstawowych elementów: przychodów i kosztów. Przyjrzyjmy się im teraz z bliska, aby poznać lepiej analizę rachunku.

Przychody w rachunku zysków i strat można podzielić na trzy główne kategorie:

• Przychody z działalności operacyjnej – jest to główne źródło dochodu dla firmy, generowane przez sprzedaż produktów i usług, związanych z jej podstawową działalnością.
• Pozostałe przychody operacyjne – obejmują przychody z działalności pobocznej, niebędącej głównym celem działalności firmy, np. zyski ze sprzedaży majątku trwałego, dotacje, czy zyski nadzwyczajne.
• Przychody finansowe – wynikają z inwestycji kapitałowych firmy, odsetek od lokat bankowych, dywidend, oraz zysków z transakcji walutowych i innych operacji finansowych.

Omawiając przychody firmy, warto tutaj poruszyć różne rodzaje transakcji, władczą się coraz więcej ludzi w formie bezgotówkowej. Z tego powodu terminal płatniczy umożliwia przyjmowanie płatności kartami oraz innymi formami elektronicznymi. Tym samym przyczynia się do zwiększenia przychodów. Dzięki programom takim jak Polska Bezgotówkowa, firmy mogą uzyskać wsparcie na wdrożenie lub utrzymanie terminali.

Koszty

Koszty również można podzielić na trzy główne kategorie:

• Koszty działalności operacyjnej – To wszystkie koszty bezpośrednio związane z główną działalnością przedsiębiorstwa, w tym koszty wytworzenia sprzedanych produktów, koszty materiałów i surowców, płace pracowników produkcyjnych oraz inne wydatki.
• Pozostałe koszty operacyjne – Koszty te są związane z bieżącą działalnością firmy, ale nie wynikają bezpośrednio z produkcji czy sprzedaży. Są to na przykład koszty ogólnego zarządu, koszty utrzymania majątku, amortyzacja oraz koszty administracyjne.
• Koszty finansowe – Obejmują one odsetki od zobowiązań finansowych, straty z tytułu różnic kursowych, koszty związane z obsługą długu oraz inne wydatki finansowe.

Jakie znaczenie ma rachunek zysków i strat?

Rachunek zysków i strat dostarcza kompleksowych danych. Przede wszystkim wynik finansowy pokazuje obszary, które generują największy zysk, a także te, które wymagają dodatkowego wsparcia. W ten sposób przedsiębiorstwa mogą w lepszy i skuteczniejszy sposób zaplanować swoje dalsze działania.

Bez wątpienia rachunek zysków i strat jest kluczowy zarówno dla właścicieli firm, jak i dla inwestorów oraz analityków finansowych. Dzięki niemu mogą oni ocenić zdolność firmy do generowania zysku. Dostarcza on bowiem cennych wskazówek, które pomagają w podejmowaniu kluczowych decyzji, mających na celu optymalizację zysków i minimalizację strat, a tym samym w utrzymanie i wzmacnianie pozycji rynkowej firmy.

Jak sporządzić rachunek zysków i strat?

Rachunek zysków i strat może być sporządzany na różne sposoby. Dwie podstawowe metody to wariant kalkulacyjny i wariant porównawczy.

Wariant porównawczy

Wariant porównawczy dzieli koszty i przychody według ich rodzaju niezależnie od miejsca ich powstania. Ta metoda pozwala na prostsze porównanie z innymi okresami sprawozdawczymi lub innymi jednostkami gospodarczymi. Koszty i przychody są klasyfikowane jako przychody netto, koszty materiałów, koszty personelu, amortyzacja itp.

Za pomocą wariantu porównawczego firma może sprawdzić, które kategorie kosztów lub przychodów mają największy wpływ na wyniki finansowe. Tym samym może ona ocenić swoją strategię sprzedaży produktów.

Wariant kalkulacyjny

Wariant kalkulacyjny rachunku zysków i strat klasyfikuje koszty według miejsc ich powstawania, co pozwala na szczegółową analizę procesów wewnętrznych przedsiębiorstwa. Koszty są grupowane w kategorie takie jak koszt wytworzenia produktów, koszty sprzedanych produktów, koszty działalności operacyjnej, koszty zarządu, czy koszty sprzedaży.

Pozwala to sprawdzić, które obszary generują największe koszty i jak te koszty wpływają na ogólną rentowność firmy. Na przykład, znając dokładny koszt wytworzenia produktów, firma może sprawdzić, czy możliwe jest obniżenie kosztów produkcji lub zwiększenie efektywności.

Kto ma obowiązek sporządzania rachunku zysków i strat?

Chociaż przygotowanie rachunku zysków i strat wiąże się z wieloma zaletami, obowiązek jego wykonania dotyczy tylko części firm. Poniżej przedstawiliśmy najważniejsze informacje o podmiotach, które są do niego zobowiązane:

• Spółki osobowe i kapitałowe – wszystkie spółki handlowe, zarówno osobowe, jak i kapitałowe, muszą sporządzać rachunek zysków i strat.
• Inne osoby prawne – oganizacje, które posiadają status osób prawnych, z wyjątkiem Skarbu Państwa, są zobligowane do prowadzenia rachunkowości obejmującej rachunek zysków i strat.
• Osoby fizyczne i spółki partnerskie – jeśli ich przychody netto z tytułu sprzedaży w ostatnim roku obrotowym przekroczyły 1 200 000 euro, muszą one przygotować rachunek zysków i strat. Obejmuje to zarówno przedsiębiorców indywidualnych, jak i spółki jawne czy partnerskie, które są zarejestrowane jako działalność gospodarcza.
• Organizacje i jednostki, które nie posiadają osobowości prawnej, ale prowadzą działalność gospodarczą.
• Przedstawicielstwa i oddziały firm zagranicznych działające w Polsce – muszą one sporządzać rachunek zysków i strat zgodnie z polskim prawem.

Warto jednak pamiętać, że taka analiza rachunku zysków i strat jest przydatna w każdej firmie. Z tego powodu warto się nad nią pochylić również wtedy, kiedy nie jest to naszym obowiązkiem.