Ślad węglowy – czym jest, jak go ograniczać?

W dobie rosnących wyzwań związanych ze zmianami klimatycznymi, ślad węglowy staje się jednym z najważniejszych wskaźników wpływu działalności człowieka na środowisko. Coraz więcej firm i organizacji na całym świecie oblicza i raportuje swoje emisje gazów cieplarnianych, dążąc do ich redukcji. Dlaczego obliczanie śladu węglowego jest kluczowe dla przyszłości Twojej firmy i jakie korzyści płyną z jego redukcji? Sprawdź, jak Twoja organizacja może przyczynić się do walki z globalnym ociepleniem, jednocześnie zwiększając swoją efektywność operacyjną i wizerunek.

Spis treści:

1. Czym jest ślad węglowy?
2. Jak obliczać ślad węglowy?
3. Jakie czynniki wpływają na wielkość śladu węglowego?
4. Jak zmniejszyć ślad węglowy organizacji?
5. Obowiązki raportowe i przyszłość neutralności klimatycznej

Czym jest ślad węglowy?

Definicja śladu węglowego

Ślad węglowy to wskaźnik określający całkowitą ilość emisji gazów cieplarnianych, które są generowane bezpośrednio lub pośrednio przez daną osobę, organizację, produkt lub proces. Wyrażany jest zazwyczaj w tonach ekwiwalentu dwutlenku węgla (CO2e), co pozwala na zsumowanie emisji różnych gazów cieplarnianych, takich jak metan czy podtlenek azotu, w przeliczeniu na jeden wspólny mianownik. Obliczanie śladu węglowego stało się kluczowym narzędziem w zakresie zrównoważonego rozwoju, pomagając organizacjom i konsumentom zrozumieć i zarządzać swoim wpływem na środowisko.

Ekwiwalent dwutlenku węgla (CO2e) – co to jest?

Ekwiwalent dwutlenku węgla (CO2e) to jednostka używana do porównywania emisji różnych gazów cieplarnianych na jednej skali. Gazy cieplarniane mają różny potencjał cieplarniany (ang. Global Warming Potential – GWP), co oznacza, że poszczególne ich rodzaje mają różny wpływ na globalne ocieplenie. Na przykład metan ma znacznie wyższy GWP niż dwutlenek węgla, dlatego jego emisje przeliczane są na ekwiwalent CO2. Obliczenie śladu węglowego w CO2e pozwala na dokładne porównanie i zrozumienie wpływu różnych źródeł emisji gazów cieplarnianych. Ślad węglowy można obliczać na różnych poziomach: dla organizacji, osób oraz produktów.

Jak obliczać ślad węglowy?

Obliczanie śladu węglowego według Greenhouse Gas Protocol (GHG Protocol)

Obliczanie śladu węglowego opiera się na standardach, takich jak Greenhouse Gas Protocol (GHG Protocol), który pozwala organizacjom systematycznie mierzyć emisje gazów cieplarnianych. Proces obejmuje trzy zakresy: emisje bezpośrednie, pośrednie związane z energią elektryczną i inne pośrednie, np. z podróży służbowych.

Kalkulacja śladu węglowego produktu i organizacji

Ślad węglowy można obliczać dla organizacji i produktów. Kalkulacja produktu obejmuje jego pełny cykl życia, od wydobycia surowców po utylizację. Z kolei ślad węglowy organizacji to suma emisji wynikających z jej działalności, takich jak zużycie energii czy spalanie paliw. Obliczanie śladu węglowego pozwala monitorować emisje i wspiera dążenie do neutralności klimatycznej.

Metodyka obliczeń: PAS 2050, norma ISO 14067

Metodologie obliczania śladu węglowego są oparte na międzynarodowych normach, takich jak PAS 2050 i ISO 14067.

• PAS 2050 to specyfikacja opracowana przez British Standards Institute, która służy do obliczania emisji gazów cieplarnianych związanych z cyklem życia produktów. PAS 2050 jest stosowane na całym świecie jako standard do określania wpływu produktów na środowisko.
• Norma ISO 14067 to kolejna międzynarodowa norma, która szczegółowo opisuje sposób kalkulacji śladu węglowego produktów. Zawiera wytyczne dotyczące ilościowego określania emisji gazów cieplarnianych oraz raportowania wyników. Norma ISO 14067 jest coraz częściej stosowana przez organizacje, które chcą uzyskać dokładne wyniki obliczeń i zapewnić transparentność w zakresie ujawniania informacji o śladzie węglowym.

Jakie czynniki wpływają na wielkość śladu węglowego?

Wielkość śladu węglowego organizacji i produktów zależy od wielu czynników, związanych z różnymi etapami działalności oraz cyklu życia produktu. Każda faza, od wydobycia surowców po utylizację, przyczynia się do emisji gazów cieplarnianych, co wymaga kompleksowej analizy emisji.

Emisje związane z cyklem życia produktu

Ślad węglowy produktu wynika z emisji gazów cieplarnianych na każdym etapie cyklu życia: od wydobycia surowców, przez produkcję, transport, użytkowanie, po utylizację lub recykling. Każdy z tych etapów przyczynia się do emisji CO2, metanu i innych gazów cieplarnianych, dlatego obliczanie śladu węglowego wymaga uwzględnienia wszystkich źródeł emisji.

Źródła emisji: produkcja, transport, spalanie paliw

Produkcja i spalanie paliw, szczególnie w przemyśle ciężkim, generują znaczne emisje CO2, wynikające z zużycia energii. Transport surowców i produktów to kolejne ważne źródło emisji, dlatego firmy mogą wdrażać rozwiązania zrównoważone, takie jak transport elektryczny.

Wydobycie surowców a emisje gazów cieplarnianych

Wydobycie surowców wiąże się z wysokimi emisjami gazów cieplarnianych, głównie w wyniku spalania paliw kopalnych. Firmy mogą ograniczać te emisje, inwestując w zrównoważone źródła surowców i recykling.

Podróże służbowe i ich wpływ na emisje

Podróże służbowe są istotnym źródłem emisji pośrednich. Można je redukować, wprowadzając polityki promujące podróże koleją, korzystanie z samochodów elektrycznych oraz rozwój komunikacji online.

Poznaj program „Polska bezgotówkowa” Terminal płatniczy za 0 zł już na Ciebie czeka!

Jak zmniejszyć ślad węglowy organizacji?

Zwiększenie efektywności energetycznej

Ograniczenie zużycia energii elektrycznej oraz cieplnej, a także optymalizacja procesów produkcyjnych i technologicznych, prowadzą do zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych. Firmy mogą wdrażać innowacyjne rozwiązania, takie jak wymiana tradycyjnych systemów oświetleniowych na energooszczędne LED-y, modernizacja maszyn oraz zastosowanie technologii odzyskiwania ciepła. W kontekście obliczania śladu węglowego, działania mające na celu zwiększenie efektywności energetycznej prowadzą do wyraźnej redukcji emisji dwutlenku węgla i innych gazów cieplarnianych.

Wdrożenie projektów z zakresu corporate sustainability

Wprowadzenie kompleksowych strategii corporate sustainability, czyli zrównoważonego rozwoju korporacyjnego, pozwala firmom na skuteczne zarządzanie śladem węglowym. Wdrażanie zrównoważonych praktyk biznesowych obejmuje nie tylko efektywność energetyczną, ale także zarządzanie łańcuchem dostaw, wybór bardziej ekologicznych surowców oraz inwestycje w technologie niskoemisyjne. Organizacje, które wdrażają strategie obliczania śladu węglowego oraz podejmują konkretne działania na rzecz jego redukcji, zyskują przewagę konkurencyjną oraz budują pozytywny wizerunek w odniesieniu do corporate sustainability.

Zakup energii elektrycznej z odnawialnych źródeł

Zakup energii elektrycznej pochodzącej z odnawialnych źródeł energii, takich jak energia słoneczna, wiatrowa czy wodna, to kolejny sposób na znaczące obniżenie śladu węglowego organizacji. Dzięki inwestycjom w odnawialne źródła energii, firmy mogą znacząco zmniejszyć emisje gazów cieplarnianych związane z zużyciem energii. Coraz więcej przedsiębiorstw decyduje się na podpisywanie długoterminowych umów na zakup zielonej energii (tzw. Power Purchase Agreements, PPA), co przyczynia się do realizacji celów neutralności klimatycznej.

Ograniczenie zużycia energii w cyklu życia produktów

W celu zmniejszenia śladu węglowego produktu, organizacje muszą skupić się na ograniczeniu zużycia energii w całym cyklu życia produktu. Zwiększenie efektywności energetycznej na każdym z tych etapów pozwala na zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych oraz zmniejszenie śladu węglowego produktu. Dokonując kalkulacji śladu węglowego w cyklu życia swoich produktów, można dokładnie zidentyfikować te obszary, w których emisje są największe i podejmować działania w celu ich redukcji.

Wdrażanie innowacyjnych technologii i optymalizacja procesów

Inwestowanie w nowoczesne technologie oraz optymalizacja procesów produkcyjnych to elementy, które mogą znacząco przyczynić się do zmniejszenia śladu węglowego. Technologie, takie jak automatyzacja procesów, sztuczna inteligencja czy zaawansowane systemy zarządzania energią, pozwalają firmom nie tylko obniżyć emisje gazów cieplarnianych, ale również zwiększyć swoją efektywność operacyjną. W obliczaniu śladu węglowego organizacji, innowacje te mogą prowadzić do zmniejszenia emisji zarówno bezpośrednich (spalanie paliw), jak i pośrednich (zużycie energii elektrycznej).

Ograniczenie emisji z podróży służbowych

Podróże służbowe generują znaczące emisje gazów cieplarnianych, zwłaszcza jeśli odbywają się za pomocą samolotów lub samochodów spalinowych. W ramach działań mających na celu zmniejszenie śladu węglowego organizacji, firmy mogą wprowadzać polityki zrównoważonych podróży. Należą do nich m.in. promowanie korzystania z transportu publicznego, wybieranie podróży koleją zamiast lotów, a także wykorzystywanie narzędzi do komunikacji online, takich jak wideokonferencje, co zmniejsza konieczność podróżowania.

Wdrażanie programów offsetowych

Jednym z działań mających na celu osiągnięcie neutralności klimatycznej jest wdrażanie programów offsetowych, które polegają na kompensowaniu emisji gazów cieplarnianych poprzez inwestycje w projekty redukcji emisji, takie jak zalesianie czy rozwój odnawialnych źródeł energii. Programy offsetowe mogą być częścią strategii redukcji śladu węglowego organizacji i pomagają firmom osiągnąć cele związane z neutralnością klimatyczną. Działania te są coraz częściej wdrażane przez firmy, które obliczają i ujawniają swój ślad węglowy zgodnie z dyrektywą CSRD oraz standardami, takimi jak GHG Protocol.

Obowiązki raportowe i przyszłość neutralności klimatycznej

Dyrektywa CSRD i nowe wymogi raportowania (Corporate Sustainability Reporting Directive)

Od stycznia 2024 roku, obowiązują nowe przepisy dotyczące raportowania niefinansowego w ramach dyrektywy CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive). Dyrektywa ta zobowiązuje duże przedsiębiorstwa oraz niektóre małe i średnie firmy do ujawniania informacji na temat swojego wpływu na środowisko, w tym wyników obliczeń śladu węglowego. Wprowadzenie tych regulacji ma na celu zwiększenie transparentności działań biznesowych w zakresie corporate sustainability oraz zrównoważonego rozwoju. Firmy są zobowiązane do raportowania swoich emisji gazów cieplarnianych, uwzględniając zarówno emisje bezpośrednie, jak i pośrednie, związane z zużyciem energii elektrycznej i łańcuchem dostaw.

Carbon Disclosure Project (CDP) i ujawnianie informacji o śladzie węglowym

Wraz z dyrektywą CSRD, coraz więcej organizacji musi spełniać wymogi ujawniania informacji o swoim śladzie węglowym w ramach międzynarodowych inicjatyw, takich jak Carbon Disclosure Project (CDP). CDP to globalny system, który umożliwia firmom i miastom obliczanie, raportowanie oraz zarządzanie emisjami gazów cieplarnianych. Obliczenie śladu węglowego organizacji staje się kluczowym elementem w procesie raportowania środowiskowego. Ujawnianie wyników obliczeń śladu węglowego poprawia przejrzystość działalności przedsiębiorstwa oraz buduje zaufanie wśród interesariuszy. Firmy, które nie spełniają obowiązku ujawniania informacji o emisjach, mogą spotkać się z negatywnymi konsekwencjami wizerunkowymi oraz trudnościami w dostępie do finansowania.

Cele związane z neutralnością klimatyczną do 2050 r.

W kontekście globalnych działań na rzecz ograniczenia emisji gazów cieplarnianych, Unia Europejska oraz inne kraje dążą do osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 roku. Oznacza to, że emisje gazów cieplarnianych muszą zostać zredukowane do poziomu, na którym będą równoważone przez działania mające na celu ich kompensację, takie jak zalesianie czy projekty offsetowe. W tym celu organizacje muszą obliczać i regularnie monitorować swój ślad węglowy, a także podejmować działania zmierzające do jego redukcji. Obliczenie śladu węglowego organizacji i jego zmniejszanie staje się priorytetem w strategiach zrównoważonego rozwoju.

Wpływ raportowania emisji na instytucje finansowe

Instytucje finansowe coraz częściej biorą pod uwagę ślad węglowy przedsiębiorstw w procesach decyzyjnych dotyczących finansowania. W kontekście corporate sustainability, firmy, które skutecznie obliczają i raportują swoje emisje gazów cieplarnianych, mogą liczyć na korzystniejsze warunki finansowania oraz inwestycje. Obowiązek raportowania emisji gazów cieplarnianych, zarówno w ramach dyrektywy CSRD, jak i Carbon Disclosure Project, zmusza przedsiębiorstwa do bardziej odpowiedzialnego zarządzania swoimi działaniami środowiskowymi. 

Wyniki obliczeń śladu węglowego są coraz częściej analizowane przez instytucje finansowe, które biorą je pod uwagę w procesach oceny ryzyka kredytowego oraz decyzjach inwestycyjnych. Firmy, które obliczają i raportują swój ślad węglowy zgodnie z międzynarodowymi standardami, takimi jak GHG Protocol, mają większe szanse na uzyskanie atrakcyjnych warunków finansowania. Instytucje finansowe preferują przedsiębiorstwa działające zgodnie z zasadami corporate sustainability, co może prowadzić do przekierowania kapitału w stronę sektorów niskoemisyjnych lub firm wdrażających zielone technologie. Transparentne ujawnianie wyników obliczeń śladu węglowego pozwala firmom zyskać zaufanie inwestorów oraz poprawiać swoje oceny w ramach ESG (Environmental, Social, and Governance), co bezpośrednio wpływa na ich konkurencyjność na rynku.

Podsumowanie

Zmniejszenie wielkości śladu węglowego organizacji jest kluczowe w zakresie zrównoważonego rozwoju i odpowiedzialności wobec środowiska. Przedsiębiorstwa, które skutecznie zarządzają swoim śladem węglowym, mogą poprawić swoją efektywność operacyjną oraz budować przewagę konkurencyjną. Ważnym elementem tych działań jest optymalizacja zużycia energii, zarówno w produkcji, jak i w całym łańcuchu dostaw. Wdrażanie rozwiązań, które ograniczają emisje gazów cieplarnianych, staje się koniecznością, zwłaszcza w sprawie należytej staranności przedsiębiorstw. Transparentne raportowanie wielkości śladu węglowego oraz podejmowanie działań w zakresie jego redukcji stanowi fundament zrównoważonego rozwoju każdej organizacji.