Sukcesja, czyli jak przekazać firmę dzieciom?

Nigdy nie możemy być pewni tego, co przyniesie bliższa oraz dalsza przyszłość. Los niejednokrotnie płata nam figle, co nie zmienia faktu, że w naszym życiu istnieją na tyle poważne rzeczy, o które należy zadbać i odpowiednio zabezpieczyć się przed wieloma okolicznościami. Jedną z nich jest własne przedsiębiorstwo, szczególnie wtedy, gdy mówimy o firmie rodzinnej.

Przyszłość rodzinnego biznesu

Większość przedsiębiorców prowadzi firmę z myślą o zapewnienie godnej przyszłości swojej rodzinie. Niektórzy po to pracują na tzw. własny rachunek, aby mieć większą kontrolę nad finansami, a przede wszystkim możliwość sterowania swoim zawodowym losem i osiągania kolejnych biznesowych pułapów. Oczywiście droga ta nie jest usłana wyłącznie różami, zdarzają się bowiem momenty krytyczne lub takie, w których dalsza działalność staje pod dużym znakiem zapytania. Wielu właścicieli podmiotów gospodarczych zastanawia się wówczas, co dalej z firmą, w którą włożyli nie tylko czas, pieniądze, ale w niemal każdym przypadku sporo emocji i serca.

Przekazanie firmy rodzinie?

Nie zawsze powodem licznych dylematów przedsiębiorców musi być potencjalny upadek biznesu czy chęć jego ratowania. Bardzo często myśl o przyszłości własnego przedsiębiorstwa przychodzi do głowy w chwili poważnej choroby właściciela, która może zakończyć się nawet śmiercią. Co wówczas dzieje się z firmą? Czy członkowie najbliższej rodziny mają prawo do jej przejęcia i na jakich zasadach miałoby się to odbyć? To najczęściej pojawiające się pytania i wątpliwości jeśli w grę wchodzi taki zabieg, jak przepisanie działalności gospodarczej rodzinie.

Czym jest sukcesja?

Przyglądając się temu tematowi bliżej warto zastanowić się nad możliwościami, jakie w takich ostatecznych sytuacjach oferuje nam polski ustawodawca. W przepisach prawa przewidziano bowiem taką instytucję jak sukcesja, która w znacznym stopniu zabezpiecza interesy członków rodziny zmarłego właściciela danego biznesu.

Sukcesja co to i jak wygląda w praktyce?

Pod tym pojęciem kryje się nie tylko proces przejęcia przedsiębiorstwa po odejściu jego właściciela, ale także zjawisko stopniowego przekazywania pewnych funkcji, stanowisk, odpowiedzialności członkom rodziny jeszcze za jego życia. Przekazanie firmy synowi lub innym bliskim może trwać bowiem latami i składać się z poszczególnych etapów. Odpowiednio przeprowadzona sukcesja skutkuje zazwyczaj przekazaniem firmy kolejnemu pokoleniu, a więc całkowitą zmianą właścicielską, co do zasady bez żadnego uszczerbku na dobru przedsiębiorstwa.

Przekazanie firmy żonie lub dzieciom – co warto wiedzieć

Pierwszym z rozpatrywanych przypadków jest między innymi przekazanie firmy synowi, córce czy żonie przez jedynego żyjącego właściciela. Zgodnie z definicją jednak sukcesja to dynamiczny proces zachodzący pomiędzy dwiema generacjami, który ma na celu przetransferowanie spraw związanych z firmą młodszemu pokoleniu.

Mowa o know how, władzy, własności, majątku, pewnych określonych i unikalnych wartościach, które są ważne zarówno dla właściciela, jak i jego sukcesora lub sukcesorów. Aby jednak cała procedura zakończyła się powodzeniem, należy podejść do niej w odpowiedni sposób i kierować się sprawdzonymi metodami. O czym konkretnie mowa?

Przekazanie firmy córce lub synowi – jak się odbywa

W tym punkcie należy jasno podkreślić, że sukcesja ma z reguły charakter bardzo osobisty, prywatny i odbywa się w ramach wewnętrznego postępowania w rodzinie. Ustawodawca nie narzuca więc żadnych konkretnych etapów, przez które należy przejść, aby sukcesja okazała się skuteczna w świetle prawa.

Oczywiście wszelkie zmiany właścicielskie, przekazywanie obowiązków i tym podobne muszą przybrać odpowiednie ramy prawne, jak choćby w postaci spisania stosownych umów czy zawierania aktów notarialnych, ale kwestie te dogadują między sobą wyłącznie członkowie rodziny. Najlepszym rozwiązaniem jest stworzenie wspólnego planu i schematu działania, z podziałem na dokładne terminy. Częstą strategią w przypadku sukcesji jest opracowanie specjalnych dokumentów, takich jak między innymi Konstytucja Firmy Rodzinnej, w której wyznacza się wszelkie ramy przeprowadzanej sukcesji.

Jak przebiega sukcesja w firmie rodzinnej?

Sukcesor w przypadku przedsiębiorstw to zazwyczaj jeden z członków rodziny lub kilka osób, między które dzieli się prawa do firmy. Jeśli mówimy o sukcesji za życia właściciela trwa ona zazwyczaj wiele lat, w trakcie których członkowie kolejnego pokolenia stopniowo przejmują obowiązki i prawa nestora, są wprowadzani w poważniejsze sprawy firmowe, podpisywane są szczegółowe porozumienia. Jeśli jednak chodzi o sukcesję w przypadku śmierci właściciela mamy tutaj dwie podstawowe możliwości: przekazanie firmy testamentem lub powołanie zarządcy sukcesyjnego, który do czasu dopełnienia wszelkich formalności będzie zarządzał sprawami firmy, ale praktyczną kontrolę sprawują już sukcesorzy.

Przekazanie firmy jednoosobowej dzieciom – co mówi o tym prawo?

Sukcesja dotyczy zarówno jednoosobowych działalności gospodarczych, ale także licznych spółek prawa handlowego. Co w przypadku, gdy właściciel przed śmiercią nie zabezpieczy interesów firmy poprzez powołanie zarządcy? Wówczas mogą to zrobić spadkobiercy, do których z mocy prawa należy 85% przedsiębiorstwa. Przy czym mają na to wyznaczony termin, który mija po dwóch miesiącach od przyjęcia masy spadkowej. Widzimy więc, że sukcesja, niezależnie od okoliczności, to bardzo złożony proces, przy którym należy zachować wszelkie formalności i postępować zgodnie z ogólnie przyjętymi strategiami i przepisami prawa.