Zakaz konkurencji – co Kodeks Pracy mówi o zakazie pracy u konkurencji?

Zakaz konkurencji – co to jest?

Zakaz konkurencji funkcjonuje jako odrębny dokument dołączony do umowy o pracę oraz innych obowiązujących dokumentów dla nowego pracownika. Mówi zatrudnionemu o zakazie pracy dla konkurencji w trakcie trwania stosunku pracy. Podpisanie tak brzmiącego aneksu przez pracownika zobowiązuje go do przestrzegania zapisów i niewykonywania pracy na rzecz innych podmiotów, która nosi znamiona konkurencyjności. Zakaz konkurencji obowiązuje pracownika wykonującego obowiązki w ramach umowy o pracę, ale również może dotyczyć zakazu po ustaniu stosunku pracy. Wszystko zależy od tego, jak precyzyjnie została skonstruowana umowa o zakazie konkurencji.

Umowa o zakazie konkurencji – dlaczego warto ją stosować?

Zanim odpowiemy, w jakiej formie może istnieć umowa o zakazie konkurencji, warto odpowiedzieć sobie dokładniej na pytanie, dlaczego w ogólne z takiej praktyki często korzystają pracodawcy. Biorąc pod uwagę, jak elastyczny jest obecny rynek pracy oraz jak wieloma kanałami pracownik może poszukiwać nowej pracy, trudno dziwić się, że firmy stosują w swoich umowach zapisy o zakazie konkurencji. Przede wszystkim tego typu ograniczenia prawne stosuje się dla specjalistów oraz zawodów rzadkich, wymagających szczególnych kompetencji i doświadczenia, którzy są pożądani na rynku pracy. Firmy często robią zakusy na fachowców w danej dziedzinie czy branży. Co więcej, wiele dużych korporacji ale nie tylko, korzysta z zewnętrznych, outsourcingowych firm zajmujących się rekrutacją. Headhunterzy są wykwalifikowani w poszukiwaniach najlepszych pracowników. Cała sytuacja przypomina grę agentów, którzy starają się zaproponować lepszy kontrakt i ściągnąć do danej drużyny najlepszego piłkarza. Podobnie jest w opisywanych praktykach.

Z perspektywy pracodawcy, który finansuje szkolenia pracownika, inwestuje w niego pieniądze, aby ten nabywając odpowiednie kompetencje, przynosił firmie zyski, istnieje ryzyko utraty wykwalifikowanego specjalisty. Kolejnym, argumentem przemawiającym za stosowaniem umów o zakazie konkurencji jest poznanie przez pracownika tajemnic firmy np. takich jak sytuacja finansowa. Chodzi o doświadczenie w prowadzeniu różnych procesów, korzystanie z baz danych, kontaktów i wiedzy danej firmy. Firmy starając się chronić przed utratą wrażliwych informacji, które mogłyby powędrować do rąk konkurencji, stosują umowy o zakazie konkurencji.

Zakaz konkurencji: co mówi kodeks pracy?

W jaki sposób stosować zakaz konkurencji, dowiemy się, czytając Kodeks pracy. W ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r., w artykule 101 znajdziemy następujący zapis: “§ 1. W zakresie określonym w odrębnej umowie, pracownik nie może prowadzić działalności konkurencyjnej wobec pracodawcy ani też świadczyć pracy w ramach stosunku pracy lub na innej podstawie na rzecz podmiotu prowadzącego taką działalność (zakaz konkurencji)”.

Jeśli pracodawca poniósł szkodę poprzez złamanie zakazu konkurencji przez zatrudnionego, może dochodzić odszkodowania. Podobnie pracownik, który zawarł umowę o zakazie konkurencji obowiązującą określony czas po ustaniu stosunku pracy, nie może z tego powodu podjąć pracy, poprzedni pracodawca powinien wypłacać mu odszkodowanie. Wysokość odszkodowania również określona jest w Kodeksie pracy. Nie może być niższe od 25% wynagrodzenia, które otrzymywał pracownik przed ustaniem stosunku pracy. Odszkodowanie przyznaje się na czas odpowiadający okresowi trwania zakazu konkurencji. Ustawa podaje, że odszkodowanie może być wypłacane w miesięcznych ratach, a w przypadku jakiegokolwiek sporu wynikającego z braku porozumienia między pracodawcą a  byłym pracownikiem, o odszkodowaniu orzeka sąd pracy.

Zakaz konkurencji w prawie pracy

Zakaz konkurencji w prawie pracy oznacza niepodejmowanie pracy o charakterze konkurencyjnej. Warto zaznaczyć, że w Kodeksie pracy nie znajdziemy definicji konkurencyjności. Należy określić ją odrębnie jako szereg działań mających sprawić, że np. klient wybierze ofertę innego podmiotu wykonującego tożsame usługi lub sprzedającego podobne towary. Trzeba też wiedzieć, że zakaz pracy u konkurencji powinien zawierać się na odrębnym dokumencie. Nie może zostać wpisany do umowy o pracę. Według Kodeksu pracy zakaz konkurencji stosuje się: “[…] gdy pracodawca i pracownik mający dostęp do szczególnie ważnych informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę, zawierają umowę o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy”.

Co określamy w umowie o zakazie konkurencji?

• okres trwania zakazu konkurencji;
• przepisy określające szczegóły zakazu pracy u konkurencji;
• wysokość kar umownych oraz odszkodowania.

Na koniec warto pamiętać, że pracodawcy w umowie o zakazie konkurencji często wpisują nawet zakaz rozpoczęcia działalności o konkurencyjnym profilu względem wykonywanej przez zatrudnionego pracy. Niektóre zawody oraz środowiska pracy pozwalają na zdobycie określonej wiedzy, którą później osoba może wykorzystać do prowadzenia własnej firmy. Przed takimi sytuacjami przedsiębiorcy również starają się zabezpieczyć.