Bezrobocie koniunkturalne – co to jest i jakie są jego skutki?

Bezrobocie to zjawisko, które dotyka gospodarki na całym świecie i wpływa na życie milionów ludzi. Ekonomia wyróżnia kilka typów bezrobocia, a każdy z nich ma swoje charakterystyczne cechy, przyczyny i konsekwencje. Czym dokładnie jest bezrobocie koniunkturalne i w jaki sposób różni się od innych typów bezrobocia? Dlaczego w ogóle występuje i jakie ma skutki dla gospodarki oraz społeczeństwa?

Spis treści

• Bezrobocie koniunkturalne – definicja
• Jak bezrobocie koniunkturalne różni się od innych rodzajów bezrobocia?
• Skutki bezrobocia koniunkturalnego
• Jak można złagodzić skutki bezrobocia koniunkturalnego?
• Jak bezrobocie koniunkturalne będzie kształtować się w przyszłości?

Bezrobocie koniunkturalne – definicja

Bezrobocie koniunkturalne, nazywane także bezrobociem cyklicznym, to szczególny rodzaj bezrobocia, który wynika z cykli koniunkturalnych w gospodarce. Oznacza to, że jest bezpośrednio związane z fazami wzrostu i recesji gospodarczej danego kraju. Gdy gospodarka rozwija się dynamicznie, zatrudnienie rośnie, a bezrobocie koniunkturalne maleje. Z kolei w okresach spowolnienia gospodarczego lub recesji, przedsiębiorstwa produkcyjne redukują zatrudnienie, co prowadzi do wzrostu liczby bezrobotnych.

Aby lepiej zrozumieć zjawisko bezrobocia koniunkturalnego, warto poznać bliżej pojęcie cyklu koniunkturalnego.

Czym jest cykl koniunkturalny?

Cykl koniunkturalny to okresowe zmiany w aktywności gospodarczej, charakteryzujące się następującymi po sobie fazami:

• Faza ożywienia – po fazie recesji następuje okres wzrostu gospodarczego, zwiększa się produkcja, popyt, inwestycje i zatrudnienie.
• Faza prosperity – trwa okres wysokiej aktywności gospodarczej, wysokiego popytu i produkcji.
• Faza spowolnienia – następuje spowolnienie wzrostu, spadek popytu i produkcji.
• Faza recesji – okres obniżenia podstawowych wskaźników gospodarczych, np. PKB, produkcji przemysłowej, zatrudnienia.

Takie cykliczne wahania aktywności gospodarczej są naturalnym zjawiskiem w każdej gospodarce rynkowej.

Przyczyny bezrobocia koniunkturalnego

Bezpośrednią przyczyną bezrobocia koniunkturalnego są właśnie wahania w aktywności gospodarczej, które wpływają na poziom zatrudnienia. Bardziej konkretne przyczyny wynikające z naturalnego cyklu gospodarczego to:

• Spadek popytu na towary i usługi. W czasie recesji zmniejsza się popyt na produkty, co prowadzi do redukcji produkcji, a w efekcie do zwolnień pracowników.
• Ograniczenie inwestycji. Przedsiębiorstwa produkcyjne ograniczają inwestycje w nowe technologie i rozwój, co zmniejsza zapotrzebowanie na siłę roboczą.
• Rosnące koszty produkcji. Wzrost kosztów produkcji i pracy może skłaniać przedsiębiorstwa do redukcji etatów w celu utrzymania rentowności.

Jak bezrobocie koniunkturalne różni się od innych rodzajów bezrobocia?

Bezrobocie koniunkturalne to jeden z wielu rodzajów bezrobocia, które mogą dotykać gospodarki i rynku pracy. Oprócz niego może wystąpić:

• Bezrobocie strukturalne. Wynika z niezgodności między umiejętnościami pracowników a wymaganiami rynku pracy, np. gdy rozwój technologii sprawia, że pewne zawody stają się zbędne, a pracownicy nie posiadają kwalifikacji potrzebnych do podjęcia nowego zatrudnienia. Bezrobocie strukturalne może utrzymywać się długoterminowo, niezależnie od stanu gospodarki.
• Bezrobocie frykcyjne. Występuje, gdy osoby poszukujące pracy przechodzą z jednej firmy do drugiej. To naturalny element dynamiki rynku pracy i zazwyczaj nie trwa długo. Nie jest też bezpośrednio związane z sytuacją gospodarczą.
• Bezrobocie technologiczne. Wynika z postępu technologicznego, który zastępuje ludzką pracę maszynami i systemami automatyzacji. Choć może to prowadzić do zwiększenia wydajności, jednocześnie powoduje, że zatrudnianie pracowników w niektórych sektorach staje się mniej potrzebne.
• Bezrobocie sezonowe. Związane jest z cyklem rocznym i zmieniającym się zapotrzebowaniem na pracę w różnych sektorach w zależności od pory roku. Dzieje się tak, np. w rolnictwie, turystyce, hotelarstwie czy gastronomii.

W przeciwieństwie do wymienionych rodzajów bezrobocie koniunkturalne jest powiązane ze zmianami w ogólnej koniunkturze gospodarczej. Jest przy tym bezrobociem przymusowym i naturalnym, a także cyklicznym.

Sprzedajesz swoje produkty lub usługi klientom stacjonarnie? Pamiętaj o płatnościach bezgotówkowych. Dzięki Polska Bezgotówkowa możesz otrzymać wsparcie na terminal płatniczy do swojej firmy.

Skutki bezrobocia koniunkturalnego

Bezrobocie koniunkturalne niesie za sobą poważne konsekwencje, które mają charakter zarówno społeczny, jak i gospodarczy.

Problemy natury społecznej

Bezrobocie koniunkturalne może powodować lub pogłębiać takie problemy społeczne jak:

• Brak pracy zarobkowej. Osoby, które tracą pracę z powodu spadku aktywności gospodarczej stają w obliczu trudności związanych z brakiem stałego źródła dochodów.
• Ubóstwo i nierówności społeczne. Utrata pracy w okresie recesji prowadzi do spadku dochodów, co zwiększa ryzyko ubóstwa wśród bezrobotnych i ich rodzin. Bezrobocie koniunkturalne może też pogłębiać istniejące nierówności społeczne i majątkowe.
• Niepokoje społeczne. Wysokie bezrobocie może prowadzić do wzrostu nastrojów frustracji, niezadowolenia społecznego, a nawet protestów i zamieszek.
• Emigracja zarobkowa: W poszukiwaniu lepszych perspektyw, wiele osób decyduje się na wyjazd z kraju, co może prowadzić do odpływu za granicę wykwalifikowanej siły roboczej.

Co więcej, długotrwałe bezrobocie wiąże się ze stresem, depresją, obniżeniem poczucia własnej wartości u bezrobotnych. Doświadczają oni także wykluczenia społecznego.

Negatywne zdarzenia gospodarcze

Wzrost bezrobocia prowadzi do zmniejszenia siły nabywczej konsumentów, co skutkuje spadkiem poziomu konsumpcji. W odpowiedzi firmy mogą ograniczać produkcję, obcinać wydatki i redukować zatrudnienie.

Gdy firmy zwalniają pracowników, bezrobocie koniunkturalne rośnie, to powoduje dalsze pogorszenie sytuacji gospodarczej i pogłębienie recesji. Taka sytuacja zwiększa ryzyko upadłości przedsiębiorstw, zwłaszcza w sektorach najbardziej narażonych na wahania gospodarcze, takich jak przemysł i usługi.

Innym ważnym skutkiem bezrobocia koniunkturalnego jest dodatkowe obciążenie budżetu państwa koniecznością wypłacania zasiłków dla bezrobotnych i finansowania programów aktywizacji zawodowej stanowi dodatkowe obciążenie dla budżetu państwa.

Jak można złagodzić skutki bezrobocia koniunkturalnego?

W obliczu bezrobocia koniunkturalnego rząd i instytucje publiczne podejmują różne działania mające na celu łagodzenie skutków tego zjawiska oraz zaktywizowanie zawodowo osób bezrobotnych.

Jednym z najważniejszych działań są programy aktywizacji zawodowej, które ułatwiają bezrobotnym znalezienie pracy. Obejmują one:

• Doradztwo zawodowe i wsparcie w zakresie wyboru odpowiedniej ścieżki kariery oraz zdobycia nowych umiejętności i kwalifikacji.
• Pośrednictwo urzędów pracy, którego zadaniem jest ułatwienie kontaktu między pracodawcami a osobami poszukującymi pracy.
• Szkolenia zawodowe i podnoszenie kwalifikacji zawodowych, aby osoby bezrobotne mogły dostosować się do potrzeb rynku pracy.

Innym działaniem jest tworzenie przez państwo miejsc pracy w sektorze publicznym. Ma to na celu rewitalizację gospodarki poprzez zwiększenie zatrudnienia i stymulację popytu wewnętrznego.

Jak bezrobocie koniunkturalne będzie kształtować się w przyszłości?

Perspektywy bezrobocia koniunkturalnego są ściśle związane ze stanem gospodarki globalnej oraz polityką makroekonomiczną prowadzoną przez rządy. Oprócz tego bezrobocie cykliczne mogą kształtować takie czynniki jak:

• Cyfryzacja i automatyzacja. Z jednej strony, rozwój technologii może prowadzić do tworzenia nowych miejsc pracy w sektorach zaawansowanych technologicznie. Z drugiej strony, z powodu automatyzacji zatrudnianie pracowników produkcji staje się zbędne, co pogłębia bezrobocie technologiczne.
• Starzenie się społeczeństwa. Zmniejszenie liczby osób w wieku produkcyjnym w połączeniu z mniejszą dostępnością siły roboczej na rynku pracy może spowodować wzrost zapotrzebowania na pracowników i łagodzić skutki bezrobocia koniunkturalnego.
• Polityka rządu. Odpowiednia działania w zakresie polityki fiskalnej i monetarnej, np. obniżanie stopy podatkowej czy inwestycje publiczne, mogą pomóc w łagodzeniu skutków bezrobocia koniunkturalnego i wspieraniu stabilnego wzrostu gospodarczego.

W okresach wzrostu gospodarczego można oczekiwać spadku bezrobocia, natomiast kryzysy ekonomiczne, takie jak pandemia COVID-19, będą prowadzić do nagłego zwiększenia liczby osób bezrobotnych i wzrostu stopy bezrobocia.