Dobrowolny ZUS 2024 dla przedsiębiorców

Przedsiębiorcy w Polsce stoją przed wieloma istotnymi zmianami oraz propozycjami ze strony rządzących. Jedną z takich propozycji jest dobrowolny ZUS, czyli projekt ustawy złożony w 2023 roku. Na czym polega ta idea oraz skąd się wzięła. Dowiedz się, jaka jest jej geneza oraz jak autorzy projektu przewidują możliwości rezygnacji ze składek na ubezpieczenia społeczne. Jakie skutki niesie ze sobą to rozwiązanie? Sprawdź w naszym artykule.

Dobrowolny ZUS – skąd wziął się pomysł?

Aby zrozumieć zasady dobrowolnego ZUS, warto przyjrzeć się genezie tego pomysłu. Skąd się wziął oraz z czego wynika? Jak się okazuje, jest to odpowiedź na bieżące zapotrzebowanie wynikające z obserwacji sytuacji polskich przedsiębiorców.

Tym samym idea dobrowolnego ZUS wywodzi się z potrzeby zmian w systemie ubezpieczeń społecznych wobec obecnych realiów rynkowych i społecznych. Na początku warto zauważyć, że liczba aktywnych płatników z zadłużeniem wobec ZUS wyniosła o 34% więcej w 2022 roku niż w 2021.

Problem ze spłatą dotyka zaś najczęściej małych przedsiębiorców, które mają trudności ze znalezieniem funduszy na opłacenie coraz wyższych składek.

Z kolei Instytut Badawczy IPC w 2019 roku przeprowadził badanie, z którego wynikało, że około 45% przedsiębiorców zadeklarowało chęć rezygnacji z opłacania składek na ubezpieczenie społeczne. Natomiast 43% wyraziło chęć kontynuowania płatności, nawet w przypadku możliwości rezygnacji. Jednocześnie badanie pokazało, że 88,6% przedsiębiorców, którzy wyrazili chęć rezygnacji ze składek, wyraziło chęć przystąpienia do prywatnych ubezpieczeń emerytalnych.

Z tego powodu autorzy projektu ustawy podkreślili możliwość rezygnacji z obowiązkowych składek na ubezpieczenie społeczne, aby złagodzić negatywne skutki wysokich opłat, które dotyczą najczęściej małych podmiotów.

Jakie wyzwania stoją przed nowymi przedsiębiorcami?

Rosnące składki ZUS to tylko jedno z wyzwań, przed którymi stoją właściciele firm. Poniżej przedstawiliśmy niektóre z nich.

Rosnące koszty związane z minimalnym wynagrodzeniem

Przedsiębiorcy napotykają różnorodne wyzwania, które mogą stanowić przeszkodę do prowadzenia ich biznesu. Są to m.in. rosnące koszty związane z wynagrodzeniem minimalnym, które przekładają się nie tylko na większe koszty pracodawcy, ale również wzrost składek na ubezpieczenie społeczne.

Krajowy System e-Faktur

Kolejnym wyzwaniem jest wprowadzenie Krajowego Systemu e-Faktur. Miał on być obowiązkowy od połowy 2024 roku, jednak termin ten został przesunięty. Celem KSeF jest generowanie i wysyłanie strukturalnych faktur w celu skierowania ich do jednego miejsca, co ma ułatwić kontrolę prawidłowości dokumentów i uszczelnienie systemu podatkowego.

Sztuczna inteligencja i automatyzacja

Niezależnie od wielkości i rodzaju prowadzonej firmy, przedsiębiorcy stoją również przed wyzwaniami dotyczącymi sztucznej inteligencji i automatyzacji. Przygotowanie do tych zmian może okazać się niezbędne, aby konkurować o klientów i zachować przewagę na rynku.

Wzrost popularności płatniiści bezgotówkowych

Ponadto, wraz z postępem technologicznym, rośnie popularność płatności bezgotówkowych. Coraz więcej klientów chce płacić kartą za zakupy oraz usługi, co czyni niezbędnym posiadanie terminala płatniczego i jego integrację z kasą fiskalną. Polskie prawo także nakłada obowiązek umożliwiania konsumentom płatności bezgotówkowych, np. kartą czy przelewem.

A zatem, nie tylko rosnące składki na ubezpieczenie społeczne oraz składkę zdrowotną stanowią wyzwanie dla przedsiębiorców. Oprócz nich właściciele firm muszą mierzyć się z innymi zmianami, które wiążą się ze wzrostem kosztów prowadzenia działalności.

Na czym polega dobrowolny ZUS dla przedsiębiorców?

Idea dobrowolnego ZUS to propozycja, jaką zgłosiła w Sejmie Konfederacja pod koniec 2023 roku. Projekt ten od razu wywołał spore zamieszanie i rozpoczął społeczną dyskusję. Czy rzeczywiście ubezpieczenie społeczne może być dobrowolne? Jak się okazuje, sprawa jest bardziej złożona.

Na czym polega projekt dobrowolnego ZUS? Konfederacja zaproponowała stopniowe wprowadzanie dobrowolności składek na ubezpieczenie społeczne. W praktyce wyglądałoby to tak, że wybór miałby dotyczyć mikroprzedsiębiorców, w drugim roku – małe i średnie przedsiębiorstwa, a w trzecim – pozostałe firmy.

Skąd taka propozycja? Konfederacja zakłada, że wprowadzenie dobrowolnego ZUS pomoże złagodzić obciążenia finansowe firm, a zwłaszcza tych mniejszych. Pomysłodawcy powołują się także na znaczący wzrost składek, które w 2024 roku przekraczają już 2000 złotych. Dla wielu przedsiębiorców może to być powód do zamknięcia firmy lub przejścia do szarej strefy, co w żadnym przypadku nie jest dobre dla polskiej gospodarki.

Rosnące zadłużenie aktywnych płatników

Co więcej, liczba aktywnych płatników, którzy nie opłacają składek, rośnie. Co do zasady zadłużenie dotyczy mikrofirm i małych przedsiębiorców. W 2021 roku liczba ta wynosiła 468 100, a w 2022 – 630 100. To aż o 34,6% więcej. Tym samym Konfederacja uważa, że dobrowolny ZUS to krok w stronę odciążenia przedsiębiorców. Według ich prognoz wprowadzenie takiej ustawy zmniejszyłoby wpływ ze składek o około 3,4 mld złotych. Szacunki opierają się na założeniu, że suma składek emerytalnych, wypadkowych oraz rentowych wynosi 1,15 mld zł. Zakładając, że na rezygnację ze składek skorzysta około 25% przedsiębiorców, składki wyniosłyby około 8,66 mln zł.

Stopniowe wprowadzenie dobrowolności składek

W celu złagodzenia skutków zmniejszenia wpływów do budżetu państwa z tytułu składek, Konfederacja proponuje stopniowe wprowadzanie dobrowolnego ZUS. Według nich w pierwszym roku możliwości rezygnacji dotyczyłaby tylko mikroprzedsiębiorców. Natomiast w kolejnych latach byłaby ona poszerzona na kolejne grupy przedsiębiorców.

Co więcej, przedsiębiorcy prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą mieliby 3 miesiące od wejścia ustawy na wyrażenie chęci rezygnacji z opłacania składek, w przeciwnym razie wciąż mieliby obowiązek płacenia na ubezpieczenie społeczne.

Autorzy projektu przewidują zatem, że chociaż dobrowolny ZUS może prowadzić do uszczuplenia budżetu państwa z tytułu ubezpieczeń społecznych, niesie ze sobą wiele korzyści. Ponadto pozwala stworzyć bardziej przyjazny system dla przedsiębiorców. Niemniej warto sprawdzić, jakie skutki niosłoby ze sobą wprowadzenie takiego rozwiązania.

Jakie mogłyby być skutki dobrowolnego ZUS dla przedsiębiorców?

Czy wprowadzenie dobrowolnego ZUS to dobry pomysł? Na pierwszy rzut oka tak. Według projektu nowelizacji ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, firma, która nie chce lub z różnych względów nie może, nie musi opłacać składek ZUS. W efekcie może zaoszczędzić nawet ponad 2000 zł miesięcznie.

Chociaż sam projekt może wydawać się kuszący, warto sprawdzić także drugą stronę medalu. Jak każdy pomysł, niesie ze sobą pewne wady. Jakie? Przyjrzyjmy się skutkom dobrowolnego ZUS.

Według różnych ekspertów, ustawa mogłaby wykluczyć z ubezpieczeń chorobowych i rentowych setki tysięcy osób, jak wspólnicy spółek czy wolni zawodowcy. Wszystko z powodu braku jasnych przepisów dotyczących obliczania składek i świadczeń.

Ponadto nie zapominajmy o tym, że system ubezpieczeń społecznych powinien obejmować każdego płatnika, aby móc działać prawidłowo. Dobrowolność składek dla przedsiębiorców może prowadzić do licznych problemów w dalszym finansowaniu systemu emerytalnego w Polsce.

Urlop dla przedsiębiorców, czyli rozwiązanie KO

Poznaliśmy już ideę Konfederacji na temat dobrowolnego ZUS. Jednak to nie jedyna propozycja ze strony rządzących, która ma ułatwić przedsiębiorcom funkcjonowanie. Dlatego przyjrzyjmy się teraz Urlopowi dla przedsiębiorców. Jest to jeden ze 100 konkretów, jakie Koalicja Obywatelska przedstawiła podczas kampanii. Na czym polega ten pomysł?

Urlop dla przedsiębiorców to propozycja umożliwiająca mikroprzedsiębiorcom oraz osobom samozatrudnionym zwolnienie z opłacania składek ZUS przez jeden wybrany miesiąc w roku. Ma to zapewnić osobom prowadzącym firmę odpoczynek bez obawy o opłacanie składek w tym okresie. Sam proces wnioskowania ma być bardzo prosty i bez zbędnych formalności. Wniosek będzie można złożyć online i nie będzie potrzeby długiego oczekiwania na decyzję administracyjną.

Dla kogo jest Urlop dla przedsiębiorców? Z tego rozwiązania będą mogli skorzystać właściciele firm, którzy odprowadzają składki za siebie i maksymalnie 9 innych osób, przy czym roczne przychody firmy nie mogą przekraczać 2 mln euro. Co się stanie z nieopłaconymi składkami przez przedsiębiorcę? Mają być one opłacane z budżetu państwa.

Inne rozwiązania dla przedsiębiorców

Warto jednak wiedzieć, że to nie jedyny pomysł, jakie Koalicja Obywatelska przewidziała w swoim programie dla przedsiębiorców. Oprócz tego proponuje ona zmiany w podatkach oraz kontrolach Urzędu Skarbowego. KO proponuje, aby przedsiębiorcy płacili podatek PIT dopiero po otrzymaniu płatności od klientów, oraz aby kontrole skarbowe były mniej uciążliwe i ograniczone czasowo.

Kasowy PIT, który pozwoli przedsiębiorcom na zapłatę podatku dochodowego dopiero po otrzymaniu faktury, nie będzie jednak dotyczył każdego. Z takiej możliwości będą mogli skorzystać ci przedsiębiorcy, którzy dopiero rozpoczynają swoją działalność lub ich przychody nie przekroczyły 500 000 zł.

Ponadto Koalicja Obywatelska zapowiedziała, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych będzie wypłacał zasiłek chorobowy do dziewięciu pracowników w mikroprzedsiębiorstwach już od pierwszego dnia choroby.

Jakie składki społeczne płaci obecnie przedsiębiorca?

Propozycja dobrowolnego ZUS czy Urlop dla przedsiębiorców to rozwiązania, które mają na celu złagodzenie negatywnych skutków coraz wyższych składek na ubezpieczenia społeczne. Zaliczamy do nich:

ubezpieczenie emerytalne;
ubezpieczenie rentowe;
ubezpieczenie chorobowe;
ubezpieczenie wypadkowe;
składka na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

Na tym jednak nie kończą się opłaty, jakie co miesiąc przedsiębiorca wpłaca do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Oprócz tego trzeba także doliczyć składkę zdrowotną, której wysokość uzależniona jest od wybranej formy opodatkowania oraz dochodów.

Jaka jest wysokość składek na ubezpieczenia społeczne w 2024 roku?

Minimalna podstawa składek na ubezpieczenie społeczne zależy od wysokości przeciętnego i minimalnego wynagrodzenia. W 2024 roku zmienia się ono dwa razy. Z tego powodu zmianie ulegną także opłaty do ZUS.

W pierwszym półroczu 2024 roku minimalne wynagrodzenie wynosi 4 242 zł, a podstawa wymiaru składek dla osób korzystających z preferencyjnych składek ZUS stanowi 30% tego wynagrodzenia, czyli 1 272,60 zł.

Od 1 lipca 2024 roku minimalne wynagrodzenie wzrasta do 4 300 zł, co oznacza, że podstawa do wymiaru składek wynosi wtedy 1 290 zł.

Dla tych, którzy nie korzystają z preferencyjnych stawek, podstawa składek jest wyższa. Od stycznia do grudnia 2024 roku składka na ubezpieczenia społeczne dla tych przedsiębiorców nie może być niższa niż 4 694,40 zł. Stanowi to 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, które wynosi 7 824 zł. Tym samym całkowita składka na ubezpieczenie społeczne to około 1 600,32 zł.

Jak to wygląda w przeliczeniu na poszczególne składki? Przedsiębiorcy, którzy nie korzystają z ulg, opłacają:

ubezpieczenie emerytalne w wysokości 916,35 zł;
ubezpieczenie rentowe w wysokości 375,55 zł;
ubezpieczenie chorobowe w wysokości 115,01 zł;
ubezpieczenie wypadkowe w wysokości 78,40 zł;
Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń w wysokości 115,01 zł.

Podsumowując, miesięczne składki ZUS dla przedsiębiorcy, który nie korzysta z ulg i opłaca dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, wynoszą około 1 600,32 zł. Natomiast bez ubezpieczenia chorobowego wynoszą one około 1 485,31 zł miesięcznie.

Ile wynosi składka zdrowotna w 2024 roku?

Do składek opłacanych przez przedsiębiorców należy także składka zdrowotna. Jest ona opłacana w inny sposób, dlatego zasługuje na osobne omówienie. Ile wynosi ona w 2024 roku? Wysokość składki zdrowotnej dla przedsiębiorców zależy od formy opodatkowania i osiąganych przychodów:

zasady ogólne: składka zdrowotna jest naliczana od podstawy wymiaru składki (dochodu z działalności gospodarczej) w wysokości 9%;
podatek liniowy – jest ustalona na poziomie 4,5% dochodu;

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych – składka zdrowotna jest uzależniona od wysokości przychodu:

Przychody do 60 tys. zł: miesięczna składka zdrowotna wynosi 419,46 zł.
Przychody od 60 tys. zł do 300 tys. zł: składka wynosi 699,11 zł miesięcznie.
Przychody powyżej 300 tys. zł: składka wzrasta do 1 258,39 zł miesięcznie.

Co w przypadku, gdy w danym miesiącu przedsiębiorca osiągnie stratę? Niestety, w takiej sytuacji wciąż musi opłacić składkę zdrowotną w jej minimalnej wysokości.

Czym jest ulga na start?

Czy przedsiębiorcy, którzy dopiero zaczynają swoją działalność, muszą opłacać wszystkie składki w ich pełnej wysokości? Na szczęście nie. W tym celu została wprowadzona ulga na start. Dowiedz się, na czym ona polega i kto może z niej skorzystać.

Ulga na start to rozwiązanie, które umożliwia zwolnienie z opłat na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, wypadkowe) przez pierwsze 6 miesięcy działalności gospodarczej.

Kto może skorzystać z tej ulgi? Przede wszystkim osoby, które dopiero otwierają swoją firmę lub rozpoczęły działalność ponownie po upływie co najmniej 60 miesięcy od dnia jej zawieszenia lub zakończenia. Co ważne, nie dotyczy to osób, które prowadzą działalność gospodarczą na rzecz swojego byłego pracodawcy.

Dzięki uldze na start przedsiębiorca opłaca jedynie składkę zdrowotną. Jej wysokość zależy od wybranej formy opodatkowania, o czym pisaliśmy powyżej.

Minimalna składka zdrowotna w 2024 roku wynosi 381,78 zł miesięcznie, jeśli rozliczasz się na zasadach ogólnych. Dla osób rozliczających się ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, składka zdrowotna zależy od osiąganych przychodów, z ustaloną stawką 9% od zryczałtowanej podstawy.

Co zaś po zakończonym okresie ulgi na start? Możesz wtedy skorzystać z takich rozwiązań jak Mały ZUS oraz Mały ZUS Plus.

Mały ZUS i Mały ZUS Plus – na czym polega?

Dla wsparcia rozwoju małych firm są przygotowane także takie rozwiązania jak Mały ZUS i Mały ZUS Plus. Na czym one polegają?

Mały ZUS pozwala opłacać niższe składki na ubezpieczenie społeczne przez 24 miesiące. Z systemu mogą skorzystać ci przedsiębiorcy, których przychód w poprzednim roku nie przekroczył 120 000 zł.

Składki w ramach Małego ZUS są obliczane od 30% minimalnego wynagrodzenia, co w pierwszej połowie 2024 roku wynosi 1 272,60 zł, a w drugiej połowie 1 290 zł.

Tym samym składki wynoszą:

składka emerytalna – 248,41 zł i 251,81 zł,
składka rentowa – 101,81 zł i 103,20 zł,
składka wypadkowa – 21,25 zł i 21,54 zł,
składka chorobowa (dobrowolna) – 31,18 zł i 31,61 zł.

Łącznie składki na ubezpieczenie społeczne to 402,65 zł do czerwca 2024 roku, a od lipca 2024 roku – 408,16 zł. Jednocześnie przedsiębiorca jest zobowiązany, aby opłacić składkę zdrowotną w wysokości, która jest uzależniona od dochodu i formy opodatkowania.

Natomiast Mały ZUS Plus to ulga w składkach na ubezpieczenia społeczne dla przedsiębiorców, których roczne przychody nie przekraczają 120 000 zł oraz prowadzili firmę co najmniej przez 60 dni w poprzednim roku.

Dzięki Mały ZUS Plus przedsiębiorcy płacą składki na ubezpieczenie społeczne, których podstawa nie jest niższa niż 30% minimalnego wynagrodzenia oraz nie jest wyższa niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia w danym roku kalendarzowym.

Dzięki programom mały ZUS oraz mały ZUS Plus przedsiębiorcy, którzy spełniają wymagane kryteria, mogą korzystać z preferencyjnych składek. Oznacza to kolejne miesiące niższych stawek do ZUS. Tym samym jest to rozwiązanie, które sprzyja małym i mikroprzedsiębiorcom, którzy dopiero rozwijają swój biznes.

Dobrowolny ZUS dla przedsiębiorców – za i przeciw

Według Konfederacji wysokie składki ZUS są wydawane bezmyślnie na biurokrację oraz wydatki socjalne. Tym samym podkreślają zasadność wprowadzenia dobrowolnego ZUS, który pozwoli przedsiębiorcom zadecydować o tym, czy chcą korzystać z ubezpieczenia emerytalnego w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych, czy korzystać z prywatnych ubezpieczeń.

Co więcej, dobrowolny ZUS może pomóc zmniejszyć problem zadłużenia firm, co jest szczególnie ważne dla mikrofirm i małych przedsiębiorstw. Przełoży się to również na zakładanie nowych firm oraz start-upów.

Z drugiej strony, dobrowolne składki mogą prowadzić do mniejszych wpłat na ubezpieczenie emerytalne, co w przyszłości może prowadzić do niższych emerytur, osłabiając system ubezpieczeń społecznych. Jednocześnie prowadzi to do uszczuplenia wpływów do budżetu państwa, co może przełożyć się na ogólny stan gospodarki.

Podsumowanie

Projekt dobrowolnego ZUS złożony przez Konfederację poruszył przedsiębiorców. Możliwość rezygnacji z płacenia składek na ubezpieczenie społeczne wywołała niemałą dyskusję. Niemniej jednak warto zrozumieć genezę tego pomysłu oraz potrzeby i wyzwania, przed jakimi stoją polscy przedsiębiorcy.

Źródła:

https://www.gov.pl/web/premier/pdt-urlop-przedsiebiorcy

https://www.zus.pl/baza-wiedzy/skladki-wskazniki-odsetki/skladki/wysokosc-skladek-na-ubezpieczenia-spoleczne

https://www.biznes.gov.pl/pl/portal/00274

https://www.biznes.gov.pl/pl/portal/00284

https://www.biznes.gov.pl/pl/portal/00286