Fundusz pracy – kompendium wiedzy

Co to jest Fundusz Pracy?

Fundusz Pracy powstał w 1993 roku i miał na celu łagodzenie skutków bezrobocia. Zlikwidowano go w czasach PRL, a jego zadania przejął fundusz interwencyjny. W 1989 przywrócono mu dawną nazwę. Od 1991 roku działa pod jurysdykcją ministerstwa pracy, jako fundusz celowy. Środki funduszu pochodzą ze składek płaconych przez pracodawców i osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą, z dotacji z budżetu państwa, środków z budżetu Unii Europejskiej, oprocentowania depozytów i udziału w spółkach.

Gromadzone finanse przeznaczone są na cele wskazane w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Głównie rozdysponowane zostają jako zasiłki dla osób bezrobotnych oraz ich aktywizację. W szczególności na:

• prace interwencyjne,
• roboty publiczne,
• doradztwo zawodowe,
• szkolenia,
• przekwalifikowanie,
• rozwój systemów informatycznych,
• badania rynku pracy.

Fundusz pokrywa także koszty specjalizacji i staży podyplomowych dla lekarzy i zawodów pokrewnych. Środki z funduszu wykorzystywane są do łagodzenia skutków bezrobocia oraz finansowania części działań publicznych służb zatrudnienia. Minister do spraw pracy dokonuje podziału środków na województwa, wyznaczając limity. Zarząd województwa na podstawie kryteriów określonych przez sejmik województwa dzieli finanse na poszczególne powiaty. W ramach powiatu decyzje o podziale i przeznaczeniu środków podejmuje w kolei starosta.

Obowiązek opłacania składek na Fundusz Pracy

Kto i za kogo opłaca składki na fundusz pracy? Obowiązkowi podlegają pracodawcy oraz inne jednostki organizacyjne, za osoby, które pozostają w stosunku pracy lub stosunku służbowym, wykonują pracę nakładczą, umowę agencyjną, zlecenie, pobierają stypendium sportowe, stypendium na przekwalifikowanie lub kontrakt szkoleniowy, otrzymują świadczenia socjalne przysługujące na urlopie górniczym, wykonują pracę w zakładzie karnym. Składka na fundusz pracy odprowadzana jest również za żołnierzy zawodowych i funkcjonariuszy niespełniających warunków do nabycia prawa do emerytury lub renty inwalidzkiej oraz za funkcjonariuszy, którzy w chwili zwolnienia ze służby spełniają jedynie warunki do nabycia prawa do policyjnej renty inwalidzkiej. Za członków, którzy nie wnieśli wkładu w postaci gruntów powyżej 2ha składkę odprowadza rolnicza spółdzielnia. Wszystkie osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą oraz pozostali, którzy objęci są ubezpieczeniem emerytalnym i rentowym, mają obowiązek opłacania składki na fundusz pracowniczy.

Wyłączenia z obowiązku opłacania składek na Fundusz Pracy

Składka na fundusz pracy nie dotyczy osób:

• objętych ubezpieczeniem rolniczym,
• duchownych,
• osób otrzymujących zasiłek stały z pomocy społecznej czy zasiłek dla opiekuna,
• świadczenie pielęgnacyjne,
• specjalny zasiłek opiekuńczy,
• dodatek do zasiłku rodzinnego dla osób samotnie wychowujących dziecko. 

Płatnik składek nie odprowadza składek na fundusz pracy za: żołnierzy niezawodowych w służbie czynnej, odbywających zastępczą służbę wojskową, przebywających na urlopie macierzyńskim, wychowawczym lub sprawujących osobistą opiekę nad dzieckiem. Wyłączone z obowiązku są osoby świadczące pracę na podstawie umowy uaktywniającej, pobierające świadczenie szkoleniowe po ustaniu zatrudnienia. Wyłączeni są także pracownicy, którzy ukończyli 55 lat w przypadku kobiet i 60 lat w przypadku mężczyzn, pracownicy o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności zatrudnieni przez zakłady aktywności zawodowej, Przedsiębiorcę Polskiego Związku Głuchych i Polskiego Związku Niewidomych oraz Związku Ociemniałych Żołnierzy RP, Zakład Opieki nad Niewidomymi w Laskach oraz Towarzystwo Opieki nad Ociemniałymi. Przez rok z opłacania składki zwolnieni są pracodawcy zatrudniający pracowników, którzy ukończyli 50 lat i przed zatrudnieniem przynajmniej przez 30 dni widnieli w ewidencji osób bezrobotnych, a także pracowników skierowanych do pracy przez urząd pracy, którzy nie ukończyli 30 lat. Nie odprowadzają składki także przedsiębiorcy opłacający składki ZUS w preferencyjnej wysokości.

Podstawa wymiaru i wysokość składek na Fundusz Pracy

Składkę na fundusz pracowniczy finansuje płatnik składek. Oblicza się ją od tej samej kwoty, od której oblicza się obowiązkowe składki na ubezpieczenie emerytalno-rentowe. Jeżeli podstawa wymiaru za daną osobę jest niższa od minimalnego wynagrodzenia za pracę w przeliczeniu na okres miesiąca, nie ma obowiązku odprowadzenia składki. W przypadku pracy u kilku płatników i obliczeniu przez nich składki, sumuje się je i gdy ich suma osiągnie kwotę podstawy wymiaru, wówczas należy ją odprowadzić. Stopa procentowa składki ustalana jest każdego roku ustawą budżetową. Na rok 2019 wynosi ona 2,30% podstawy jej wymiaru. Składkę na Fundusz Pracy oblicza się łącznie ze składkami na Solidarnościowy Fundusz Wsparcia Osób Niepełnosprawnych w łącznej wysokości 2,45% podstawy ich wymiaru.

Zasady działania Funduszu Pracy oraz wszystkie kwestie z nim związane regulowane są Ustawą o Promocji Zatrudnienia i Instytucjach Rynku Pracy i szczegółowo omówione w rozdziale 18 ustawy.