Krach na giełdzie 2024 – przyczyny i prognozy

Poniedziałek 5 sierpnia 2024 roku upłynął pod znakiem gwałtownych i znaczących spadków cen akcji na giełdach w kilku regionach świata. Eksperci mówią o nowym „czarnym poniedziałku” i największym kryzysie od 1987 roku, którego skutki odczują wszystkie rynki finansowe. Co wywołało panikę wśród inwestorów? Czym właściwie jest krach na giełdzie i jak odczuje go gospodarka światowa? Przeanalizujemy sytuację i sprawdzimy aktualne prognozy.

Spis treści

• Krach na giełdzie – definicja
• Historyczne krachy giełdowe
• Nowy czarny poniedziałek 2024 – co się wydarzyło?
• Co wywołało sierpniowy krach na giełdzie?
• Prognozy i przewidywania

Krach na giełdzie – definicja

Nie ma ogólnie przyjętego sposobu definiowania krachu na giełdzie, ale termin ten jest zwykle stosowany w sytuacji gwałtownego i nieoczekiwanego spadku indeksu giełdowego w ciągu jednego lub kilku dni. Większość krachów to zazwyczaj krótkie okresy pogorszenia koniunktury na rynku, które mogą trwać jeden dzień lub kilka. Jednak w przypadku poważnego kryzysu taki stan rzeczy może utrzymywać się dłużej, powodując dalsze obniżanie cen akcji, a tym samym narażać inwestorów na ogromne straty.

Na nagłe spadki mogą mieć wpływ warunki gospodarcze, zdarzenia katastrofalne lub elementy spekulacyjne panujące na rynku, ale bezpośrednią przyczyną są działania inwestorów. Ci motywowani różnymi czynnikami geopolitycznymi, chcąc chronić swoje aktywa, wycofują się masowo z giełd. To właśnie powoduje krach na giełdzie, która w rzeczywistości jest podstawą gospodarki danego kraju.

Historyczne krachy giełdowe

Nie jest to pierwsza sytuacja w historii, gdy giełdy na całym świecie ponoszą poważne straty. Stany Zjednoczone, Europa i Azja doświadczyły w przeszłości wielu krachów wywoływanych ówczesnymi warunkami:

• Wielki krach z października 1929 r. Był to pierwszy poważny krach na giełdzie amerykańskiej, wywołany spekulacjami, które spowodowały gwałtowny wzrost cen akcji. Wzrosło zainteresowanie produktami takimi jak samochody i domy, a niewprawieni inwestorzy zalali rynek, podnosząc ceny akcji w trybie paniki. Wielu z nich zbankrutowało po pęknięciu bańki rynkowej.
• Czarny poniedziałek w październiku 1987 r. Krach na rynku w październiku 1987 r. zapisał się w historii jako „czarny poniedziałek”. Jego przyczyną był handel komputerowy, zawyżenie wyceny, brak płynności oraz deficyty handlowe i budżetowe. W wyniku krachu główne indeksy wyceny rynkowej w USA spadły o co najmniej 30%.
• Awaria Dotcomu w latach 2000-2001. Podobnie jak „czarny poniedziałek” krach na rynku internetowym w 2000 r. był spowodowany przez akcje spółek technologicznych. Zainteresowanie inwestorów spółkami związanymi z Internetem gwałtownie wzrosło w związku z jego szybkim rozwojem i rozprzestrzenianiem się.
• Krach na giełdzie w latach 2007-08. Krach na giełdzie w latach 2007-2008 nazywany inaczej kryzysem hipotecznym był spowodowany załamaniem się papierów wartościowych zabezpieczonych hipoteką w sektorze mieszkaniowym. Wysoka częstotliwość spekulacji spowodowała wzrost i spadek cen papierów wartościowych wraz ze spadkiem cen domów. Ponieważ większość właścicieli domów nie była w stanie spłacić swoich zadłużeń, instytucje finansowe zbankrutowały, powodując recesję.
• Załamanie na rynku w marcu 2020 r. Było spowodowane reakcją rządów na wybuch pandemii wirusa COVID-19. Pandemia dotknęła wiele sektorów na całym świecie, w tym opiekę zdrowotną, gaz ziemny, żywność i oprogramowanie. Stopa bezrobocia gwałtownie wzrosła w pierwszym kwartale 2020 roku.

Nowy czarny poniedziałek 2024 – co się wydarzyło?

Japońscy inwestorzy powitali poranek 5 sierpnia poważnym spadkiem na rynku. Kluczowy indeks Nikkei giełdy w Tokio, odzwierciedlający wahania cen akcji 225 najważniejszych japońskich spółek, spadł na koniec notowań o 12,4%. Maksymalny spadek przekroczył 13%.

Podobną sytuację zaobserwowano we wszystkich krajach azjatyckich. Spadków doświadczyły giełdy:

• południowokoreańska – o 8,77%,
• w Szanghaju – o 1,54%,
• w Stambule – o 6,7%,
• singapurski MSCI Singapore – o 2,9%,
• Hang Seng w Hongkongu – o 1,6%.

Następnie załamanie zaczęło przesuwać się w stronę Europy – paneuropejski indeks STOXX 600 spadł o 2,3%. Europejskie indeksy pokazały na otwarciu notowań lekkie spadki:

• francuski CAC 40 – o 2,1%,
• hiszpański IBEX – o 2,8%,
• brytyjski FTSE100 – o 1,7%.

Krach giełdowy dotknął także kryptowaluty.  Jak wynika z danych platformy Binance, koszt bitcoina w najniższym punkcie spadł do 49 tysięcy dolarów po raz pierwszy od 14 lutego. W ciągu jednego dnia wartość najsilniejszej kryptowaluty spadła więc o 15%.

Co wywołało sierpniowy krach na giełdzie?

Poniedziałkowy krach na giełdzie jest ważnym przypomnieniem o wrażliwości rynków finansowych na zmiany ekonomiczne i geopolityczne. Ze względu na swoją globalną naturę, rynki są niezwykle podatne na nawet najmniejsze zmiany na arenie międzynarodowej. Aktualną delikatną sytuację giełdową formuje szereg złożonych czynników, jednak pierwszym zapalnikiem była obawa o zbliżającą się w USA recesję.

Sytuacja w Stanach Zjednoczonych

Zdaniem ekspertów globalny spadek indeksów giełdowych nasila się w obliczu obaw, że System Rezerwy Federalnej (FED) nie jest w stanie wesprzeć zwalniającej gospodarki. W piątek 2 sierpnia w Stanach Zjednoczonych opublikowano statystyki, z których wynika, że ​​o 114 tys. wzrosła liczba osób zatrudnionych w sektorze pozarolniczym. Był to jeden z najsłabszych wskaźników od początku pandemii. Stopa bezrobocia nieoczekiwanie wzrosła czwarty miesiąc z rzędu do 4,3%, a inflacja konsumencka trwa w stagnacji od października 2023. Obawa o zbliżający się wielki kryzys gospodarczy w Ameryce wywołała panikę, a w efekcie spadki na Wall Street i obniżenie rentowności obligacji skarbowych.

Sytuacja w Japonii

Bank Japonii niespodziewanie podniósł stopy procentowe, co jest częścią większej strategii mającej na celu walkę z rosnącą inflacją oraz stabilizację gospodarki. Decyzja ta doprowadziła jednak do nagłego zakończenia strategii carry trade na jenie, która pozwala na zaciąganie pożyczek w nisko oprocentowanej walucie, by następnie inwestować w aktywa o wyższej rentowności. Podniesienie stóp procentowych spowodowało, że carry trade stała się mniej opłacalna, a to z kolei zmusiło wielu inwestorów do wycofania się.

Napięcia międzynarodowe

Nastroje niepokoju na giełdzie dodatkowo zwiększają m.in. napięcia geopolityczne na Bliskim Wschodzie, wojna na Ukrainie, niepokoje w Wielkiej Brytanii i sytuacja w Azji Południowo-Wschodniej. Stanowią one istotne zagrożenie dla stabilności globalnych rynków finansowych, przez co inwestorzy stają się bardziej ostrożni i zachowawczy. W takich warunkach większy nacisk kładziony jest na minimalizację strat i ochronę interesów gospodarczych.

Spowolnienie gospodarcze w Chinach i Europie

W Chinach kryzys dosięgnął rynku nieruchomości, który jest kluczowym motorem wzrostu gospodarczego kraju. Dodatkowo z powodu, m.in. zmniejszenia popytu zewnętrznego na towary z Chin, znacznie zwolniła chińska produkcja przemysłowa. Skutki tego bezpośrednio odczuwa Europa, która jest partnerem handlowym Chin. Co więcej, zmaga się ona z kryzysem energetycznym i rosnącą inflacją.

Spowolnienie gospodarcze w obu krajach wpływa na globalne łańcuchy dostaw, zmniejsza popyt na surowce i produkty oraz zwiększa obawy o przyszłość światowej gospodarki. Te zjawiska mają istotny wpływ na handel międzynarodowy, inwestycje i stabilność finansową.

Prognozy i przewidywania

Zdania ekspertów i analityków są podzielone. Niektórzy przewidują dalsze spadki wywołane pogarszającą się sytuacją w USA i Japonii. Inni natomiast wskazują potencjalne możliwości inwestycyjne i mówią jedynie o chwilowym kryzysie.

Wiele firm skupiło się jednak obecnie na poszukiwaniu sposobów na zabezpieczenie się przed dalszymi stratami. W ciągu następnych tygodni amerykańscy giganci – Caterpillar, Walt Disney czy Eli Lilly – będą publikować swoje raporty i analizy finansowe. Pomogą one lepiej zrozumieć, jak poważny kryzys finansowy i gospodarczy dotknął Stany Zjednoczone.