CIT – czym jest podatek dochodowy od osób prawnych i jaka jest jego stawka?

Podatek CIT nie należy może do najważniejszych źródeł dochodu państwa (w budżecie na 2019 rok Ministerstwo Finansów założyło dochód z CIT na poziomie 34,8 mld zł, podczas gdy z VAT – 179,6 mld zł, a z PIT – 64,3 mld zł (źródło: https://www.gov.pl/web/finanse/budzet-na-2019)), to jednak płacą go największe podmioty gospodarcze w Polsce.

Według MF listę największych płatników CIT otwiera PKO BP SA, kolejne miejsca zajmują PKN Orlen, KGHM i PGNiG. Wśród płatników CIT nie brakuje największych sieci handlowych, a także małych podmiotów z różnych branż.

Co to jest CIT?

Podatek CIT jest odpowiednikiem podatku PIT przeznaczonym dla osób prawnych. CIT jest skrótem od angielskiego wyrażenia „Corporate Income Tax”, co oznacza właśnie podatek od osób prawnych.

Po raz pierwszy został wprowadzony w Polsce 31 stycznia 1989 roku. Obecnie podatek CIT funkcjonuje na podstawie Ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych z dnia 15 lutego 1992 roku (Dz. U. 1992 Nr 21 poz. 86). W późniejszych latach ustawa była kilkakrotnie nowelizowana. Ostatnie zmiany w podatku CIT zostały wprowadzone 23 października 2018 roku (Dz. U. z 2019 r. poz. 865), a weszły w życie od 1 stycznia 2019 roku. Zmiany dotyczą głównie stawki podatku CIT, o czym napiszemy dokładniej w dalszej części artykułu.

CIT – podatek dochodowy od osób prawnych

Jak już wspomnieliśmy, CIT to podatek dochodowy od osób prawnych. Ustawa z 15 lutego 1992 roku wraz z późniejszymi zmianami w art. 1 określa dokładnie, kto podlega podatkowi CIT:

• osoby prawne – przedsiębiorstwa, banki, spółdzielnie, fundacje, stowarzyszenia, spółki kapitałowe,
• jednostki organizacyjne bez osobowości prawnej (wyjątek to spółki osobowe),
• podatkowe grupy kapitałowe składające się co najmniej z dwóch spółek prawa handlowego,
• spółki bez osobowości prawnej, które mają siedzibę lub zarząd w innym państwie, w którym traktowane są jako osoby prawne.

Zgodnie z art. 17 wspomnianej ustawy podatkowi CIT nie podlegają natomiast:

• organizacje kościelne,
• organizacje pożytku publicznego,
• fundusze inwestycyjne,
• fundusze emerytalne,
• spółki działające w specjalnych strefach ekonomicznych.

Do tego w Ustawie o CIT w art. 2 wyróżnia się także zwolnienia, które dotyczą:

• przychodów z gospodarki leśnej,
• przychodów z działalności rolniczej (wyjątkiem są działy specjalnej produkcji rolnej),
• przychodów przedsiębiorców żeglugowych,
• przychodów przedsiębiorców okrętowych,
• przychodów wynikających z czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy.

Należy jeszcze wspomnieć, że obowiązek w podatku CIT może być:

• nieograniczony – dotyczy podatników mających siedzibę lub zarząd na terenie Polski. Podatek jest odprowadzany od całości dochodów;
• ograniczony – dotyczy podatników mających siedzibę lub zarząd poza Polską. Podatek odprowadzany jest od dochodów uzyskanych w Polsce.

Podatek CIT – stawka

Podstawowa stawka podatku CIT, według której rozlicza się większość podatników, to 19%. Od 2017 roku funkcjonowała jeszcze stawka preferencyjna w wysokości 15%, która od 1 stycznia 2019 roku została obniżona do 9%. Stawkę 19% stosują podmioty, które rozliczają się na zasadach ogólnych. Ta sama stawka obowiązuje przy przychodach od dywidend, przychodach z tytułu udziału w zyskach osób prawnych mających siedzibę lub zarząd na terenie Polski i przy dochodach zagranicznej spółki kontrolowanej w przypadku podatnika mającego siedzibę lub zarząd na terenie Polski. Stawkę 20% stosuje się przy dochodach z odsetek, licencji i usług niematerialnych.

Stawka 9% stosowana jest przy przychodach innych niż z zysków kapitałowych, gdy podatnik osiągnął przychody w danym roku podatkowym nieprzekraczające równowartość 1,2 mln euro zgodnie z art. 4a pkt 10 Ustawy o CIT i dotyczy tzw. małych podatników i podatników, którzy dopiero rozpoczynają działalność gospodarczą. Zgodnie z art. 19 ust. 1a Ustawy o CIT z preferencyjnej stawki 9% nie może korzystać podatnik, który:

• został utworzony w wyniku przekształcenia, połączenia lub podziału podatników, z wyjątkiem przekształcenia spółki w inną spółkę;
• został utworzony w wyniku przekształcenia przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną wykonującą we własnym imieniu działalność gospodarczą lub spółki niebędącej osobą prawną;
• został utworzony przez osoby prawne, osoby fizyczne albo jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które wniosły na poczet kapitału podatnika uprzednio prowadzone przez siebie przedsiębiorstwo, zorganizowaną część przedsiębiorstwa albo składniki majątku tego przedsiębiorstwa o wartości przekraczającej łącznie równowartość w złotych kwoty co najmniej 10 tys. euro;
• został utworzony przez osoby prawne, osoby fizyczne albo jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej wnoszące, tytułem wkładów niepieniężnych na poczet kapitału podatnika, składniki majątku uzyskane przez te osoby albo jednostki w wyniku likwidacji innych podatników, jeżeli te osoby albo jednostki posiadały udziały (akcje) tych innych likwidowanych podatników;
• zostały utworzone przez osoby prawne, osoby fizyczne albo jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, jeżeli w roku podatkowym, w którym podatnik został utworzony, oraz w roku podatkowym bezpośrednio po nim następującym, zostało do niego wniesione na poczet kapitału uprzednio prowadzone przedsiębiorstwo, zorganizowana część przedsiębiorstwa albo składniki majątku tego przedsiębiorstwa o wartości przekraczającej łącznie równowartość w złotych kwoty 10 tys. euro.

Wyżej wymienione podmioty nie mogą stosować stawki 9% w roku podatkowym, w którym rozpoczynają działalność, jak również w kolejnym roku podatkowym.

Jak obliczyć podatek CIT?

Podatek CIT płacony jest od dochodów bez względu na ich źródło. To oznacza, że od przychodu (co obejmuje w szczególności otrzymane pieniądze, wartości pieniężne, różnice kursowe, wartość nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie otrzymanych rzeczy albo świadczeń) odejmuje się koszty uzyskania przychodu (m.in. darowizny na pożytek publiczny, na kult religijny, wydatki na badania i rozwój, kredyty i pożyczki bankowe umorzone w związku z restrukturyzacją). Tak otrzymana kwota podlega opodatkowaniu.

Jeśli wystąpiła strata, podatnik może obniżać dochód o wysokość tej straty przez 5 kolejnych lat. Jednak wysokość obniżki nie może być większa niż połowa straty.

Zaliczki na podatek CIT składa się miesięcznie (do 20 dnia kolejnego miesiąca) lub kwartalnie (do 20 dnia miesiąca następującego po zakończeniu kwartału). Natomiast zeznanie roczne należy złożyć do 3 miesięcy po zakończeniu roku podatkowego.