Rozdzielność majątkowa – jakie są jej koszty i co daje intercyza?

Wstępująca na ścieżkę małżeńską para wiąże się ze sobą nie tylko emocjonalnie, ale także prawnie. Zawierając małżeństwo, tworzą oni ustrój wspólności majątkowej, który zakłada, że mają takie samo prawo własności do nabytych przez nich przedmiotów majątkowych w trakcie trwania małżeństwa.

Jednak takie rozwiązanie wraz z pojawieniem się konfliktów między małżonkami może mieć pewne nieprzyjemne dla obu stron konsekwencje. Dlatego pary decydują się na rozdzielność majątkową. Na czym ona polega? Czy jest ona opłacalna?

Na czym polega rozdzielność majątkowa?

Małżonkowie w ramach wspólności majątkowej razem gospodarują swoimi finansami. Z chwilą zawarcia małżeństwa, zgodnie z przepisami kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, pomiędzy małżonkami powstaje z mocy ustawy wspólność majątkowa, chyba że zdecydują się na inny ustrój majątkowy. Oznacza to, że przedmioty majątkowe nabyte w trakcie trwania małżeństwa stanowią majątek wspólny obojga małżonków. Jednak w niektórych sytuacjach korzystniejszym rozwiązaniem może okazać się wprowadzenie rozdzielności majątkowej, która powoduje, że każde z małżonków zarządza swoim majątkiem osobno, bez konieczności uzgadniania decyzji finansowych z drugą stroną.

Ustanowienia rozdzielności majątkowej można dokonać zarówno przed ślubem, jak i w trakcie trwania małżeństwa. Wówczas majątek każdego z małżonków pozostaje oddzielny, a każde z nich samodzielnie zarządza swoimi finansami. Co istotne, udziały w poszczególnych składnikach majątkowych nie muszą być równe – małżonkowie mogą ustalić je indywidualnie według własnych preferencji.

Przed czym chroni rozdzielność majątkowa?

Podjęcie decyzji o ustanowieniu rozdzielności majątkowej często wynika z chęci uniknięcia potencjalnych problemów finansowych. Jednym z głównych powodów jest ochrona przed długami drugiego małżonka. W przypadku wspólności majątkowej wierzyciele mogą dochodzić roszczeń z majątku wspólnego, natomiast w przypadku rozdzielności majątkowej każdy z małżonków odpowiada jedynie za swoje własne zobowiązania.

Dodatkowo, sąd może orzec wprowadzenie rozdzielności w sytuacji, gdy jeden z małżonków wykazuje się rażącą niegospodarnością finansową, co mogłoby zagrażać stabilności finansowej drugiej strony. W takim przypadku sąd dokonuje analizy sytuacji materialnej i wydaje odpowiednie postanowienie, które staje się wiążące dla obu stron.

Jakie są rodzaje rozdzielności majątkowej?

Wyróżnia się dwa podstawowe rodzaje ustroju majątkowego tego typu:

1. Rozdzielność majątkowa dobrowolna – zawierana za obopólną zgodą małżonków, zazwyczaj w formie aktu notarialnego. W tej kategorii można dodatkowo wyróżnić:
   • Zwykłą rozdzielność majątkową, w której każdy z małżonków zarządza swoim majątkiem osobno.
   • Rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków, gdzie po ustaniu rozdzielności majątkowej (np. w wyniku rozwodu) małżonek, który osiągnął mniejszy dorobek, może dochodzić wyrównania od drugiej strony (np. żona wychowująca dzieci i zajmująca się prowadzeniem domu).
2. Rozdzielność majątkowa przymusowa – ustanawiana przez sąd na wniosek jednego z małżonków. Ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej tego typu można oczekiwać w sytuacji, gdy dalsze trwanie wspólności majątkowej mogłoby doprowadzić do szkody po stronie jednego z małżonków.

Jak wnieść o rozdzielność majątkową?

Ustanowienia rozdzielności majątkowej można dokonać na dwa sposoby:

• Dobrowolnie, poprzez zawarcie umowy w formie aktu notarialnego. Jest to najczęściej stosowane rozwiązanie, które pozwala na elastyczne ustalenie warunków.
• Przez sąd, jeśli jeden z małżonków wykazuje nierozsądne gospodarowanie środkami finansowymi lub doprowadza do nadmiernego zadłużenia. W takim przypadku sąd, analizując sytuację, może orzec wprowadzenie rozdzielności majątkowej, aby zabezpieczyć interesy drugiej strony.

Jakie dokumenty będą potrzebne, aby przeprowadzić rozdzielność majątkową?

Niezależnie od wybranego sposobu przeprowadzenia rozdzielności, konieczne będzie przedstawienie kilku istotnych dokumentów. Podstawowe z nich to:

• dowody osobiste obu stron,
• odpis aktu zawarcia małżeństwa,
• umowa intercyzy w przypadku rozdzielności majątkowej dobrowolnej,
• dokumentacja zawierająca wycenę majątku każdego z małżonków,
• w przypadku postępowania sądowego – wniosek o ustanowienie rozdzielności majątkowej, uzasadniający konieczność jej wprowadzenia.

Skutki rozdzielności majątkowej

Podpisanie umowy rozdzielności majątkowej lub jej sądowe orzeczenie niesie za sobą konkretne konsekwencje. Przede wszystkim, każde z małżonków od tego momentu samodzielnie zarządza swoim majątkiem. Nie występuje również konieczność uzyskiwania zgody drugiej strony na podejmowanie decyzji finansowych.

Warto pamiętać, że rozdzielność majątkowa nie działa wstecz – oznacza to, że przedmioty majątkowe nabyte przed jej ustanowieniem nadal podlegają wspólności majątkowej, chyba że małżonkowie zdecydują się na podział wcześniej zgromadzonych dóbr na mocy osobnej umowy lub decyzji sądu.

W sytuacji rozwodu podział majątku jest znacznie prostszy w przypadku obowiązywania rozdzielności, gdyż każda ze stron zachowuje swoje dobra bez konieczności prowadzenia długotrwałych postępowań majątkowych.

Podsumowując, ustroju rozdzielności majątkowej można dokonać zarówno przed, jak i w trakcie małżeństwa, a jej główną zaletą jest zabezpieczenie interesów każdej ze stron oraz uproszczenie ewentualnych przyszłych kwestii finansowych.

Rozdzielność majątkowa a intercyza 

Intercyza, nazywana inaczej umową majątkową małżeńską, jest aktem zawieranym między małżonkami lub przyszłymi małżonkami, który tworzy układ odmienny od ustroju wspólności majątkowej. Jest to zatem nazwa dokumentu, który wprowadza w czyn prawny rozdzielność majątkową.

Dlatego też oba te pojęcia przez wielu ludzi używane są wymiennie. Jednak nie zawsze intercyza zawiera w sobie zastosowanie rozdzielności majątkowej. Może ona bowiem dotyczyć między innymi rozszerzającej wspólności ustawowej lub ograniczającej wspólności ustawowej.

Ile kosztuje rozdzielność majątkowa?

Wszczęcie procedury związanej z rozdzielnością majątkową wiąże się z pewnymi kosztami, które należy ponieść w ramach usługi notarialnej.

Podstawowa cena za dokonanie rozdzielności dla przyszłych małżonków wynosi 400 złotych netto + 23% podatku VAT.

Jednak w przypadku stron, które zawarły małżeństwo i dotyczy ich już wspólność majątkowa, kosztorys jest znacznie bardziej zróżnicowany.

Największe znaczenie ma wartość majątku małżonków. Dla przykładu, jeśli wynosi on około 3 tysiące zł, to stworzenie intercyzy może kosztować 100 zł. Gdy małżonkowie gromadzą od 10 do 30 tys. zł, to będą musieli zapłacić 310 złotych + 2% od nadwyżki powyżej 10 tysięcy.

Podsumowanie

Rozdzielność majątkowa to rozwiązanie, które małżonkowie mogą wprowadzić zarówno w momencie zawarcia związku małżeńskiego, jak i w trakcie jego trwania. Decyzja o ustanowieniu tego ustroju finansowego pozwala każdej ze stron samodzielnie zarządzać swoimi finansami, co może mieć istotne znaczenie w przypadku różnic w dochodach, prowadzenia własnej działalności gospodarczej czy chęci ochrony przed potencjalnymi długami współmałżonka.

W kontekście podziału majątku wspólnego, intercyza jasno określa, że każdy z małżonków posiada wyłącznie swój majątek osobisty, a majątek drugiego małżonka nie podlega wspólnemu zarządzaniu. Takie rozwiązanie może zapobiegać sytuacjom, w których jeden z partnerów ponosi konsekwencje finansowe działań drugiego.

Rozdzielność majątkowa może być ustanowiona dobrowolnie, w formie aktu notarialnego, lub – w określonych przypadkach – na mocy prawa, gdy orzeka o tym sąd. Decyzja o takim kroku może wynikać z rażącej niegospodarności jednego z małżonków, długów, czy też sytuacji, w których dobro rodziny wymaga oddzielenia finansów.

Intercyza wpływa również na kwestie spadkowe. W przypadku jej ustanowienia nie ma automatycznego dziedziczenia majątku współmałżonka. Jeśli nie zostanie sporządzony testament, stosowane jest dziedziczenie ustawowe, zgodnie z którym spadkobiercami są krewni zmarłego, a współmałżonek może dziedziczyć jedynie w określonym zakresie. Aby zabezpieczyć finansową przyszłość drugiej strony, warto zawczasu rozważyć odpowiednie rozwiązania prawne, takie jak zapis testamentowy czy inne formy przekazania majątku z tytułu dziedziczenia.

Koszty związane z rozdzielnością majątkową zależą od kilku czynników, w tym od wynagrodzenia notariusza oraz ewentualnych kosztów sądowych w sytuacji, gdy rozdzielność zostaje ustanowiona na drodze postępowania sądowego. Choć intercyza wiąże się z określonym wydatkiem, w wielu przypadkach może przynieść znaczące korzyści i ochronić jednego z małżonków przed finansowymi konsekwencjami działań drugiego.

Podsumowując, rozdzielność majątkowa jest narzędziem, które daje małżonkom większą swobodę zarządzania finansami, a jednocześnie może stanowić formę zabezpieczenia przed problemami związanymi z długami czy nierozważnymi decyzjami ekonomicznymi. Warto przemyśleć jej wprowadzenie, szczególnie w sytuacjach, gdy jedna ze stron prowadzi działalność gospodarczą lub posiada znaczny majątek osobisty.