Urlop ojcowski – kto może z niego skorzystać? Co mówi o nim Kodeks pracy?

Urlop ojcowski

Urlop ojcowski jest jednym z podstawowych przywilejów każdego ubezpieczonego, zatrudnionego ojca. Możliwość skorzystania z urlopu ojcowskiego powstaje w chwili urodzenia dziecka lub prawomocnego wyroku sądu orzekającego o przysposobieniu małoletniego. Warto poznać szczegóły przyznawania tego typu uprawnienia i z niego korzystać. Poniżej podajemy najważniejsze informacje o urlopie ojcowskim.

Urlop ojcowski – jaka jest podstawa prawna?

Urlop ten należy się więc nie tylko ojcu biologicznemu, ale także adopcyjnemu.

Aktem, który określa szczegóły tego uprawnienia jest Kodeks Pracy. Nie oznacza to jednak, że ojciec w chwili narodzin lub przysposobienia dziecka musi być zatrudniony na umowie o pracę. Od 2016 roku prawo do wykorzystania urlopu mają wszystkie osoby, które opłacają ubezpieczenie chorobowe. Wcześniejsze przepisy bowiem ograniczały to uprawnienie do tych, którzy posiadają umowę o pracę w chwili narodzin dziecka lub zostały zatrudnione do czasu, gdy dziecko ukończyło dwa lata.

Urlop ojcowski: jak liczyć?

Przepisy określają, że urlop jest przyznawany w wymiarze 14 dni kalendarzowych. Obecnie nie musi on mieć charakteru ciągłego, co oznacza, że można podzielić go na dwa tygodniowe okresy. Urlopu ojcowskiego nie trzeba wykorzystywać od razu po narodzinach dziecka. Uprawniony ma na to czas do ukończenia przez dziecko dwóch lat. Co ważne, w przypadku urodzenia w tym samym czasie więcej niż jednego dziecka, ojcu przysługuje wyłącznie jeden urlop. Inaczej wygląda sytuacji, gdy narodziny miały miejsce dwa razy w ciągu roku. Wówczas ojciec może skorzystać z dwóch urlopów. Warto dodać, że niewykorzystany płatny urlop ojcowski przepada.

Urlop przy przysposobieniu

Inaczej wygląda kwestia urlopu ojcowskiego w sytuacji, gdy doszło do adopcji dziecka. W tych okolicznościach urlop przysługuje do 24 miesięcy od daty uprawomocnienia się postanowienia sądu o przysposobieniu. Prawo stanowi jednak, że, aby tak się stało, wystąpić musi kilka zasadniczych przesłanek. Przede wszystkim dziecko nie może mieć więcej niż 7 lat, a w przypadku odroczenia obowiązku szkolnego, z urlopu ojcowskiego można skorzystać do ukończenia przez dziecko 10 lat.

Urlop ojcowski: zasady udzielania

Okazuje się jednak, że urlop ojcowski nie należy się między innymi tym ojcom, którzy nie wychowują dziecka. W tym przypadku zareagować może sam pracodawca, który koniec końców decyduje o tym, czy urlop zostaje przyznany. Odrzucając wniosek pracownika, musi kierować się jednak stosownymi przepisami, a także poważnymi argumentami. Brak zgody można bowiem podważyć, udowadniając, że odmowa była słabo uzasadniona lub jej powód nie znalazł odzwierciedlenia w faktach. Przyczyną odmowy udzielenia urlopu ojcowskiego może być na przykład to, że pracownik jest pozbawiony władzy rodzicielskiej. Wówczas nie ma prawa do skorzystania ze świadczenia jakim jest urlop ojcowski.

Świadczenia a związek małżeński

Ciekawą kwestią jest to, czy urlop przysługuje ojcu, który nie zawarł z matką dziecka związku małżeńskiego. Jak się okazuje, nowelizacja przepisów wprowadziła taką możliwość. Co więcej, o urlop może starać się nawet rozwodnik. Oczywiście w praktyce pracodawca nie prowadzi aż tak drobiazgowego “śledztwa”. Jest on naturalnie zobligowany do sprawdzenia, czy istnieją przesłanki wyrażenia zgody na skorzystanie przez pracownika z urlopu ojcowskiego, ale wszystko musi odbywać się zgodnie z prawem i w granicach rozsądku.

Wniosek o urlop ojcowski

Staranie się o urlop ojcowski nie różni się od wnioskowania o inny rodzaj urlopu. Konieczne jest złożenie pisemnego wniosku. Należy to zrobić nie później niż na 7 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu. Jeśli nie ma żadnych przeciwwskazań, pracodawca ma obowiązek pozytywnie rozpatrzyć wniosek pracownika. Czy urlop ojcowski może zbiegać się w czasie z urlopem macierzyńskim? Prawo określa, że nie ma co do tego żadnych ograniczeń.

Ochrona pracownika przy urlopie

Z prawnego punktu widzenia urlop ojcowski jest bardzo podobny do macierzyńskiego. Także pod względem ochrony pracownika. Nie musi się on obawiać na przykład zwolnienia lub kłopotu z powrotem do pracy. Ojciec, który korzystał z urlopu, ma prawo wrócić na to stanowisko, które zajmował przed skorzystaniem ze świadczenia. Ze szczególnym przypadkiem mamy jednak do czynienia wówczas, gdy podczas trwania urlopu, ojcu kończy się umowa zawarta na czas określony. W takich okolicznościach pracodawca ma prawo do skrócenia urlopu do ostatniego dnia trwania stosunku zobowiązaniowego.