Franczyza – co to jest i jakie są rodzaje franchisingu?

Nie każdy przedsiębiorca chce rzucać się od razu na głęboką wodę. Dla wielu ekscytujące jest już samo prowadzenie biznesu, a niekoniecznie tworzenie go od podstaw.

Budowanie własnej marki, jej promocja, rozwój na rynku – wszystko to sprawia, że dla części właścicieli działalności gospodarczej biznes staje się z czasem mało atrakcyjny. Na szczęście jest sposób, aby spróbować swoich sił pod czyimś szyldem i przy dobrym zarządzaniu – sporo na tym zarobić. 

Przedsiębiorczość w Polsce – najważniejsze informacje

Według danych udostępnianych cyklicznie przez Główny Urząd Statystyczny, z każdym kolejnym rokiem w naszym kraju wzrasta liczba aktywnych działalności gospodarczych. Najwięcej nowych firm rejestrowanych jest w formie jednoosobowych przedsiębiorstw, ale Polacy przekonują się również do nieco bardziej złożonych postaci takich jak przede wszystkim spółki prawa handlowego.

Niestety, nie każdy jest sobie w stanie poradzić w świecie biznesu, a spore koszty prowadzenia interesów są jednym z kluczowych czynników wpływających na to, że większość młodych firm upada zaledwie po kilku latach istnienia. Nic więc dziwnego w tym, że sukcesywnie rośnie zainteresowanie firmami działającymi na zasadach franczyzy.

Czym jest franczyza?

Zanim przejdziemy do omówienia szczegółowych aspektów prowadzenia interesów w tej formie, należy w skrócie wyjaśnić, czym właściwie jest franczyza?

Zgodnie z Europejskim Kodeksem Etycznym Franczyzy jest to system sprzedaży towarów, usług lub technologii oparty na ścisłej i nieustannej współpracy między niezależnymi prawnie oraz finansowo przedsiębiorstwami. Mamy tutaj do czynienia ze stosunkiem zobowiązań dwóch stron: franczyzodawcy oraz franczyzobiorcy.

Franczyza w Polsce?

Szacuje się, że biznesy oparte na tym systemie upadają o wiele rzadziej niż firmy tworzone od podstaw przez ich właścicieli. Zauważyło to wielu polskich przedsiębiorców i dlatego od lat to właśnie franczyza staje się w naszym kraju jednym z bardziej popularnych modeli prowadzenia działalności gospodarczej. 

Franczyza jest świetnym rozwiązaniem dla tych, którzy nie mają własnego pomysłu na biznes lub obawiają się, że koszty na początku działalności znacznie przekroczą przychody. Sieć franczyzowa jest więc bezpieczną i w większości przypadków w pełni opłacalną opcją inwestowania kapitału. Franczyza wiąże się jednak nie tylko z mnóstwem udogodnień, ale także licznymi ograniczeniami i obowiązkami natury organizacyjnej, prawnej oraz finansowej. O czym dokładnie mowa?

Franczyzobiorca – prawa i obowiązki

Osoba decydują się na układ franczyzowy musi liczyć się z szeregiem warunków, jakie będzie musiała spełnić. Każda działalność na zasadach franczyzy musi być bowiem prowadzona według ściśle określonych reguł, które narzuca podmiot udzielający licencji. Nie ma więc tutaj mowy o ingerencji franczyzobiorcy w kluczowe aspekty danego biznesu.

Obie strony podpisują szczegółową umowę franczyzy. W dokumencie tym zostają określone ich obowiązki oraz prawa. Franczyzodawca przekazuje przedsiębiorcy między innymi możliwość korzystania z nazwy, know how, znaków towarowych i wszelkich innych praw dotyczących działalności. Wszystko to w zamian za odpowiednią i ustaloną umownie gratyfikację finansową. Franczyzobiorca może liczyć także na wsparcie merytoryczne, a także pomoc handlową i techniczną. Każda sieć franczyzowa posiada nieco inny model funkcjonowania, ale wszystkie wymienione wcześniej elementy co do zasady się powtarzają. Są to dosyć uniwersalne mechanizmy prowadzenia tego typu interesów.

Jakie są rodzaje franczyzy?

Franczyzę można podzielić na wiele sposobów, ale istnieją dwa najbardziej podstawowe i ogólnie przyjęte modele. Mówimy w tym obszarze przede wszystkim o franczyzie dystrybucyjnej, gdzie franczyzodawca udostępnia swoje know-how jeśli chodzi o dostarczenie i sprzedać danego rodzaju towarów. Sytuacja ta dotyczy wszelkiego rodzaju sklepów, firm kosmetycznych, stacji paliw itp. Drugi typ opiera się na franczyzie usługowej, czyli przekazaniu franczyzobiorcy najważniejszych informacji i procedur związanych ze świadczeniem usług pod konkretną marką. Z takim rodzajem franczyzy spotykamy się w przypadku restauracji, hoteli, instytucji finansowych czy edukacyjnych.

Jakie są zalety i wady franczyzy?

Jedną z największych zalet franczyzy jest to, że korzystają na niej obie strony. Jedna otrzymuje tak naprawdę gotowy biznes i wsparcie, druga z kolei stosowne wynagrodzenie. Franczyzobiorca ponadto zmniejsza ryzyko, ponieważ zazwyczaj bazuje na sprawdzonej i zaufanej marce. Dzięki temu ponosi także o wiele mniejsze koszty niż w przypadku budowania swojego brandu i to od całkowitych podstaw. Minusem takiego rozwiązania jest to, że franczyzobiorca praktycznie nie ma możliwości ingerowania w strukturę prowadzonego biznesu czy też wprowadzania istotnych zmian bez akceptacji franczyzodawcy. Poza tym jest on przez dającego licencję stale kontrolowany i rozliczany za efekty swojej pracy.

Co powinna zawierać umowa franczyzy?

Każda umowa jest inna i zależna od charakteru prowadzonych interesów. Umowa powinna zawierać jednak zarówno bardzo ogólne, jak i szczegółowe uregulowania. Im więcej spraw jest w niej wyjaśnionych, tym mniejsze pole do interpretacji i wątpliwości. Niezbędnymi elementami są oczywiście dane obu stron, zakres działalności, uprawnienia oraz obowiązki, okres trwania umowy, opłata za franczyzę, sposób rozliczenia, a także zapisy dotyczące możliwości rozwiązania oraz przedłużenia umowy. W razie pytań lub zastrzeżeń warto zgłosić je drugiej ze stron. Bardzo często niektóre z ustaleń są prowadzone indywidualnie i dostosowane do potrzeb franczyzodawcy lub franczyzobiorcy.