Czym jest kredyt kupiecki – definicja, koszt, zasady

Kredyt kupiecki to mechanizm finansowy, w którym sprzedawca pozwala nabywcy na odroczenie płatności za towary lub usługi. To powszechna praktyka w relacjach biznesowych, która choć ułatwia prowadzenie działalności, wiąże się z określonymi kosztami dla obu stron transakcji. W artykule przeanalizujemy, czym dokładnie jest kredyt kupiecki oraz jakie realne koszty generuje dla przedsiębiorców.

Spis treści:

1. Kredyt kupiecki – definicja
2. Na jakich zasadach jest udzielany kredyt kupiecki?
3. Okres i limit kupiecki
4. Analiza ryzyka w kredycie kupieckim
5. Kredyt kupiecki w handlu międzynarodowym
6. Jak technologia zmienia funkcjonowanie kredytu kupieckiego?
7. Kredyt kupiecki – zalety i wady tego rozwiązania
8. Skonto, czyli rabat dla kontrahentów
9. Ubezpieczenie kredytu kupieckiego

Kredyt kupiecki – definicja

Mikro-, małe i często nawet średnie przedsiębiorstwa borykają się z brakiem środków na finansowanie bieżącej działalności. Tymczasem są one niezbędne do tego, aby rozwijać prowadzoną firmę, a także skutecznie konkurować z innymi podmiotami gospodarczymi z branży. W takich sytuacjach pomocne jest zewnętrzne finansowanie w postaci m.in. kredytów bankowych czy dotacji unijnych. Niestety, te rozwiązania są kosztowne. Alternatywą dla nich jest właśnie kredyt kupiecki.

Najprościej mówiąc, kredyt kupiecki (zwany też towarowym lub handlowym) to kredyt krótkoterminowy, ale udzielany przez przedsiębiorcę (dostawcę towaru lub usług) współpracującemu z nim przedsiębiorcy (odbiorcy towaru lub usług). Odroczony termin płatności powoduje, że firma, która nie posiada środków na sfinansowanie zakupu np. towaru, może go otrzymać, a po jego zbyciu, rozliczyć się ze swoim dostawcą. W praktyce wielu przedsiębiorcom dostęp do kredytu kupieckiego zastępuje kredyt obrotowy.

Na jakich zasadach jest udzielany kredyt kupiecki?

Każdy przedsiębiorca, który starał się w przeszłości o kredyt w banku, doskonale wie, że procedura jest mało transparentna, a pracownicy banku wymagają dołączenia do wniosku wielu załączników (np. zaświadczeń o niezaleganiu ze składkami ZUS i niezaleganiu w podatkach). Formalności znacznie utrudniają i wydłużają otrzymanie pieniędzy. Właśnie dlatego wielu przedsiębiorców postrzega kredyt kupiecki jako korzystną alternatywę. Powodem jest fakt, że to same zainteresowane strony (właściciele współpracujących ze sobą firm) ustalają między sobą warunki, na jakich kredyt kupiecki zostanie udzielony.

Z uwagi na dowolność, jaką mają przedsiębiorcy, to oni sami kształtują zapisy umowy o kredyt kupiecki. Wielu właścicieli firm oferujących ten rodzaj finansowania rezygnuje z umowy i przyjmuje praktykę, zgodnie z którą wystawiają oni po prostu faktury z odroczonym terminem płatności. Takie rozwiązanie jest bardzo wygodne.

Okres i limit kupiecki

Okres, na jaki kredyt kupiecki zostanie udzielony, zależy od kilku czynników: specyfiki branży, w jakiej działają firmy, rodzaju towaru i jego ceny. W rezultacie jest on ustalany indywidualnie między przedsiębiorcami. Może on wynosić zaledwie kilka dni (gdy przedsiębiorcy dopiero rozpoczynają współpracę) lub kilka tygodni. Najczęściej jednak okres kredytowania wynosi 30 dni. Taki termin w większości przypadków jest wystarczający, aby przedsiębiorca spieniężył otrzymany towar i mógł uregulować zobowiązanie. Po stronie podmiotu udzielającego kredytu nie powoduje on z kolei konieczności sięgania po zewnętrzne finansowanie, aby uregulować choćby zobowiązania podatkowe.

Limit kupiecki również zależy od uzgodnień dokonanych między firmami. Ponieważ każde przedsiębiorstwo dąży do tego, aby zabezpieczyć swoje interesy, limit kupiecki najczęściej jest stopniowo zwiększany. W ten sposób firma sprawdza wiarygodność swojego kontrahenta.

Analiza ryzyka w kredycie kupieckim

Zarządzanie kredytem kupieckim wymaga dokładnej analizy ryzyka. Niewypłacalność kontrahenta może prowadzić do poważnych problemów finansowych, w tym utraty płynności finansowej dostawcy. Aby tego uniknąć, przedsiębiorcy powinni:

• przeprowadzać systematyczną ocenę zdolności płatniczej nabywcy towaru poprzez szczegółową analizę jego dokumentów finansowych, historii współpracy i pozycji rynkowej;
• wykorzystywać profesjonalne narzędzia oceny ryzyka, w tym raporty wywiadowni gospodarczych i biur informacji kredytowej;
• wdrożyć system wczesnego ostrzegania o potencjalnych problemach płatniczych, w tym monitoring terminowości spłat i bieżącą analizę wskaźników finansowych kontrahenta.

Odpowiednie zarządzanie ryzykiem kredytu kupieckiego pozwala nie tylko minimalizować straty, ale także budować stabilne relacje biznesowe oparte na wzajemnym zaufaniu i transparentności.

Najczęstsze przyczyny zatorów płatniczych i jak im zapobiegać

Zatory płatnicze to poważny problem biznesowy, wynikający zarówno z nieefektywnego zarządzania finansami, trudności ekonomicznych, jak i świadomego opóźniania płatności przez kontrahentów. Aby skutecznie minimalizować to ryzyko, przedsiębiorcy powinni:

• tworzyć szczegółowe umowy z jasno zdefiniowanymi warunkami kredytu, uwzględniające kary umowne i procedury windykacyjne;
• zabezpieczać swoje interesy poprzez odpowiednie polisy ubezpieczeniowe dla transakcji handlowych;
• aktywnie wykorzystywać instrumenty finansowe jak faktoring czy systemy rabatowe, zachęcające do szybkiego uregulowania należności.

Wdrożenie tych rozwiązań wymaga początkowo dodatkowych nakładów, jednak w dłuższej perspektywie znacząco poprawia bezpieczeństwo finansowe firmy.

Kredyt kupiecki w handlu międzynarodowym

W transakcjach międzynarodowych kredyt kupiecki niesie ze sobą dodatkowe ryzyka, szczególnie związane z wahaniami kursów walutowych. Przedsiębiorcy mogą zabezpieczyć się przed tymi zagrożeniami poprzez:

• wykorzystanie zaawansowanych instrumentów finansowych, w tym kontraktów terminowych i opcji walutowych;
• wprowadzenie do umów mechanizmów dostosowawczych, kompensujących zmiany kursowe;
• ustalanie warunków kredytu odbiorcy w walucie dominującej w strukturze kosztów przedsiębiorstwa.

Skuteczne zarządzanie kredytem kupieckim na rynkach międzynarodowych wymaga również uwzględnienia lokalnych praktyk biznesowych i regulacji prawnych. Różnice kulturowe mogą znacząco wpływać na terminowość otrzymania zapłaty, dlatego kluczowa jest znajomość specyfiki danego rynku oraz zabezpieczenie transakcji odpowiednimi gwarancjami bankowymi lub ubezpieczeniowymi.

Jak technologia zmienia funkcjonowanie kredytu kupieckiego?

Rozwój technologii sprawia, że odwrócony kredyt kupiecki oraz inne formy finansowania oparte na danych stają się coraz bardziej popularne. Wykorzystanie sztucznej inteligencji i algorytmów uczenia maszynowego pozwala lepiej oceniać ryzyko i automatyzować procesy decyzyjne związane z zawarciem umowy kredytowej.

Platformy B2B, które oferują kompleksowe rozwiązania w zakresie zarządzania kredytami handlowymi, umożliwiają łatwiejsze śledzenie terminów płatności i poprawiają komunikację z kontrahentami. Dzięki integracji z systemami księgowymi firmy mogą również szybciej identyfikować opóźnienia i podejmować działania naprawcze.

Kredyt kupiecki – zalety i wady tego rozwiązania

Firmy korzystające z kredytu kupieckiego postrzegają to rozwiązanie w kategoriach korzyści. Wykorzystując otrzymany kredyt w sposób efektywny, mogą:

• zredukować swoje koszty i jednocześnie stać się bardziej konkurencyjnymi,
• zrezygnować z kredytów bankowych (chociaż dla wielu przedsiębiorców kredyt kupiecki nie jest substytutem kredytu bankowego, ale elementem finansowania zewnętrznego)
• zaoszczędzić czas – w przypadku kredytu kupieckiego przedsiębiorca nie musi formalnie aplikować o jego przyznanie, bo wystarczy, że odpowiednio długo współpracuje z kontrahentem.

Przedsiębiorca udzielający kredytu kupieckiego również zyskuje – w oczach potencjalnych klientów współpraca z nim jest bardziej atrakcyjna. Dodatkowo może on w ten sposób pozyskać stałych kontrahentów, a zatem zapewnić sobie stałe kanały dystrybucji oferowanych towarów lub usług.

Mimo że kredyt kupiecki ma sporo zalet i pozwala przedsiębiorcom na otrzymanie towaru lub usług bez konieczności dysponowania środkami w momencie ich zamawiania, to niesie ze sobą również pewne ryzyko:

• dostawca musi liczyć się z tym, że nie otrzyma płatności na czas (ponad 52 proc. przedsiębiorców zostało zmuszonych do zaakceptowania dłuższych terminów płatności[1]),
• przeterminowane należności to prosta droga do zatoru płatniczego,
• opóźnione płatności powodują, że przedsiębiorca ma problem z regulowaniem własnych należności, jego konkurencyjność spada, nie może też inwestować w rozwój firmy.

Skonto, czyli rabat dla kontrahentów

Od strony prawnej kredyt kupiecki jest specyficzną instytucją – w kredyt zamienia się standardowa transakcja kupna-sprzedaży. Przedsiębiorstwa oferujące kredyt kupiecki mają pełną dowolność w kształtowaniu swojej oferty. Z tego względu wielu przedsiębiorców oferuje swoim klientom rabat (skonto). Firma daje klientowi wybór – jeżeli zapłaci on za towar natychmiast po jego otrzymaniu, będzie mógł skorzystać ze zniżki.

Rabat (skonto) często decyduje o tym, czy współpraca z kontrahentem jest opłacalna w długiej perspektywie. Warto jednak pamiętać, że przedsiębiorca straci prawo do takiej zniżki, gdy wybierze płatność z odroczonym terminem.

Koszt kredytu kupieckiego w praktyce sprowadza się do utraty zniżki, jaką klient mógłby otrzymać, gdyby zapłacił za otrzymany towar od razu po jego wydaniu.

Ubezpieczenie kredytu kupieckiego

Jednym ze sposobów minimalizowania ryzyka związanego z udzielaniem kredytów kupieckich jest też zakupienie odpowiedniego ubezpieczenia. Na polskim rynku działa kilka towarzystw ubezpieczeniowych oferujących takie produkty przedsiębiorcom (np. Allianz, Ergo Hestia i PZU). Co istotne, ubezpieczenie chroni przedsiębiorcę przed brakiem płatności ze strony zarówno polskich, jak i zagranicznych kontrahentów.

W zależności od zapisów znajdujących się w Ogólnych Warunkach Ubezpieczeń (OWU), ubezpieczenie kredytu kupieckiego zapewnia przedsiębiorcy jedynie odszkodowanie, gdy nie odzyskał on pieniędzy od kontrahenta, lub też szereg dodatkowych usług. Przykładem może być choćby wsparcie właściciela firmy w prowadzeniu działań windykacyjnych.

[1] Ministerstwo Przedsiębiorczości i Technologii, Zatory płatnicze w Polsce Zielona Księga, https://www.gov.pl/documents/910151/911704/Zielona_Ksiega_zatory_platniczne.pdf/7919d819-75e3-745c-7aca-456679e13a58 (dostęp 23.05.2019).