Preferencyjny ZUS – jak skorzystać i kto może się ubiegać?

Prowadzenie własnego biznesu wiąże się z licznymi kosztami i obowiązkami, wśród których składki na ubezpieczenia społeczne stanowią znaczące obciążenie finansowe dla przedsiębiorców. Dostrzegając potrzebę wsparcia osób rozpoczynających prowadzenie działalności gospodarczej, polski system prawny przewiduje możliwość skorzystania z preferencyjnych stawek ZUS. To rozwiązanie, choć korzystne, budzi wiele pytań wśród początkujących przedsiębiorców. Kiedy można skorzystać z tej formy wsparcia? Jakie warunki trzeba spełnić, by móc płacić niższe składki? Jak długo można korzystać z preferencyjnych stawek? W tym artykule odpowiemy na wszystkie pytania.

Spis treści:

1. Obowiązkowe składki ZUS – ogólne zasady
2. Czym jest preferencyjny ZUS?
3. Preferencyjny ZUS a ulga na start
4. Komu przysługują preferencyjne składki ZUS?
5. Korzyści z preferencyjnych składek ZUS
6. Preferencyjny ZUS a zawieszenie działalności gospodarczej
7. Koniec okresu preferencyjnego ZUS – co dalej?

Obowiązkowe składki ZUS – ogólne zasady

W Polsce istnieje prawo, które zobowiązuje przedsiębiorców do opłacania składek ZUS. Każda osoba otwierająca swoją firmę musi zgłosić taki zamiar do ubezpieczeń społecznych. Jednak nie wymaga to z reguły uzupełniania dodatkowych formularzy. Wszystko odbywa się na podstawie wniosku składanego w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Najważniejsze informacje na temat ubezpieczeń można znaleźć w ustawie z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych. W zależności od tego, na jakiej podstawie przedsiębiorstwo nawiązuje współpracę z zatrudnionymi, stawki mogą się różnić. Warto zaznaczyć jeszcze raz, że obowiązek oskładkowania obejmuje również jednoosobowe działalności gospodarcze.

W takiej sytuacji należy pamiętać zarówno o składkach na ubezpieczenie społeczne, jak i zdrowotne oraz Fundusz pracy. Ich wysokość zależy od średniego miesięcznego w danym roku. Po ustaleniu prognozowanej kwoty wylicza się z niej 60% i w ten sposób otrzymuje podstawę, od której należy obliczyć składki. Ubezpieczenia społeczne wynoszą łącznie 31,64%, ubezpieczenie zdrowotne 9% oraz Fundusz Pracy 2,45%. Te stawki nazywane są “dużym ZUS-em”. W niektórych sytuacjach odprowadzanie poszczególnych składek może być dobrowolne, o czym mówią przepisy wyżej wymienionej ustawy. Jednak nie wszyscy muszą odprowadzać tak wysokie stawki składek ubezpieczeniowych.

Czym jest preferencyjny ZUS?

Preferencyjny ZUS, znany również jako „mały ZUS„, został wprowadzony 30 kwietnia 2018 roku. To specjalny system ulg w składkach na ubezpieczenia społeczne, stworzony z myślą o początkujących przedsiębiorcach. W jego ramach przez okres 24 miesięcy można odprowadzać składki naliczane od podstawy wynoszącej minimum 30% minimalnego wynagrodzenia, co znacząco zmniejsza comiesięczne obciążenia finansowe dla nowych firm.

Preferencyjny ZUS a ulga na start

Ulga na start to mechanizm pozwalający na całkowite zwolnienie z opłacania składek na ubezpieczenia społeczne przez pierwsze 6 miesięcy od dnia rozpoczęcia działalności gospodarczej. W tym okresie przedsiębiorca jest zobowiązany jedynie do opłacania składki zdrowotnej. Jednocześnie istnieje możliwość odliczenia jej od podatku. Należy jednak pamiętać, że korzystanie z ulgi na start oznacza brak możliwości korzystania ze świadczeń takich jak zasiłek chorobowy czy macierzyński, a okres ten nie jest wliczany do stażu ubezpieczeniowego.

Po upływie 6 miesięcy przedsiębiorca może przejść na preferencyjny ZUS, który w przeciwieństwie do ulgi na start obejmuje wszystkie obowiązkowe ubezpieczenia społeczne, choć podstawa ich wymiaru jest znacząco niższa niż w przypadku standardowych składek. Co istotne, okres opłacania preferencyjnych składek jest wliczany do stażu ubezpieczeniowego i daje prawo do świadczeń z ZUS.

Kiedy warto wybrać ulgę na start, a kiedy przejść na preferencyjne składki?

Choć oba rozwiązania służą zmniejszeniu obciążeń finansowych na początku prowadzenia firmy, różnią się między sobą zarówno zakresem, jak i konsekwencjami ich wyboru. Dla osób planujących rodzicielstwo lub obawiających się przestojów w pracy z powodu choroby, korzystniejsze może być zrezygnowanie z ulgi na start i przejście od razu na preferencyjne składki. Z kolei przedsiębiorcy, którzy na początku działalności chcą maksymalnie obniżyć koszty i mają alternatywne zabezpieczenie (np. dodatkowe ubezpieczenie prywatne), mogą zdecydować się na wykorzystanie pełnego okresu ulgi na start.

Kiedy preferencyjny ZUS jest optymalnym wyborem?

Preferencyjne składki ZUS sprawdzają się szczególnie w przypadku startupów i młodych firm, które potrzebują przewidywalności kosztów w początkowym okresie działalności. Jest to idealne rozwiązanie dla przedsiębiorców preferujących proste rozwiązania administracyjne, którzy chcą skupić się na rozwoju biznesu zamiast na skomplikowanych kalkulacjach składek. W fazie rozwoju firmy często ważniejsza jest właśnie prostota rozliczeń niż ich optymalizacja.

Wybór odpowiedniej formy opłacania składek powinien być zawsze dostosowany do indywidualnej sytuacji przedsiębiorcy, uwzględniając nie tylko bieżące korzyści finansowe, ale także długoterminową strategię rozwoju firmy.

Komu przysługują preferencyjne składki ZUS?

Zgodnie z informacjami podanymi na stronie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych należy spełniać kilka warunków, by korzystać z preferencyjnych składek ZUS. Pierwszy to brak zarejestrowanej, aktywnej pozarolniczej działalności gospodarczej w ciągu ostatnich 5 lat przed dniem otwarcia nowej działalności gospodarczej. Następnie preferencyjne składki ZUS są przeznaczone dla osób, które nie świadczą usług dla byłych pracodawców takich jak podczas zatrudnienia na etacie. Dotyczy to miejsc pracy, gdzie przedsiębiorca posiadał zatrudnienie z tytułu umowy o pracę w roku rozpoczęcia działalności gospodarczej lub ubiegłym.

Dodatkowo preferencyjny ZUS zakłada, że właściciel firmy nie współpracuje z innymi osobami prowadzącymi działalność gospodarczą. Jak długo można płacić składki ZUS preferencyjne? Jak już zostało wcześniej wspomniane, taka możliwość istnieje jedynie przez 24 miesiące od powstania obowiązku opłacania ubezpieczenia społecznego. Warto również wspomnieć, że w takiej sytuacji przedsiębiorca jest zwolniony z opłat na Fundusz Pracy i Solidarnościowy Fundusz Wsparcia Osób Niepełnosprawnych.

ZUS składki preferencyjne – kto nie może skorzystać?

Z tej możliwości zostają wykluczeni:

• członkowie spółek jawnych, partnerskich i komandytowych,
• osoby współpracujące z jednoosobową działalnością gospodarczą,
• twórcy i artyści,
• jednoosobowi wspólnicy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością,
• osoby niespełniające wyżej wymienionych warunków uczestnictwa w preferencyjnych składkach ZUS.

Prawo wyklucza także możliwość korzystania z preferencyjnego ZUS-u w sytuacji, gdy przedsiębiorca świadczy usługi na rzecz byłego pracodawcy, u którego był zatrudniony na umowę o pracę w bieżącym lub poprzednim roku kalendarzowym. W zakres wykonywania działalności gospodarczej nie mogę wchodzić czynności o charakterze tożsamym z tymi, które były wykonywane w ramach stosunku pracy. Ma to przeciwdziałać zjawisku tzw. „wypychania pracowników na działalność gospodarczą” wyłącznie w celu optymalizacji kosztów zatrudnienia.

Korzyści z preferencyjnych składek ZUS

Preferencyjne składki ZUS stanowią jeden z najważniejszych instrumentów wsparcia dla osób rozpoczynających działalność gospodarczą w Polsce. System ten został zaprojektowany tak, by maksymalnie odciążyć początkujących przedsiębiorców w kluczowym okresie rozwoju ich firm. W praktyce oznacza to możliwość odprowadzania niższych składek, co wspiera rozwój małych firm w początkowej fazie działalności.

Jak obniżenie kosztów ZUS wspiera rozwój nowych firm?

Podstawową korzyścią z preferencyjnego ZUS-u jest radykalne zmniejszenie miesięcznych obciążeń finansowych. Składki naliczane są od podstawy wynoszącej zaledwie 30% minimalnego wynagrodzenia, co przekłada się na kilkukrotnie niższe opłaty w porównaniu ze standardowym ZUS-em. Ta różnica w praktyce może oznaczać oszczędności rzędu kilku tysięcy złotych miesięcznie, które przedsiębiorca może przeznaczyć na inne cele związane z rozwojem firmy.

Niższe składki ZUS przekładają się bezpośrednio na lepszą płynność finansową młodej firmy. Przedsiębiorcy mogą przeznaczyć zaoszczędzone środki m.in. na zakup niezbędnego sprzętu i wyposażenia, inwestycje w marketing i promocję, czy zatrudnienie pierwszych pracowników.

Preferencyjne składki ZUS zapewniają przedsiębiorcom nie tylko oszczędności, ale również pełną ochronę ubezpieczeniową. W przeciwieństwie do ulgi na start, przedsiębiorca zachowuje prawo do wszystkich świadczeń.

Możliwość opłacania niższych składek w początkowym okresie działalności ma fundamentalne znaczenie dla przetrwania młodych firm na rynku. W czasie, gdy przedsiębiorstwo dopiero buduje swoją pozycję i bazę klientów, a przychody często są nieregularne, redukcja stałych kosztów może stanowić o być albo nie być firmy.

Preferencyjny ZUS a zawieszenie działalności gospodarczej

W trakcie korzystania z preferencyjnych składek ZUS przedsiębiorca może stanąć przed koniecznością czasowego zawieszenia działalności gospodarczej. Warto jednak mieć świadomość, że taka decyzja ma istotny wpływ na całkowity okres, w którym można korzystać z preferencyjnych stawek.

Wpływ zawieszenia na okres preferencyjny

Ważną informacją dla przedsiębiorców jest fakt, że 24-miesięczny okres preferencyjnego ZUS-u biegnie nieprzerwanie, niezależnie od zawieszenia działalności. Oznacza to, że nawet w czasie, gdy firma nie funkcjonuje, a przedsiębiorca nie opłaca składek, zegar preferencyjnego okresu nadal tyka. Na przykład, jeśli przedsiębiorca zawiesił działalność na trzy miesiące w trakcie okresu preferencyjnego, to po wznowieniu działalności będzie mógł korzystać z niższych składek tylko przez pozostały czas do upływu pierwotnego terminu.

Ustawodawca nie przewidział możliwości wydłużenia 24-miesięcznego okresu preferencyjnych składek. Jest to termin sztywny, niepodlegający modyfikacjom bez względu na okoliczności. Dlatego przed podjęciem decyzji o zawieszeniu działalności warto dokładnie przemyśleć jej czas trwania i konsekwencje finansowe, szczególnie w kontekście pełnego wykorzystania korzyści płynących z preferencyjnego ZUS-u.

Koniec okresu preferencyjnego ZUS – co dalej?

Po zakończeniu okresu preferencyjnego przedsiębiorca staje przed wyborem dalszej formy opłacania składek na ubezpieczenia społeczne. Możliwości jest kilka, a każda z nich niesie ze sobą określone konsekwencje finansowe i formalne. Podstawową opcją jest przejście na standardowy ZUS, gdzie składki naliczane są od pełnej podstawy wymiaru (60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia). Dla wielu przedsiębiorców oznacza to znaczący wzrost miesięcznych obciążeń.

Alternatywą jest skorzystanie z innych dostępnych form wsparcia. Przedsiębiorca może także zdecydować się na zawieszenie działalności gospodarczej, jeśli jego sytuacja biznesowa tego wymaga. W czasie zawieszenia nie ma obowiązku opłacania składek ZUS, jednak należy pamiętać, że w tym okresie nie można prowadzić i osiągać przychodu z działalności gospodarczej.

„Mały ZUS plus”

Szczególnie korzystnym rozwiązaniem po zakończeniu okresu preferencyjnego może być przejście na tzw. mały ZUS plus. Jest to system, w którym wysokość składek uzależniona jest od wysokości przeciętnego miesięcznego przychodu z poprzedniego roku kalendarzowego. Podstawa wymiaru składek jest obliczana indywidualnie i zależy od dochodowości firmy.

Aby skorzystać z małego ZUS-u plus, należy spełnić określone warunki, w tym przede wszystkim kryterium przychodowe – roczny przychód z poprzedniego roku kalendarzowego nie może przekroczyć limitu określonego ustawowo. System ten wymaga prowadzenia dodatkowej dokumentacji i bardziej skomplikowanych wyliczeń, ale może przynieść znaczące oszczędności w porównaniu ze standardowym ZUS-em.

Preferencyjny ZUS – Podsumowanie

Rozpoczęcie własnego biznesu to ważny moment, w którym przedsiębiorcy muszą umiejętnie zarządzać dostępnymi zasobami finansowymi. Preferencyjny ZUS znacząco obniża koszty prowadzenia działalności w tym krytycznym okresie, umożliwiając zaoszczędzenie nawet kilku tysięcy złotych miesięcznie. Dla początkujących przedsiębiorców takie oszczędności mogą stanowić kapitał niezbędny do inwestycji w rozwój firmy.