Przedawnienie zobowiązania podatkowego oraz składek ZUS – kiedy następuje?

Obowiązek podatkowy a przedawnienie podatku

Przedsiębiorcy muszą być przygotowani na opłacenie zobowiązań wobec urzędu skarbowego oraz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Osoby prowadzące własną działalność gospodarczą znajdą niezbędne informacje na temat obowiązku podatkowego w ustawie z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. 1991 Nr 80 poz. 350).

Jeżeli dane przedsiębiorstwo prowadzi sprzedaż towaru lub usług, podstawowym aktem prawnym będzie ustawa z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług (Dz. U. 2004 Nr 54 poz. 535). Ponadto należy również pamiętać o podatku od nieruchomości, który reguluje ustawa z dnia 12 stycznia 1991 roku o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. 1991 Nr 9 poz. 31). Obejmuje ona między innymi przedsiębiorców, którzy wynajmują lokal na rzecz prowadzenia własnej działalności.

Dodatkowo nawiązując współpracę z osobami nieprowadzącymi działalności gospodarczej, należy liczyć się w niektórych przypadkach z podatkiem od czynności cywilnoprawnych ujętym w ustawie z dnia 9 września 200 roku (Dz. U. 2000 Nr 86 poz. 959).

Jak widać, wszystko zależy od charakteru prowadzonego przedsiębiorstwa. Jednak bez wątpienia pokrycie wszystkich zobowiązań może być problemem zwłaszcza dla nowych firm. W takiej sytuacji przedsiębiorcy szukają informacji o tym, czy przedawnienie zobowiązań podatkowych jest w ogóle możliwe. Zacznijmy od odpowiedzi na pytanie, na czym to polega.

Czym jest przedawnienie zobowiązań podatkowych?

Przedawnienie zobowiązania podatkowego zostało ujęte w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 roku Ordynacja podatkowa (Dz.U. 1997 nr 137 poz. 926). Zgodnie z informacjami w tym akcie prawnym wynika, że po upływie określonego terminu zobowiązanie wygasa, a podatnik nie musi go regulować. W takiej sytuacji urząd skarbowy nie powinien oczekiwać od  przedsiębiorcy uregulowania podatku.

Może ono nastąpić wraz z przekroczeniem terminów ujętych w ustawie lub przez decyzję administracyjną.

Kiedy następuje przedawnienie zaległości podatkowych?

Jedna z sytuacji, które zostały uwzględnione w Ordynacji podatkowej mówi o tym, że kiedy podatnik otrzyma informacje o zobowiązaniu podatkowym po upływie 3 lat od jego powstania, wówczas podatnik nie musi regulować należności. Natomiast jeśli podatnik nie dopełnił formalności, wówczas zobowiązanie nie powstaje pod warunkiem przekroczenia 5 lat od końca roku kalendarzowego, którego dotyczy podatek. Dotyczy to sytuacji, kiedy przedsiębiorca nie złożył deklaracji w terminie lub nie uwzględnił w niej wszystkich informacji potrzebnych do ustalenia wysokości zobowiązania.

W przypadku podatku od towarów i usług również obowiązuje okres przedawnienia 5 lat. Ostatnią sytuacją uwzględnioną w Ordynacji podatkowej jest opodatkowanie przychodów z ujawnionych oraz nieujawnionych źródłach. W takiej sytuacji termin doręczenia decyzji wynosi 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, kiedy powstał obowiązek podatkowy.

Przedawnienie zobowiązania podatkowego – przerwanie biegu przedawnienia

Bieg przedawnienia zobowiązania podatkowego może zostać przerwany. Dlatego też od powstania obowiązku opłacenia podatku do jego wygaśnięcia prowadzi daleka droga. Ordynacja podatkowa dopuszcza dwie możliwości, wskutek których dochodzi do naliczania terminu przedawnienia na nowo. Pierwsza z nich to ogłoszenie upadłości. Jednak należy pamiętać, że przerwanie biegu następuje dopiero po rozpatrzeniu wniosku podatnika przez odpowiedni organ oraz uprawomocnienia podjętej decyzji o likwidacji majątku przedsiębiorcy na rzecz zaspokojenia roszczeń wierzycieli, wobec których zalegał z płatnościami. Natomiast druga sytuacja dotyczy zastosowania środka egzekucyjnego, o którym podatnik został poinformowany.

Warto również pamiętać, że przedawnienie obowiązku podatkowego może zostać zawieszone. Dzieje się tak w kilku sytuacjach, między innymi w przypadku: wniesienia skargi do sądu administracyjnego, wszczęcia postępowania karnego skarbowego czy też przystąpienia do zabezpieczenia wskutek postępowania egzekucyjnego.

Czy przedawnienie składek ZUS jest możliwe? Kiedy następuje?

Na koniec warto również wspomnieć o przedawnieniu składek ZUS. Według zmian wprowadzonych 1 stycznia 2012 roku uwzględnionych w ustawie z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. 1998 Nr 137 poz. 887), przedawnienie składek ZUS następuje po upływie terminu 5 lat od dnia, w którym został nałożony obowiązek opłacenia ubezpieczenia. Jednak są wyjątki. Jeżeli zobowiązanie powstało przed wprowadzeniem nowego rozporządzenia w życie i termin przedawnienia minął przed 1 stycznia 2012 roku, wówczas obowiązuje 10–letni okres przedawnienia. Natomiast kiedy wraz z wprowadzaniem aktualnych przepisów zobowiązanie nie uległo przedawnieniu, wówczas proces ten zaczyna się na nowo, a termin przedawnienia liczony jest od 1 stycznia 2012 roku i wynosi 5 lat.