Odwrotne obciążenie a sprzedaż zakupionych towarów

Odwrotne obciążanie wydaje się korzystną innowacją dla sprzedawców będących podatnikami VAT, gdyż zdejmuje z nich obowiązek obliczenia podatku. Jednak z drugiej strony to uprawnienie funkcjonuje jedynie w ściśle określonych sytuacjach i tworzy dla podatników VAT pewne obowiązki formalne. Na czym polega instytucja odwrotnego obciążenia i kiedy można zastosować ją w praktyce?

Odwrócony VAT – jak działa odwrotne obciążenie?

Istotą odwrotnego obciążenia jest przerzucenie obowiązku obliczenia podatku VAT od sprzedanych towarów lub usług ze sprzedawcy na nabywcę. Obowiązek ten dotyczy nie tylko obliczenia wysokości podatku, ale także odprowadzenia go do urzędu skarbowego.

Dzięki instytucji odwróconego obciążenia wszyscy podatnicy VAT, którzy świadczą określone w ustawie usługi lub sprzedają wymienione w niej towary, są zwolnieni z obowiązku płacenia podatku VAT. W ten sposób istotnie zwiększają swój przychód z przeprowadzonych transakcji, ponieważ nie muszą obniżać go o wysokość podatku.

Odwrotne obciążenie – podstawa prawna

Jednak takie uprawnienie nie jest dostępne dla wszystkich podatników VAT. Ponadto skorzystanie z niego tworzy konieczność dopełnienia pewnych warunków formalnych. Katalog towarów oraz usług objętych procedurą odwrotnego obciążenia, a także warunki dla uprawnionych podatników, określa ustawa o podatku od towarów i usług.

Kto skorzysta z odwrotnego obciążenia?

O tym, kto jest uprawniony do przeprowadzenia procedury odwrotnego obciążenia, stanowi art. 17 ust. 1 pkt. 7 Ustawy o podatku od towarów i usług. Zgodnie z jego brzmieniem procedura zmiany podmiotu obciążonego odprowadzeniem podatku VAT zaktualizuje się, gdy łącznie spełnione zostaną trzy następujące warunki:

sprzedawca jest zarejestrowany jako czynny podatnik VAT, którego sprzedaż nie podlega zwolnieniu podmiotowemu od podatku;
nabywca jest zarejestrowany jako czynny podatnik VAT;
dostawa nie jest objęta zwolnieniem, tj. towary nie będą wykorzystywane wyłącznie do celów działalności zwolnionej z VAT.

Towary objęte procedurą odwrotnego obciążenia

Katalog towarów objętych procedurą odwrotnego obciążenia został wymieniony w załączniku 11 do Ustawy o podatku od towarów i usług. Łącznie obejmuje około 50 towarów, m.in. odpady szklane i gumowe, elektroniczne układy scalone i złoto inwestycyjne. Wszystkie produkty objęte procedurą można podzielić na dwie główne kategorie:

metale, surowce oraz wytworzone z nich półprodukty,
sprzęt elektroniczny.

Usługi objęte procedurą odwrotnego obciążenia

Procedura odwrotnego obciążenia obejmuje także usługi, które zostały wskazane w załączniku 14 do Ustawy o podatku od towarów i usług. Katalog ten obejmuje głównie usługi budowlane i montażowe. W szczególności należy wymienić:

roboty budowlane polegające na wznoszeniu obiektów mieszkalnych, mogą tu zostać wliczone także prace polegające na przebudowie, remoncie albo adaptacji istniejących budynków,
roboty budowlane polegające na przeprowadzaniu wyburzania budynków lub ich rozbiórce,
prace tynkarskie i malarskie,
roboty budowlane polegające na kładzeniu posadzek.

Odwrotne obciążenie w deklaracji VAT

Procedura odwrotnego obciążenia, choć zdecydowanie korzystna dla sprzedawców, tworzy dla nich także obowiązki formalne. Każdy przedsiębiorca, który jest zobowiązany do stosowania tej procedury, musi przygotować informacje podsumowujące dla przeprowadzonych transakcji na druku formularza VAT-27.

Taka deklaracja powinna zostać przekazana właściwemu urzędowi skarbowemu najpóźniej 25 dnia miesiąca, za miesiąc go poprzedzający. Jej treść ma wskazywać w szczególności:

imię i nazwisko lub nazwę przedsiębiorcy sprzedającego towar lub usługę, a także jego numer identyfikacjo podatkowej,
imię i nazwisko lub nazwę nabywcy towaru lub usługi, a także jego numer identyfikacji podatkowej,
łączną wartość dostawy towarów lub usług.

Nabywca rozlicza wartość podatku VAT zarówno po stronie podatku należnego, jak i naliczonego. Jednocześnie zachowuje prawo do dokonania odliczeń na zasadach ogólnych, czyli w tylko w takim zakresie, w jakim towary są wykorzystywane do czynności objętych obowiązkiem podatkowym. Nabywca może dokonać takiego odliczenia tylko za okres, w którym powstał obowiązek podatkowy i pod warunkiem uwzględnienia w deklaracji kwoty podatku należnego z tytułu tych transakcji.

Podstawę opodatkowania stanowi wszystko to, co sprzedawca otrzymał lub ma otrzymać od nabywcy w zamian za dostawę, w tym dotacje oraz subwencje. Ponadto podstawa opodatkowania obejmuje podatki, cła, opłaty i inne podobne należności, prowizje, koszty opakowania, transportu i ubezpieczenia.

Odwrotne obciążenie – przykład, kiedy powstaje obowiązek podatkowy

Dostawa towarów jest tym momentem, w którym aktualizuje się obowiązek podatkowy z tego tytułu. Biorąc jako przykład sprzedaż złomu, odwrotne obciążenie spowoduje, że nabywca zostanie obciążany obowiązkiem podatkowym z momentem przejęcia w posiadanie złomu jako przedmiotu transakcji.