Rodzaje działalności gospodarczej w Polsce

Wybór formy działalności gospodarczej jest istotny z kilku powodów – wpływa bezpośrednio na Twoją odpowiedzialność za zaciągane zobowiązania, ma odzwierciedlenie w formie reprezentacji przed urzędami i przekłada się na rodzaj księgowości. Zanim podejmiesz decyzję, powinieneś poznać formy prowadzenia działalności gospodarczej.

Jakie formy prowadzenia działalności gospodarczej są dopuszczalne?

Zgodnie z przepisami w Polsce obowiązuje kilka form prowadzenia działalności gospodarczej. Są to:

• jednoosobowa działalność gospodarcza
• spółka cywilna,
• spółka z ograniczoną odpowiedzialnością,
• spółka akcyjna,
• spółka jawna,
• spółka partnerska,
• spółka komandytowa,
• spółka komandytowo-akcyjna.

Wybór każdej z wyżej wymienionych form działalności gospodarczej pociąga za sobą określone konsekwencje. Aby wybrać korzystnie rodzaj działalności gospodarczej, powinieneś zdobyć minimum wiedzy o każdym z nich.

Jednoosobowa działalność gospodarcza

Najpopularniejsza forma prowadzenia działalności gospodarczej to jednoosobowa działalność gospodarcza. Od strony formalnej, wybór tej formy działalności gospodarczej oznacza sporą oszczędność czasu – wniosek o rejestrację firmy można złożyć przez Internet, korzystając ze strony internetowej Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG), czyli Prod.ceidg.gov.pl. Rejestrując firmę, będziesz musiał podać jej nazwę – ustawodawca wymaga podania co najmniej imienia i nazwiska przedsiębiorcy, ale nie ma przeszkód, aby dodać dodatkowe elementy, np. nazwę, która będzie wyróżniać firmę wśród innych działających na rynku.

Zakładając jednoosobową działalność gospodarczą, nie będziesz potrzebował kapitału założycielskiego. Za wszelkie powzięte w trakcie prowadzenia firmy zobowiązania będziesz odpowiadał całym swoim majątkiem. Samozatrudnieni przedsiębiorcy prowadzą księgowość,  która jest uzależniona od formy opodatkowania. Dopuszczalne jest opodatkowanie m.in. na zasadach ogólnych.

Rodzaj działalności – spółka cywilna

W Polsce są różne formy prowadzenia działalności gospodarczej, a wśród popularnych należy wskazać spółki cywilne. Do założenia spółki cywilnej potrzebni są co najmniej dwaj wspólnicy (mogą to być zarówno osoby fizyczne prowadzące jednoosobowe działalności gospodarcze, jak i osoby prawne). Dokumentem założycielskim jest umowa sporządzana w formie pisemnej. Przyszli wspólnicy nie muszą wnosić żadnego kapitału (nie jest on wymagany), a każdy z nich ma prawo do równego udziału w zyskach.

Ponieważ spółka cywilna nie ma osobowości, to płatnikami podatku dochodowego jest każdy ze wspólników. W zależności od wysokości dochodów, dla spółki może być prowadzona księgowość uproszczona lub być wymagana księgowość pełna. Mimo wielu korzyści, jakie daje prowadzenie spółki cywilnej, nie można zapomnieć o jej wadzie. Przedsiębiorcy za taką uważają kwestię odpowiedzialności – za zobowiązania solidarnie odpowiadają wszyscy wspólnicy.

Formy działalności gospodarczej – spółka z ograniczoną odpowiedzialnością

Wśród przedsiębiorców bardzo popularną formą prowadzenia działalności gospodarczej są spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. W I kwartale 2019 r. powołano ich 10 464[1]. Aby założyć spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, potrzebny jest minimum jeden założyciel, a umowa spółki musi zostać zawarta w formie aktu notarialnego. Od pewnego czasu przedsiębiorcy mogą też skorzystać z uproszczonej procedury i założyć spółkę przez internet.

Założenie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wiąże się z koniecznością wniesienia kapitału zakładowego w wysokości minimum 5000 zł. Spółka odpowiada swoimi własnymi aktywami za zobowiązania. Jest ona reprezentowana przez zarząd, a gdy zarząd jest wieloosobowy, to do skutecznej reprezentacji niezbędne jest współdziałanie dwóch jego członków.

Rodzaj działalności – spółka akcyjna

Spółkę akcyjną najchętniej wybierają przedsiębiorcy mający w planach wejście na giełdę. Do jej powołania niezbędny jest co najmniej jeden założyciel. Statut spółki akcyjnej sporządza się w formie aktu notarialnego, a minimalna wysokość kapitału zakładowego wynosi 100 000 zł. Do skutecznego założenia spółki akcyjnej niezbędne jest też dokonanie wpisu w KRS.

Za swoje zobowiązania spółka cywilna odpowiada swoimi aktywami, a akcjonariusze mogą jedynie stracić posiadane akcje spółki. Analogicznie jak spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, spółka akcyjna może być reprezentowana przez zarząd. Jeżeli zarząd jest wieloosobowy, to skuteczna reprezentacja ma miejsce dopiero wówczas, gdy współdziałają ze sobą dwaj członkowie zarządu. Alternatywą jest ustanowienie pełnomocnika do reprezentacji.

Rodzaje działalności gospodarczej – spółka jawna

Aby możliwe było założenie spółki jawnej, potrzebnych jest co najmniej dwóch wspólników (osoby fizyczne, osoby prawne lub jednostki organizacyjne niemające zdolności prawnej). Dokumentem założycielskim jest umowa w formie pisemnej, chociaż czasem wymagane jest sporządzenie aktu notarialnego (np. wówczas, gdy wkład wspólnika to nieruchomość). Spółkę jawną należy wpisać do KRS, możliwa jest też rejestracja online w systemie S24.

Spółka jawna nie ma osobowości prawnej i może być reprezentowana przez każdego ze wspólników (ograniczenia w tym zakresie można zawrzeć w treści umowy). Za zobowiązania podjęte przez spółkę odpowiadają wspólnicy całym swoim majątkiem – obowiązuje solidarna odpowiedzialność wszystkich wspólników.

Spółka partnerska – tylko dla przedstawicieli wolnych zawodów

To, co wyróżnia spółkę partnerską od innych, to fakt, że może ona zostać założona wyłącznie przez przedstawicieli wolnych zawodów, np. adwokatów lub lekarzy. Dla pozostałych osób ten rodzaj spółki jest niedostępny. Dokumentem założycielskim jest umowa w formie pisemnej; konieczny jest też wpis do KRS. W przypadku spółki partnerskiej nie ma minimalnej wysokości kapitału zakładowego, nie ma ona też osobowości prawnej.

Do reprezentowania spółki partnerskiej upoważniony jest każdy z partnerów. Dla spółki partnerskiej charakterystyczna jest też odpowiedzialność za zobowiązania – jest ona rozgraniczona pomiędzy partnerów. W dokumencie założycielskim mogą też zostać wymienieni partnerzy, którzy będą ponosić pełną odpowiedzialność za powzięte przez spółkę zobowiązania.

Rodzaj działalności gospodarczej – spółka komandytowa

Spółkę komandytową może założyć dwóch wspólników. Jeden z nich jest określany jako „komplementariusz”, a drugi jako „komandytariusz”. Ten pierwszy za zobowiązania spółki odpowiada całym swoim majątkiem. Odpowiedzialność komandytariusza jest z kolei ograniczona do kwoty wskazanej w umowie. Dokumentem założycielskim jest umowa w formie aktu notarialnego, ale wspólnicy mogą też skorzystać z możliwości założenia spółki przez Internet.

Wyraźny podział odpowiedzialności za zobowiązania spółki przekłada się na możliwości jej reprezentowania. Komplementariusz reprezentuje spółkę samodzielnie, a komandytariusz może ją reprezentować jako jej pełnomocnik.

Formy działalności gospodarczej – spółka komandytowo-akcyjna

Jak wskazuje sama nazwa spółki, łączy ona ze sobą cechy spółki komandytowej i spółki akcyjnej. Spółkę komandytowo-akcyjną może założyć dwóch wspólników. Jeden z nich jest komplementariuszem, czyli odpowiada za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem, a drugi z nich to akcjonariusz. Statut spółki musi zostać sporządzony w formie aktu notarialnego.

Z założeniem spółki komandytowo-akcyjnej wiąże się konieczność uiszczenia kapitału zakładowego. Minimalna wysokość kapitału zakładowego wynosi 50 000 zł. Komplementariusz może reprezentować spółkę samodzielnie, zaś każdy akcjonariusz występuje jako jej pełnomocnik.

[1] Stat.gov.pl, Rejestracje i upadłości podmiotów gospodarczych w I kwartale 2019 roku, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/podmioty-gospodarcze-wyniki-finansowe/przedsiebiorstwa-niefinansowe/rejestracje-i-upadlosci-podmiotow-gospodarczych-w-i-kwartale-2019-roku,29,1.html (dostęp 25.06.2019).