Transakcje bezgotówkowe w Polsce i na świecie

Polska jest jednym z najbardziej rozwiniętych krajów Europy pod względem korzystania z nowoczesnych technologii przy płatnościach bezgotówkowych. Według raportu „Płatności elektroniczne 2018” sporządzonego przez Izbę Gospodarki Elektronicznej 67% Polaków korzysta z kart płatniczych, 62% posiada konto bankowe z dostępem do Internetu, a 39% korzysta z aplikacji mobilnych.

W ujęciu globalnym jest to dużo lepszy wynik niż np. w Stanach Zjednoczonych, gdzie znaczna część społeczeństwa nadal korzysta z gotówki, czeków czy wyłącznie kart kredytowych. Tymczasem w naszym kraju transakcje bezgotówkowe, w szczególnie płatności telefonami, z roku na rok zwiększają swój udział w rynku (średnio o 10%). Jest to bardzo szybkie tempo wzrostu, które pozwala na stwierdzenie, że obrót gotówkowy może zostać wyparty w ciągu kilku następnych lat.

Fikcja? Absolutnie nie! W niektórych krajach skandynawskich obrót gotówkowy stanowi tylko kilka procent transakcji, a w Danii od 2016 roku Narodowy Bank nie drukuje pieniędzy

(źródło: https://eizba.pl/wp-content/uploads/2018/12/Platnosci_Cyfrowe_2018.pdf).

Nieufni Polacy – od Internetu do kart płatniczych

W Polsce płatności elektroniczne nie przyjmują charakteru rewolucji, a ewolucji. Pierwsze operacje bezgotówkowe dotyczyły przelewów międzybankowych, potem kont indywidualnych z dostępem do sieci, a za obsługę kont odpowiadały karty płatnicze na kod PIN. Polskie społeczeństwo z dystansem podchodziło do innowacyjnych rozwiązań, ale na przestrzeni ostatnich 4 lat tendencja mocno się zmieniła. Polacy z biegiem lat, na podstawie obserwacji i edukacji przyswoili nowe rozwiązania. Bariera psychologiczna – nieufność, obawy o cyberprzestępczość – zanikają i coraz częściej ze zdobyczy technologicznych korzystają osoby nawet po 60. roku życia. Nowych produktów bankowych i aplikacji ułatwiających korzystanie z transakcji bezgotówkowych stale przybywa, a Polacy coraz chętniej po nie sięgają.

Płatności bezgotówkowe w Polsce – Internet i karta

Karty płatnicze i konta bankowe to nadal najpopularniejsze metody transakcji bezgotówkowych. Polacy ewolucyjnie podchodzą do zmian, tym bardziej że rozwijają się technologie obsługujące dwie wymienione metody.

Nowoczesnym rozwiązaniem przy płatnościach z konta internetowego jest system Express Elixir wprowadzony przez Krajową Izbę Rozliczeniową (KIR). Pozwala on na zrealizowanie całej transakcji pomiędzy dwoma kontami w różnych bankach w kilka sekund. Przelew środków, księgowanie i dysponowanie przelaną kwotą odbywa się niemal w czasie rzeczywistym – tempo jest zatem takie jak w przelewie między swoimi kontami w jednym banku. Bezgotówkowa operacja bankowa Express Elixir planuje uruchomić usługę P2P, czyli przelewy realizowane na numer telefonu komórkowego.

Poza nowoczesnymi rozwiązaniami w przelewach międzybankowych Polacy chętnie korzystają z kart płatniczych. Technologia zbliżeniowa karty do terminala przekonała większość osób korzystających z płatności bezgotówkowych. Płatność do 50 zł bez użycia kodu PIN jest wygodna i szybka. Według analizy Mastercard aż 78% transakcji dokonywanych kartą to operacje zbliżeniowe. Coraz chętniej korzystamy również z kart typu Prepaid, czyli kart przedpłaconych, które nie muszą zawierać rachunku bankowego. Karty Prepaid oferowane są często przez sklepy w formie bonu prezentowego, umożliwiającego płatności bezgotówkowe.

Polacy stają się mobilni

Dzięki technologiom NFC I HEC w Polsce mocno rozwinął się system płatności przez smartfon. Po uruchomieniu wspomnianych technologii i zainstalowaniu aplikacji bankowej można zapłacić telefonem za zakupy w sklepie stacjonarnym, internetowym lub wybrać gotówkę z bankomatu. Poza tym dzięki współpracy banków powstał system BLIK. Jest to aplikacja na telefon, która umożliwia płatności bezgotówkowe przez wygenerowanie 6-cyfrowego kodu. Kod wpisuje się po uruchomieniu płatności BLIK na terminalu w sklepie, w formie płatności sklepu internetowego lub w bankomacie bez użycia karty.

Google Pay to z kolei aplikacja umożliwiająca zintegrowania wielu kart w jednym systemie. Wprowadzamy wszystkie karty do aplikacji (płatnicze, debetowe, kredytowe), wybieramy je przy transakcji i używamy do płatności zbliżeniowej czy w sklepie internetowym bez przekazywania danych z karty sklepowi. System ten jest bardzo wygodny, ponieważ przy braku środków na rachunku bieżącym można skorzystać z inne karty, nie mając jej przy sobie. Aplikacja Google Pay popularnie jest nazywana „elektronicznym portfelem”.

Natomiast dla użytkowników iPhone’ów firma Apple przygotowała specjalną aplikację Apple Pay, która wykorzystuje numer przypisany wyłącznie jednemu urządzeniu i unikalny kod transakcji.

Polska a świat

Płatności w świecie ewoluują często szybciej lub w innym kierunku niż w Polsce. Łatwy dostęp do smartfonów w Chinach spowodował, że karty płatnicze nie przyjęły się tam niemal w ogóle. Chińczycy dokonali „skoku” z kont internetowych do płatności mobilnych. Technologie mobilne rozwijają się Chinach tak szybko, że przenoszą się na nowoczesne społeczeństwa takie jak japońskie, co wydawało się niemożliwe jeszcze kilka lat temu – zwykle to zazwyczaj Japończycy byli bardziej innowacyjni.

Afryka poszła w zupełnie innym kierunku. Aż 80% społeczeństwa korzystająca z transakcji bezgotówkowych płaci przelewami internetowymi, a płatności mobilne czy kartą to jedynie niewielki odsetek.

Wbrew pozorom Stany Zjednoczone, gdzie transakcja bezgotówkowa obecna jest od dziesięcioleci, nie ewoluują mobilnie tak szybko jak inne kraje rozwinięte. Amerykanie nadal wierni są czekom i kartom kredytowym. Często spotykany nadaj jest obrót gotówkowy, a tendencje te się nie zmieniają. Jest to bardzo zaskakujące, bo to właśnie w tym kraju powstały aplikacje Google Pay i Apple Pay, a jednak chętniej korzystają z nich inne kraje niż USA.

W Europie transakcje elektroniczne rozwinęły się w Skandynawii, a szczególnie w Danii i Szwecji. Obrót gotówkowy w tych krajach stanowi zaledwie kilka procent operacji finansowych. W Danii zmiany zaszły tak daleko, że od 2016 roku Narodowy Bank wstrzymał emisję papierowych pieniędzy.

Melodia przyszłości

Płatności bezgotówkowe nadal rewolucjonizują rynek za sprawą coraz to nowszych koncepcji, które być może pozwolą kiedyś unikną kolejek w sklepach czy na stacjach. Mastercard i firma HERE Technologies pracują nad aplikacja, która połączy się z interfejsem samochodu i umożliwi płatności bez konieczności korzystania z kasy stacji benzynowej. Konto klienta zostanie obciążone automatycznie po dokonaniu zakupów. Podobnie będzie w przypadku zamawiania jedzenia z samochodu i dostarczania posiłku pod wskazany adres. Kiedy przyjedziemy do domu, będzie czekał na nas gotowy i już opłacony obiad.

Płatności bezgotówkowe szybko ewoluują i w Polsce, i na świecie. Polacy są coraz bardziej otwarci na nowe rozwiązania, co w przyszłości zaowocować może wyparciem gotówki. Czy i kiedy to się stanie? Czas pokaże.