Urlop wypoczynkowy – komu i kiedy przysługuje?

Skorzystanie z urlopu wypoczynkowego jest niezbywalnym prawem każdego pracownika pracującego na umowę o pracę i wynika ono z art. 152 Kodeksu pracy.

Jeśli pracodawca nie udzieli go pracownikowi, to będzie musiał liczyć się z odpowiedzialnością karną, którą jest konieczność zapłacenia grzywny.

Kiedy pracownik może korzystać z urlopu wypoczynkowego?

Zasady korzystania z urlopu wypoczynkowego zawarte są w Kodeksie pracy. W tym dokumencie znaleźć można informację o tym, że przysługuje on pracownikowi, który po raz pierwszy w roku kalendarzowym podjął się pracy.

Dni urlopowe są mu naliczane wraz z upływem każdego przepracowanego miesiąca. Tak też po każdym przepracowanym miesiącu w pierwszym roku pracy, pracownikowi przysługuje 1 i 2/3 dnia urlopowego.

Dla przykładu: pracownik, którego okres zatrudnienia jest krótszy niż 10 lat, może skorzystać z 20 dni urlopowych. Natomiast, jeśli wynosi on u niego ponad 10 lat, to może spodziewać się 26 dni urlopu.

Czytaj też: Czy pracodawca może odmówić udzielenia urlopu, a jeśli tak to kiedy?

Warto wiedzieć, że do okresu zatrudnienia, określającego prawo do urlopu, wlicza się również okresy zatrudnienia w poprzednich miejscach pracy – bez względu na przerwy między nimi – a także okresy nauki. Tak też absolwenci szkół:

• zasadniczej lub równorzędnej zawodowej wliczane mają maks. 3 lata; 
• średniej – 5 lat; 
• ogólnokształcącej – 4 lata; 
• policealnej – 6 lat; 
• wyższej – 8 lat.

Jak obliczyć dni urlopowe?

Aby ustalić, ile dni urlopowych Ci przysługuje, należy przyjąć, że jeden kalendarzowy miesiąc pracy stanowi 1/12 urlopu dla pracownika. Zatem za 20 dni przysługuje 1,6 dnia, natomiast za 26 dni – 2,2 dnia itd.

Warto pamiętać, że niepełny dzień zaokrąglany jest w górę.

Jak udzielany jest urlop?

Dni urlopowe udzielane są w dni pracy pracownika, przy czym jeden dzień urlopu odpowiada jednemu dniu, na który składa się 8 godzin pracy. 

Pracodawca nie może nie przyznać urlopu pracownikowi w roku, w którym zyskał on do niego prawo. Pracownik może wnioskować o rozłożenie go na części, jednak jedna z nich powinna trwać minimum 14 kolejnych dni.

Niektórzy pracodawcy prowadzą plan dni urlopowych, w którym zawarte są planowane urlopy pracowników. Dzięki temu funkcjonowanie ich firmy lub przedsiębiorstwa nie zostanie zakłócone przez absencje dużej grupy pracowników.

Ustalony wcześniej termin urlopu może być przesunięty przez pracodawcę – jeśli absencja pracownika znacznie zakłóciłaby tok pracy – a także przez pracownika, lecz wtedy musi on uzasadnić swą wolę.

Urlop wypoczynkowy – kiedy przepada? 

Przyjmuje się, że urlop wypoczynkowy powinien być wykorzystany do końca bieżącego roku (do 31 grudnia). Jednak zgodnie z Kodeksem pracy niewykorzystane w danym roku dni przysługujące na urlop wypoczynkowy nie przepadają, tylko przechodzą na kolejny rok kalendarzowy. Wtedy dni takie nazywane są urlopem zaległym. Musi być on udzielony przez pracodawcę do 30 września następnego roku.

Urlop wypoczynkowy a okres wypowiedzenia

W treści artykułu 167 Kodeksu pracy znajduje się informacja o tym, że pracownik, który wstąpił w okres wypowiedzenia umowy o pracę, musi wykorzystać zapewniony mu prawnie urlop wypoczynkowy.

Zdarza się, że pracodawcy kierują takiego pracownika na urlop właśnie podczas okresu wypowiedzenia. Co ważne, pracownik nie może nie zgodzić się na udanie się na urlop podczas okresu wypowiedzenia, gdy taką wolę wyraził pracodawca.

Czytaj też: Wymiar urlopu – ile urlopu przysługuje pracownikom?

W trakcie okresu wypowiedzenia wykorzystany może być nie tylko bieżący urlop – przysługujący pracownikowi w danym roku kalendarzowym – ale także urlop zaległy. W przypadku niewykorzystania go podczas okresu wypowiedzenia pracodawca zobowiązany jest do zapłacenia pracownikowi ekwiwalentu.

Urlop bezpłatny a urlop na żądanie

Skorzystanie z urlopu wypoczynkowego to nie jedyna możliwość dla pracownika do wzięcia przez niego dni wolnych od pracy. Kolejną z nich jest udanie się na urlop bezpłatny. Niestety nie dość, że w trakcie jego trwania nie otrzymuje on wynagrodzenia, to nie wlicza się on do okresu pracy, od którego naliczane są różnorakie pracownicze uprawnienia.

Z kolei urlop na żądanie może być zrealizowany z inicjatywy pracownika maksymalnie 4 razy w ciągu roku kalendarzowego. Może on zgłosić chęć odbycia go najpóźniej w dniu jego rozpoczęcia.