Ryczałt czy VAT – zakładanie działalności gospodarczej

Ryczałt i VAT to dwa zupełnie inne podatki.

Ryczałt jest jedną z czterech głównych form podatku dochodowego. Pozostałe to: podatek na zasadach ogólnych, karta podatkowapodatek liniowy. VAT natomiast jest podatkiem od towarów i usług, który jest niezależny od podatku dochodowego.

VAT nie jest obowiązkowy dla każdego przedsiębiorcy. Przed rozpoczęciem działalności przedsiębiorca może zdecydować, czy chce być płatnikiem podatku od towarów i usług, czy skorzysta ze zwolnienia z podatku VAT w określonych ustawowo przypadkach.

Oba podatki podlegają odrębnym przepisom prawa i nie każdy przedsiębiorca może skorzystać z opcji rozliczenia działalności w formie ryczałtu lub zwolnienia z VAT.

Kto i na jakich zasadach może rozliczać się w formie ryczałtu i skorzystać z płatności VAT lub ze zwolnienia z płatności podatku?

Spis treści:

1. Co to jest ryczałt?
2. Jak zgłosić i rozliczyć ryczałt?
3. VAT – podatek od towarów i usług
4. Plusy i minusy podatku VAT
5. Dla kogo ryczałt od przychodów ewidencjonowanych a dla kogo VAT?

Co to jest ryczałt?

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych jest formą opodatkowania podatkiem dochodowym. Podmioty gospodarcze, które mogą skorzystać z ryczałtu są wymienione w treści ustawy o podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne z dn. 28 listopada 1998 roku (źródło: http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19981440930/U/D19980930Lj.pdf).

Z tej formy opodatkowania mogą skorzystać osoby fizyczne prowadzące np. działalność handlową. Ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych rozliczać się nie mogą:

• apteki,
• firmy prowadzące handel częściami i akcesoriami do pojazdów mechanicznych,
• przedsiębiorstwa prowadzące handel wartościami dewizowymi,
• lombardy,
• przedstawiciele wolnych zawodów (poza firmami lekarzy, lekarzy stomatologów, lekarzy weterynarii, techników dentystycznych, felczerów, położnych, pielęgniarek, tłumaczy oraz nauczycieli w zakresie świadczenia usług edukacyjnych polegających na udzielaniu lekcji na godziny),
• przedsiębiorstwa świadczące np. usługi reklamowe, księgowo-kadrowe czy prawnicze.

Podstawę opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych stanowi przychód niepomniejszony o koszty jego uzyskania. Jest szczególnie opłacany dla działalności, które nie ponoszą dużych kosztów funkcjonowania (umowy najmu, wynajmu, zakupy firmowe).

Działalność gospodarcza może zostać opodatkowana w formie ryczałtu stawkami 20%, 17%, 12,5, 8,5%, 5,5%, 3% lub 2%, a ich wysokość uzależniona jest od rodzaju prowadzonej działalności

Dla przykładu 20% stawka dotyczy wolnych zawodów, 17% stawka podatku jest płacona przez agencje tymczasowe, 12,5% dotyczy przychodów z czynszu najmu po przekroczeniu kwoty 100 000 zł, 8,5% dotyczy rękodzieła z materiałów powierzonych przedsiębiorcy, 5,5% dotyczy prowizji z tytułu prowadzonej działalności handlowej, a 3% dotyczy gastronomii i działalności usługowej w zakresie handlu.

Jak zgłosić i rozliczyć ryczałt?

Aby rozliczać się w formie ryczałtu, przedsiębiorca musi zgłosić ten fakt do urzędu skarbowego na wniosku CEIDG-1 do 20. dnia następującego po miesiącu, w którym przedsiębiorca osiągnął pierwszy przychód w nowym roku podatkowym. Wpłaty podatku dokonuje się za miesiąc lub kwartał do 20 następnego miesiąca. Rozliczenie roczne następuje do 31 stycznia następnego roku podatkowego na formularzu PIT-28.

Poza niskim podatkiem, dogodną formą rozliczenia i prostą księgowością, ryczałt od ewidencji przychodów ma również wady. Na jego podstawie nie można rozliczyć się ze współmałżonkiem lub jako osoba samotnie wychowująca dziecko. Forma podatku uniemożliwia zmianę opodatkowania w ciągu roku i odpisania kosztów uzyskanego przychodu.

Plusy i minusy podatku VAT

Wśród plusów ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych warto wymienić:

• Prostota rozliczeń – brak konieczności prowadzenia pełnej księgowości, wystarczy ewidencja przychodów.
• Brak konieczności rozliczania kosztów – nie trzeba udowadniać i dokumentować wydatków firmowych.
• Niskie stawki podatku – w zależności od rodzaju działalności stawki ryczałtu są często niższe od stawek podatku dochodowego.
• Jasne zasady – stawki podatku są jasno określone w przepisach, co ułatwia planowanie finansowe.
• Szybsze rozliczenie – dzięki prostszym zasadom, rozliczenie podatku jest mniej czasochłonne.

Z kolei minusy ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych to:

• Brak możliwości odliczenia kosztów – nawet jeśli firma ponosi znaczne wydatki, nie można ich odliczyć od przychodu.
• Limit przychodów – ryczałt można stosować tylko do określonego poziomu przychodów, po jego przekroczeniu konieczna jest zmiana formy opodatkowania.
• Brak odliczeń i ulg – ryczałtowcy mają ograniczony dostęp do odliczeń, np. na ubezpieczenia społeczne czy ulgi prorodzinne.
• Ograniczenie działalności – nie wszystkie rodzaje działalności mogą korzystać z ryczałtu, co ogranicza jego zastosowanie.
• Konieczność stałej kontroli – przedsiębiorca musi pilnować, aby jego działalność spełniała wymogi ryczałtu i nie przekraczała ustawowych limitów.

VAT – podatek od towarów i usług

Podatek VAT nie jest formą opodatkowania dochodu, a towarów i usług.

Zgłoszenie do celów VAT jest zupełnie odrębnym procesem, podlegającym innej ustawie i bazującym na innych zasadach. Przedsiębiorca sam decyduje przed rozpoczęciem działalności gospodarczej o tym, czy chce być płatnikiem VAT, czy skorzystać ze zwolnienia z płatności podatku. Firma rozpoczynająca działalność może zostać zwolniona z podatku VAT ze względu na limit obrotów do 200 000 zł. W przypadku firm rozpoczynających działalność w trakcie trwania roku podatkowego VAT jest ustalany proporcjonalnie.

Nie wszyscy przedsiębiorcy mogą zostać zwolnieni z płatności podatku VAT. Jak wynika z art. 113 ust. 1 ustawy o VAT ze zwolnienia nie mogą skorzystać podatnicy, którzy:

• dokonują dostawy nowych środków transportu;
• dokonują dostawy terenów budowlanych;
• świadczą usługi prawnicze;
• świadczą usługi jubilerskie – wyroby z metali szlachetnych.

Poza podmiotowym zwolnieniem z podatku VAT wyróżnia się również przedmiotowe zwolnienie, które jest opisane w Ustawie o podatku od towarów i usług z dn. 11 marca 2004 roku.

Plusy i minusy podatku VAT

Płatność podatku VAT jest opłacalna, gdy prowadzi się działalność dla innych podatników VAT. Podatek należny urzędowi skarbowemu można pomniejszyć o podatek zapłacony np. w towarach i usługach zakupionych na rzecz własnego przedsiębiorstwa.

Płatność podatku VAT jest opłacalna także przy dużych inwestycjach, gdyż jego nadwyżka zostanie zwrócona przedsiębiorcy. Natomiast płatność podatku VAT jest nieopłacalna dla przedsiębiorców, którzy ponoszą niewielkie koszty uzyskania przychodu, współpracują z firmami niebędącymi płatnikami VAT lub przy niskiej skali inwestycji własnych.

Rozliczenie podatku następuje miesięcznie na deklaracji VAT-7 lub kwartalnie na deklaracji VAT-7K i przy użyciu JPK (Jednolity Plik Kontrolny) rejestracji sprzedaży i zakupu. Deklarację składa się do 25 dnia następnego miesiąca lub kwartału.

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych i VAT to dwa odrębne podatki, które wystąpić mogą w jednym przedsiębiorstwie, ale nie są opcjami do wyboru między sobą. Ryczałt to forma opodatkowania przychodów przedsiębiorstwa, a VAT to podatek płatny od towarów i usług.

Płatnik rozliczający swoje dochody na podstawie ryczałtu może stać się płatnikiem podatku VAT, ale równie dobrze może zostać z niego zwolniony.

Dla kogo ryczałt od przychodów ewidencjonowanych a dla kogo VAT?

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych to uproszczona forma opodatkowania, w której przedsiębiorca płaci podatek od przychodów (a nie dochodów). Oznacza to, że nie odlicza kosztów związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, lecz oblicza podatek na podstawie osiągniętych przychodów.

Ryczałt będzie właściwy dla:

Drobni przedsiębiorcy i freelancerzy

Osoby, które nie mają dużych wydatków związanych z prowadzeniem działalności, a ich koszty operacyjne są stosunkowo niskie. Dla takich firm brak możliwości odliczenia kosztów nie jest problemem, ponieważ ich działalność opiera się głównie na świadczeniu usług, a nie produkcji czy handlu, gdzie wydatki na towary czy materiały są wysokie.

Przykład: graficy, programiści, copywriterzy, korepetytorzy.

Przedsiębiorcy z niskimi kosztami prowadzenia działalności

Ryczałt może być atrakcyjny dla przedsiębiorców, którzy nie ponoszą dużych kosztów związanych z prowadzeniem działalności. Dla osób prowadzących działalność usługową, takich jak fryzjerzy, kosmetyczki, mechanicy, gdzie koszty związane z zakupem towarów i materiałów są niskie w porównaniu do przychodów, ryczałt może być korzystnym rozwiązaniem.

Przedsiębiorcy z małymi obrotami

Dla osób, które prowadzą działalność na niewielką skalę i ich roczne przychody nie przekraczają określonych progów (obecnie do 2 mln euro przychodów rocznie w przeliczeniu na PLN), ryczałt może być dobrym rozwiązaniem, ponieważ stawki ryczałtu są często niższe niż w przypadku podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT).

Osoby rozpoczynające działalność gospodarczą

Dla początkujących przedsiębiorców, którzy jeszcze nie są pewni, jakie będą ich koszty, ryczałt może być wygodną opcją na start, dzięki swojej prostocie i niższym obciążeniom księgowym. Mogą oni skorzystać z niskich stawek ryczałtu bez konieczności angażowania się w pełną księgowość.

Przedsiębiorcy w branżach z preferencyjnymi stawkami ryczałtu

Niektóre branże mają bardzo niskie stawki ryczałtu, co czyni tę formę opodatkowania atrakcyjną. Na przykład usługi w zakresie edukacji mają stawkę na poziomie 8,5%, a działalności związane z najmem lokali – 8,5%. Przedsiębiorcy z tych branż mogą szczególnie skorzystać z ryczałtu, o ile ich struktura kosztów to umożliwia.

Dla kogo ryczałt nie jest odpowiedni?

• Firmy z wysokimi kosztami działalności – jeżeli firma ponosi znaczne koszty, np. zakupu towarów do dalszej sprzedaży, to ryczałt może okazać się niekorzystny, ponieważ nie można odliczyć kosztów od przychodu.
• Przedsiębiorcy przekraczający limity przychodów – jeżeli firma planuje wysokie przychody, które przekroczą limit uprawniający do ryczałtu, to ta forma opodatkowania nie będzie dostępna.
• Przedsiębiorcy, którzy potrzebują odliczeń i ulg – np. ulgi na dzieci, odliczenia za darowizny lub inwestycje.

VAT jest podatkiem pośrednim, który dotyczy transakcji sprzedaży towarów i usług. Podatnicy VAT muszą rozliczać podatek od sprzedaży, ale mają możliwość odliczenia podatku zapłaconego przy zakupach związanych z działalnością gospodarczą (tzw. VAT naliczony).

VAT będzie właściwy dla:

Przedsiębiorcy z dużymi kosztami prowadzonej działalności gospodarczej

Firmy, które ponoszą znaczne koszty związane z zakupami towarów lub usług, mają możliwość odliczenia VAT naliczonego od VAT należnego. Dzięki temu zmniejszają swoje obciążenia podatkowe. W przypadku przedsiębiorstw handlowych czy produkcyjnych VAT jest korzystnym rozwiązaniem, ponieważ firma może odliczyć VAT zawarty w fakturach zakupowych.

Firmy eksportujące towary lub usługi

Dla firm prowadzących działalność eksportową VAT jest szczególnie ważny, ponieważ mogą one skorzystać z zerowej stawki VAT na towary i usługi eksportowane poza Unię Europejską. Dzięki temu eksportujący mogą odzyskać VAT zapłacony przy zakupach w kraju, a jednocześnie nie obciążają klientów podatkiem VAT.

Przedsiębiorcy B2B

Jeśli firma współpracuje głównie z innymi przedsiębiorcami, którzy także są podatnikami VAT, to rozliczanie VAT jest korzystne. W takiej sytuacji, VAT staje się neutralny dla obu stron transakcji, ponieważ przedsiębiorca może odliczyć VAT naliczony od faktur zakupowych, a jego klienci odliczają VAT od zakupionych towarów lub usług.

Firmy o dużych obrotach

VAT staje się obowiązkowy dla firm, których roczny obrót przekracza określony próg (obecnie 200 000 PLN rocznie). Przedsiębiorcy, którzy planują przekroczenie tego progu, powinni od razu zarejestrować się jako płatnicy VAT, aby uniknąć problemów z późniejszymi rozliczeniami.

Firmy prowadzące działalność w sektorach z niską stawką VAT

Dla firm działających w branżach, w których obowiązuje preferencyjna stawka VAT (np. 5% na książki, żywność), rejestracja VAT może być korzystna. Dzięki niższym stawkom mogą one oferować konkurencyjne ceny, jednocześnie korzystając z odliczeń VAT.

Dla kogo VAT nie jest odpowiedni?

• Przedsiębiorcy z niskimi obrotami – dla małych firm, które nie przekraczają progu 200 000 PLN rocznie, VAT może być niepotrzebnym obciążeniem. Zarejestrowanie się jako podatnik VAT wymaga prowadzenia bardziej zaawansowanej księgowości i rozliczeń.
• Firmy działające głównie na rynku konsumenckim (B2C) – jeśli przedsiębiorca sprzedaje głównie osobom fizycznym, VAT podnosi ceny jego usług lub produktów, co może wpłynąć negatywnie na konkurencyjność.

Podsumowanie

Ryczałt jest dobrą opcją dla drobnych przedsiębiorców z niskimi kosztami, natomiast VAT sprawdzi się u przedsiębiorców z prowadzoną działalnością gospodarczą na większą skalę, z dużymi kosztami i obrotami. Wybór między tymi formami opodatkowania zależy głównie od skali działalności, struktury kosztów oraz rodzaju klientów (B2B czy B2C).