Kapitał własny przedsiębiorstwa – co to i jak go uzyskać?

Czym jest kapitał własny przedsiębiorstwa?

Każde przedsiębiorstwo posiada swój kapitał, czyli zasoby umożliwiające prawidłowe prowadzenie działalności. Dzięki nim firma może wytwarzać oraz sprzedawać swoje produkty lub usługi. Wymienia się kilka rodzajów kapitału w zależności od jego formy.

Jeżeli ma on postać konkretnych dóbr materialnych, na przykład nieruchomości, maszyn czy urządzeń, będzie to kapitał realny. Jednak aby go uzyskać, potrzebne jest źródło finansowania: gotówka, pożyczka. W takim przypadku mówi się o kapitale finansowym. Inna klasyfikacja dotyczy tego, skąd pochodzą środki pieniężne. Jeśli pochodzą one z zewnętrznego źródła, na przykład pożyczki, kredytu czy też leasingu, wówczas będzie to kapitał obcy. Z kolei, kiedy wkład pieniężny pochodzi z samego przedsiębiorstwa, mówi się o kapitale własnym.

W tym przypadku można wyróżnić cztery podrodzaje: rezerwy firmy oraz środki zapasowe, czyli kapitał zakładowy, zysk netto, fundusze założone na konkretny cel w ramach działalności i wkład właścicieli firmy. Nie ulega wątpliwości, że wraz z rozwojem przedsiębiorstwa kapitał własny powinien rosnąć. W zależności od tego, jaką formę prawną przybiera firma, środki finansowe można nazwać kapitałem lub funduszem. Jednak w rzeczywistości oznacza on to samo, czyli siłę napędową firmy.

Kapitał wniesiony (powierzony) są to zarówno środki pieniężne, jak i dobra materialne, które każdy właściciel lub akcjonariusz wprowadził do firmy w momencie jej założenia. Jego wartość może się różnić w zależności od sytuacji przedsiębiorstwa. Natomiast wraz z rozpoczęciem działalności powstaje kapitał wypracowany, który stanowi uzupełnienie kapitałów własnych. Przedsiębiorcy mogą przeznaczyć na ten cel część swoich zysków netto.

Co składa się na środki własne?

Warto zwrócić uwagę na różnice pomiędzy kapitałem podstawowym a środkami własnymi. Wielu przedsiębiorców używa tych określeń zamiennie. Jednak w rzeczywistości oznaczają one coś innego. Kapitał podstawowy podlega wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego, a jego wysokość zależy od formy organizacyjno-prawnej jednostki. Najważniejsze informacje na ten temat można znaleźć w ustawie z dnia 15 września 2000 roku Kodeks spółek handlowych (Dz.U. 2000 Nr 94 poz. 1037). W przypadku spółki komandytowo-akcyjnej musi wynosić co najmniej 50 000 zł, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością minimum 5 000 zł, spółki akcyjnej co najmniej 100 000 zł. Jest to część kapitału własnego. Jednak kapitał podstawowy to tylko jeden z elementów. Pozostałymi są również:

1. należne wpłaty, czyli należne wkłady przeznaczone na wsparcie kapitału podstawowego, zwolnione są z nich spółki z ograniczoną odpowiedzialnością,
2. kapitał zapasowy powinien być tworzony z 8% zysku netto rocznie aż do uzyskania 1/3 kapitału początkowego,
3. kapitał rezerwowy obowiązuje w przypadku spółek z ograniczoną odpowiedzialnością i składa się ze środków wnoszonych przez wspólników,
4. udziały, akcje własne – mogą wynikać z zaspokojenia roszczeń wskutek egzekucji względem wspólników spółki,
5. zysk lub strata netto, czyli wartość wykazana za bieżący rok obrotowy po pomniejszeniu wpływów o podatek dochodowy. Dotyczy to podatników CIT. Pozostali przedsiębiorcy nie odliczają podatku dochodowego. Istnieje również możliwość dołączenia do kapitału własnego niepodzielonych środków finansowych lub straty z ubiegłych lat,
6. a także odpisy z zysku netto w ciągu roku obrotowego.

Można zauważyć różnice w nazewnictwie kapitału własnego w zależności od formy organizacyjno-prawnej danej jednostki. Jeżeli jest to spółka z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółka akcyjna, mówi się o kapitale zakładowym. Inna nazwa to kapitał wspólników (właścicieli), który wprowadza się w przypadku spółki cywilnej i działalności prowadzonych przez osoby fizyczne, a także spółki osobowe prawa handlowego. Natomiast fundusz założycielski dotyczy przedsiębiorstw państwowych oraz samodzielnie publicznych zakładów opieki zdrowotnej. Z kolei fundusz udziałowy jest wprowadzany w spółdzielniach.

Jak uzyskać kapitały własne przedsiębiorstwa?

Kapitały własne można uzyskać również, korzystając ze źródeł zewnętrznych. Jeden ze sposobów finansowania dla nowych małych i średnich przedsiębiorstw, które dopiero rozpoczynają swoją działalność, jest venture capital. Jeżeli dana firma potrzebuje środków na wprowadzenie nowatorskiego rozwiązania, realizację innowacyjnej inwestycji, wówczas warto pomyśleć o takim rozwiązaniu. Zazwyczaj korzystają z niego firmy prowadzone w branżach związanych z nowymi technologiami, na przykład informatyką, internetem czy też telekomunikacją. W takiej sytuacji duży przedsiębiorca wykupuje akcje lub udziały początkującej firmy. Dlatego zazwyczaj na ten rodzaj finansowania mają szansę przedsiębiorstwa o dużym potencjale. Następnie otrzymane w ten sposób środki przeznacza się na rozwój przedsiębiorstwa. Następnie inwestor sprzedaje udziały, które mają wyższą wartość dzięki wprowadzonym modernizacją. Cały proces trwa z reguły do 5 lat. Innym rozwiązaniem może być również privete equlity, czyli forma finansowania dla istniejących już na rynku firm. Środki otrzymane w taki sposób pomogą w rozszerzeniu działalności, wejściu na nowe rynki, restrukturyzacji przedsiębiorstwa czy też wykupienie udziałów w innej firmie. Inwestycja trwa zwykle od 3 do 5 lub 7 lat. Środki finansowe pochodzą zazwyczaj od inwestorów indywidualnych, a jego minimalna wartość wynosi 40 tys. euro.

Kapitał własny a platformy crowdfundingowe

Wiele start-up’ów uzyskuje swój kapitał własny, korzystając z platform crowdfundingowych, czyli tak zwane finansowanie społecznościowe. Polega to na stworzeniu zbiórki z opisem projektu, na który chętne osoby mogą przeznaczyć własne środki pieniężne. Warto również zwrócić uwagę na rozwiązania proponowane przez instytucje finansowe. Jedną z nich może być faktoring, czyli wykup nieprzeterminowanych wierzytelności przez faktora. Dzięki temu przedsiębiorstwo ma szansę na otrzymanie potrzebnych pieniędzy szybciej, bez ryzyka pojawienia się opóźnień. Podobnym rozwiązaniem może być forfaiting, czyli skup należności w ramach terminowych zagranicznych transakcji. W takiej sytuacji należy liczyć się z odsetkami dyskontowymi, które są formą wynagrodzenia. Warto również pamiętać o standardowych formach finansowania, na przykład leasing, pożyczka lub kredyt.

Kapitał własny jak obliczyć?

Podczas prowadzenia własnej firmy należy kontrolować jej efektywność oraz kondycję. W tym celu należy wziąć pod uwagę rentowność kapitałów własnych, która polega na zestawieniu jego wartości z zyskami netto. Dzięki temu można dowiedzieć się również, czy możliwe jest poprawne funkcjonowanie firmy bez finansowania zewnętrznego. Należy wziąć pod uwagę: zyski ze sprzedaży, przychody netto oraz stan kapitału własnego. Dzięki temu przedsiębiorca może dowiedzieć się, czy spółka potrzebuje w danym momencie zwiększenia nakładów finansowych lub zmian w zarządzaniu prowadzoną działalnością. W innym przypadku zamiast zysków pojawią się straty.