Jak napisać biznesplan – poradnik krok po kroku

Biznesplan jest narzędziem często bardzo niedocenianym przez początkujących przedsiębiorców. Kojarzy się głównie z mało czytelnym dokumentem. Najczęściej potrzeba tworzenia biznesplanu pojawia się przed rozpoczęciem funkcjonowania firmy, kiedy to staramy się np. o dodatkowe środki finansowe –urzędy pracy, urzędy gminy lub banki często oferują wiele programów wsparcia na początku działalności.

Również na etapie już istniejącej firmy może pojawić się konieczność rozszerzenia profilu działalności lub znalezienia np. nowego inwestora – wtedy niezbędnym działaniem okazuje się przygotowanie biznesplanu danej inwestycji.

Nadrzędnym zadaniem tego dokumentu jest dostarczenie instytucjom, ale także samemu przedsiębiorcy informacji potrzebnych do obiektywnej oceny, czy dane przedsięwzięcie ma szanse powodzenia, tzn. czy jest opłacalne, po jakim czasie zainwestowane środki się zwrócą oraz jakie ryzyko wiąże się z danym biznesem.

Już na etapie planowania otwarcia własnej działalności można zasymulować możliwości prosperowania biznesu nawet na kilka lat naprzód. Niezbędnym do tego narzędziem jest właśnie biznesplan. Aby jednak spełnił on swoje funkcje, musi być on opracowany z należytą precyzją.

Doświadczeni właściciele firm wiedzą, że tworzenie biznesplanu nawet w dobrze prosperującej firmie pozwala na poprawę zarządzania przedsiębiorstwem, a także pomaga przewidzieć możliwe zdarzenia. Czasem zdarza się, że na etapie planowania działalności biznesplan wykaże, że mimo pozornie dobrego pomysłu jego realizacja jest nierealna i nieopłacalna lub zdefiniuje słabe punkty przyszłego interesu.

Tym samym pozwoli uniknąć porażki i utraty dużych nakładów finansowych bez możliwości zwrotu z inwestycji.

Biznesplan – od czego zacząć?

Jeszcze przed przystąpieniem do tworzenia biznesplanu warto sprawdzić, jakie dane można zasymulować w odniesieniu do konkretnego przedsięwzięcia. Pomysł, którego będzie dotyczył biznesplan, powinien być zaprezentowany w sposób zwięzły i jasny. Dlatego warto na początku przemyśleć wstępne założenia ilościowe, co możemy założyć z góry przy jednoczesnym zachowaniu jak najbardziej wiarygodnego odzwierciedlenia warunków rzeczywistych panujących na konkretnym rynku.

Pomocne jest też wypisanie w formie „burzy mózgów” najważniejszych celów, które przyświecały przy zaistnieniu pomysłu na dany biznes. Jeśli jesteśmy w stanie opowiedzieć sobie w myślach o planowanym przedsięwzięciu z użyciem liczb i rynkowych danych, to w pełni poradzimy sobie z tworzeniem biznesplanu samodzielnie.

Jak samodzielnie przygotować wzorowy biznesplan?

Tak naprawdę nie istnieje żaden wzór profesjonalnego biznesplanu. Jeśli ten dokument tworzony jest na potrzeby załączenia go do wniosku o dofinansowanie, warto sprawdzić, czy instytucje takie jak bank lub urząd nie sprecyzowały niezbędnych wymagań co do zawartych danych. Możliwe też, że instytucje te opublikowały wzory, według których taki biznesplan należy przygotować.

Jak napisać biznesplan na własne potrzeby? Należy go tworzyć krok po kroku, w sposób wiarygodny i zwięzły. Najlepiej, gdy zaczyna się on od spisu treści, co zwiększa czytelność układu. Logiczna i przejrzysta struktura biznesplanu ułatwi nie tylko jego tworzenie, ale i późniejsze wdrażanie. Warto uwzględnić sprawdzony już schemat:

• streszczenie biznesplanu,
• charakterystyka przedsiębiorstwa,
• opis oferowanego produktu/usługi,
• zarządzanie i pracownicy,
• rynek i konkurencja,
• strategia marketingowa,
• plan/ analiza finansowa.

Streszczenie biznesplanu

Choć streszczenie powinno pojawić się na początku biznesplanu, to warto przygotować je na samym końcu. Jest ono swoistą wizytówką całego biznesplanu, dlatego należy przygotować je wyjątkowo starannie. Streszczenie powinno zawierać cel opracowania biznesplanu, wysokość posiadanych środków finansowych oraz opis ich przeznaczenia, krótką charakterystykę oferowanych usług lub produktów, analizę rynków zbytu, a także kompetencje kadry zarządzającej i pracowniczej. Warto podkreślić też nastawienie na klienta oraz zarysować strukturę firmy na tle konkurencji.

Charakterystyka przedsiębiorstwa

Charakterystyka przedsiębiorstw powinna być stosunkowo krótkim elementem biznesplanu. Należy w niej zawrzeć podstawowe informacje, takie jak nazwa i forma prawna firmy, dane adresowe i kontaktowe, opis przedmiotu działalności oraz krótki zarys życiorysów właścicieli. Jest to miejsce, gdzie można się pochwalić wizją przyszłości przedsiębiorstwa, zdobytymi dotychczas certyfikatami, nagrodami i słowami uznania w dotychczasowych osiągnięciach. Dobrze by było, aby charakterystyka oddawała misję i cel przedsiębiorstwa.

Opis oferowanego produktu/usługi

Ten element biznesplanu powinien opierać się na wnikliwym przeanalizowaniu przedmiotu działalności firmy, tj. produktu lub usługi. Po szczegółowym opisie produktu/usługi (m.in. ceny, kosztu jednostkowego, ceny u konkurencji, rabatów, strategii sprzedaży i kanałów dystrybucji, partnerów handlowych, cech i zalet, opinii użytkowników itp.) warto uzasadnić dlaczego produkt/usługa będąca przedmiotem opisu może cieszyć się popytem na rynku.

Zarządzanie i pracownicy

O powodzeniu przedsięwzięcia może świadczyć też zaplecze pracownicze i kadra zarządzająca. Jest to zatem odpowiedni element biznesplanu do podkreślenia kwalifikacji i doświadczenia zawodowego nie tylko właścicieli, ale też pracowników firmy. Przydatne może tu okazać się przygotowanie podziału obowiązków, systemu kontroli i komunikacji oraz opisu struktury organizacyjnej całego przedsiębiorstwa.

Rynek i konkurencja

W tej części biznesplanu szczególnej uwagi wymaga zarysowanie przedsiębiorstwa na tle konkurencji poprzez charakterystykę słabych punktów konkurencyjnych firm, mających wpływ na zwiększenie szans powodzenia nowego biznesu. Szczegółowy opis mocnych i słabych stron oraz wszystkich możliwych zagrożeń płynących z wysokiej konkurencyjności w danym sektorze pozwolą potem obiektywnie ocenić szanse osiągnięcia sukcesu w branży.

Strategia marketingowa

Istnieje powiedzenie „reklama dźwignią handlu”, dlatego też, aby zwiększyć szanse sukcesu, warto precyzyjnie zaplanować strategię marketingową, czyli określić wszystkie działania służące promocji i reklamie danego produktu/usługi. Pozwoli to dotrzeć do grupy docelowej, czyli potencjalnych odbiorców. Aby sporządzić charakterystykę klienta, dobrze zacząć od popularnej analizy SWOT, czyli analizy strategicznej przedsiębiorstwa. Widząc już zestawione mocne i słaby strony, zagrożenia oraz szanse biznesu będącego przedmiotem sporządzanego biznesplanu, łatwo sprecyzować grupę docelową odbiorców, a tym samym znaleźć najlepsze kanały dotarcia do nich.

Plan/ analiza finansowa

Choć sporządzana najczęściej na końcu biznesplanu, analiza finansowa przedsięwzięcia jest najważniejszą jego częścią, gdyż wnikliwe opracowanie planu inwestycyjnego popartego prognozą przyszłej sprzedaży i kosztów uzyskania stanowi główną przesłankę do podjęcia decyzji o uruchomieniu lub zaniechaniu danej działalności. Plan finansowy powinno się przygotować na dwa pierwsze lata istnienia firmy, w ujęciu miesięcznym lub alternatywnie kwartalnym. Kolejne lata należy ująć w planach rocznych.

Aby analiza finansowa była skuteczna i obiektywna, powinna zawierać m.in. bilans, rachunek zysków i strat (zawierający prognozę nakładów inwestycyjnych) oraz rachunek przepływów środków pieniężnych (cashflow). Warto dodatkowo opisać metody kontroli jakości, systemy kontroli bilansowej, sprawozdawczości i odpowiedzialności za odchylenia od planów finansowych. Wiarygodność analizy finansowej poprze m.in. zawarcie w niej analizy progu rentowności, stopy zwrotu zainwestowanego kapitału czy też źródła finansowania działalności na starcie i w czasie funkcjonowania firmy.

Podjęcie decyzji o prowadzeniu działalności jest zawsze obarczone wysokim ryzykiem, jednak precyzyjnie przygotowany biznesplan pozwala przewidzieć ewentualne zagrożenia nie tylko związane z założeniem firmy, ale też w czasie jej późniejszego prosperowania. Jednak prognozy są najbardziej zbliżone do rzeczywistości tylko wtedy, jeśli podczas tworzenia biznesplanu posłużono się jedynie wiarygodnymi danymi. Przeszacowane dane zaburzają końcową ocenę opłacalności i rentowności przedsięwzięcia co więcej, mogą być powodem do np. negatywnego rozpatrzenia wniosku o kredyt lub dotację. W celu zwiększenia wiarygodności biznesplanu, a tym samym prawdopodobieństwa sukcesu biznesu, można pokusić się o dołączenie do niego takich załączników jak rekomendacje, prawdziwe opinie i referencje użytkowników, kontrahentów i poprzednich współpracowników, dane patentowe czy też wyniki badań rynkowych lub ekspertyz.